پیشنهاد‌های علی باقری (٢٩,٨٨٣)

سگان جیفه دنیا ؛ کنایه از طالبان دنیا. ( ناظم الاطباء ) ( مجموعه مترادفات ص 237 ) .

سگان آز ؛ کنایه از طالبان دنیا و اهل حرص. ( برهان ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) .

قفل نهادن ؛ به معنی بستن : قفلی به در باغ شما بر بنهادم درهای شما هفته به هفته نگشادم. منوچهری.

قفل گشادن ؛ باز کردن : این قفل که داند گشادن از خلق وآن کیست که بگشاد قفل یزدان ؟ ناصرخسرو.

قفل کردن ؛ بستن : کلید زبان گر نبودی وبال کی از خامشی قفل لب کردمی ؟ خاقانی.

قفل شکستن ؛ کنایه از باز کردن در : کرد جهان را چنان عدل تو کز خرمی قفل کدورت چو باغ بر در زندان شکست. حسین ثنائی ( از آنندراج ) .

قفل فرج استر ؛ حلقه زر یا نقره که بر فرج استر بند کنند تا نر به او جفت نتواند شد و استر حامله نگردد زیرا که چون استر حامله شودبه سبب ضیقی فرج بچه زاد ...

قفل شدن ( قفل گردیدن ) دریا ؛ کنایه از بند شدن راه به سبب بسیار شدن آب ، چنانکه عبور از آن نتوان کرد. ( آنندراج ) : راه مردم بست از قفل تو سیل اشک ما ...

قفل شدن سگ ؛ بند شدن آن با ماچه سگ ، و این از اهل زبان به تحقیق پیوسته. ( آنندراج ) .

قفل سیم ؛ کنایه از اندام نهانی. ( آنندراج از فرهنگ زلیخای جامی ) . کنایه از فرج.

قفل شدن ؛ بسته شدن.

قفل زدن ( برزدن ) ؛ بستن : زدمت بر در یک قفل پناهانی آنچنان قفل که من دانم و تو دانی. منوچهری.

قفل در راه بودن ؛ بند بودن راه. ( آنندراج ) : خضر چو دید که قفل است در رهم ز رفیق کلید تفرقه بر پرده بیابان زد. ملاطغرا ( از آنندراج ) .

قفل زبان بند، قفل زبان بندی ؛ عزیمتی که برای زبان بندی مردم بر قفل خوانند. ( آنندراج ) : به ناکسان نتوان گفت از پریشانی که هست قفل زبان بندچین پیشانی ...

قفل پیچیدن ؛ تاب دادن قفل را و بی کلید واکردن. ( آنندراج ) : عاجزم از باز کردنهای آن بند قبا ورنه قفل صد در گلزار را پیچیده ام. صائب ( از آنندراج ) .

قفل خموشی بر دهان زدن ؛کنایه از ساکت بودن است.

قفل بر لب نهادن ؛ کنایه از خاموش شدن. ( آنندراج ) : قفل که بر لب نهی از لب معشوقه ساز پای که از سر کنی در صف عشاق نه. خاقانی.

قفل بند ؛ دربندان. ( آنندراج ) : چند گستاخ رکاب تو ببوسد اعیاد قفل بندی به درخانه زین میبایست. صائب ( از آنندراج ) .

قفل بر دهان و دست کسی زدن ؛ کنایه از ترک دعوت کردن و خاموش گرداندن. ( آنندراج ) : آن خلیلم من که قفل الحذر بر دهان و دست مهمان میزنم. حسین ثنائی ( ا ...

قفل بر زبان کسی انداختن ، قفل بر زبان کسی زدن ، قفل بر دهان کسی زدن ؛ کنایه از ساکت و خاموش گردانیدن. و نیز کنایه از رشوت دادن. ( آنندراج ) : عقل را ...

قفل برگشادن ؛ باز کردن : چه مشکل گشا قفل ها برگشاد ز بینش کلیدی که دندانه یافت. طهوری.

قفل بر در آسمان زدن ؛ کنایه از ترک صلوة کردن و خلاف شرع بودن. ( آنندراج ) .

قفل بر در سست کردن ؛ قفل سست کردن. در به روی مسائل واکردن. ( آنندراج ) : درت را قفل بر درویش کن سست توانگر خود نه محتاج در توست. میرخسرو ( از آنندرا ...

قفل انداز ؛ قفل اندازنده. شکننده قفل. بازکننده در : نه روی آنکه از در بازگردد نه رای آنکه قفل انداز گردد. نظامی.

قفل برخاستن ؛ باز شدن : زد همان روز که با غنچه خندان تو لاف قفل شرم از دهن پسته خندان برخاست. صائب ( از آنندراج ) .

قفل افکندن ؛کنایه از بستن : به کنج صبح قفل افکنده افلاک کلید گنج را گم کرده در خاک. میرخسرو ( از آنندراج ) .

قفل ابجد ؛ قفل برنجی که بست وگشاد آن به ترکیب خاص حروف ابجد باشد. ( فرهنگ نظام ) . نوعی از قفل است که در آن چند حلقه پهلودار تعبیه کرده باشند و بر سر ...

امام مرضی ؛ امامی است که حائز شرایط امامت و جماعت است. ( از ترجمه و شرح تبصره علامه چ تهران ص 119 ) .

امام صامت ؛ [ در اوایل اسلام ] در باب تعدد ائمه در آن واحد عده ای وجود بیشتر از یک امام را در یک زمان صحیح نمیدانستند جمعی دیگر میگفتند باید در آن وا ...

امام جماعت ؛ پیشنماز. ( فرهنگ فارسی معین ) . کسی که بمتابعت او عده ای نماز میگزارند.

جامعترین سخن در مورد وحی سخنی است که از علی ( علیه السلام ) در پاسخ شخصی که از مساله وحی سؤال نمود نقل شده ، امام آن را به هفت قسم تقسیم فرمود : 1 - ...

یوم عقیم : یعنی روز قیامت . و روز عقیم به روزی گفته می شود که سرور و شادی در آن نباشد ، و اینکه از روز قیامت به عنوان یوم عقیم یاد شده به خاطر آن است ...

عزم در اصل به معنی تصمیم بر انجام کاری است ، و به اراده محکم اطلاق می شود

ینتصرون از ماده انتصار به معنی یاری طلبیدن است ، ولی بعضی آن را به معنی تناصر ( به یاری یکدیگر شتافتن ) تفسیر کرده اند

فواحش جمع فاحشه به معنی اعمال بسیار زشت و ناپسند است ،

جاریة :در عربی جاریه به چیزی گفته می شود که در حرکت باشد از این رو عرب به کشتی ها جوار نیز می گویند . که اصل آن سفن جوار هست که عرب برای اختصار سفن ر ...

اعلام جمع علم ( بر وزن قلم ) به معنی کوه است ، ولی در اصل به معنی علامت و اثری است که از چیزی خبر می دهد ، مانند علم الطریق ( نشانه های راه ) و علم ا ...

به اسب اندرآمدن ؛ بر اسب نشستن : تبیره برآید ز درگاه شاه به اسب اندرآیند یکسر سپاه. فردوسی.

ز اسب اندرآمدن ؛ از اسب فرودآمدن. از اسب افتادن : یکی خشت زد بر سرین قباد که بند کمرگاه او برگشاد ز اسب اندرآمد نگونسارسر شد آن شیردل پیر سالارفر. ف ...

بر اسب بودن ؛ سوار اسب بودن : علامت و چتر سلطان پیش آمد و امیر بر اسب بود. ( تاریخ بیهقی ) . و رجوع به ردیف اسب در امثال وحکم شود.

اسب نوبتی ؛ خنگ نوبتی. رجوع به خنگ شود. اسب چاپارخانه.

اسب یدکی ؛ اسب نوبتی.

اسب فلان خواستن ؛ در قدیم معمول بود که چون کسی بسمتی از قبیل امارت و حکومت یا منصبی دیگر محلی منصوب میشد، گاه بازگشتن خادمی بانگ میزد: اسب. . . بیاور ...

اسب نبرد ؛ اسب جنگی.

اسب خرامنده ؛ عَیال. ( منتهی الارب ) .

اسب جنگی ؛ اسبی که در جنگ بر آن نشینند : دگر اسب جنگی چل و شش هزار که بودند بر آخور شهریار. فردوسی.

اسب چوبین ؛ اسبی که از چوب کودکان را سازند. و کنایه از تابوت است.

اسب تیزرو ؛ اسب شتاب و راهوار.

اسب تاختن ؛ راندن اسب بسرعت : اسب تاختن گرفتم چنانکه ندانستم که بر زمینم یا در آسمان. ( تاریخ بیهقی ) .

اسب افکندن ؛ اسب به میدان تاختن : چو اسب افکند لشکر از هر دو روی نباید که گردان پرخاشجوی بیایند و ماند تهی قلبگاه اگرچند بسیار باشد سپاه. فردوسی.