پیشنهاد‌های علی باقری (٣٧,٤٧٥)

جِدَارُ: به معنی دیوار. از ریشه جدر، در لغت عرب در معانی زیر آمده است . دیوار ، بنا ، دیوار از لحاظ ارتفاع ، بر آمدگی بر روی بدن به دلیل ضربه و یا زخ ...

آیه 82 سوره کهف: وَأَمَّا الْجِدَارُ فَکَانَ لِغُلَامَیْنِ یَتِیمَیْنِ فِی الْمَدِینَةِ وَکَانَ تَحْتَهُ کَنْزٌ لَهُمَا وَکَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا ...

سپید شدن چشم ؛ کنایه از نابینا شدن. ( آنندراج ) . - || کنایه از بیهوشی. ( آنندراج ) . - || کنایه از سرخ رو شدن. ( آنندراج ) . و رجوع به سپید شدن ...

کف سفید ؛ شخصی که بسبب بخشندگی در کف هیچ نداشته باشد. ( آنندراج ) .

چشم ِ سپید ؛ چشم خالی از نور. ( آنندراج ) .

زمین سفید ؛ کنایه از خالی چون زمین خالی از عمارت. ( آنندراج ) .

سپیدروز، روز سپید ؛ بمعنی روز روشن. منور : شب سیاه بدان زلفکان تو ماند سپیدروز بپاکی رخان تو ماند. دقیقی. شما را سوی من گشاده ست راه بروز سپید و شب ...

سپهرکبود ؛ کنایه از آسمان : گر ز خود غافلم به باده و رود نیستم غافل از سپهر کبود. نظامی.

سپهر هشتم ؛ فلک هشتم و فلک البروج. ( ناظم الاطباء ) .

سپهر پوشیده ؛ کنایه از فلک است. ( ناظم الاطباء ) . رجوع به سپهر اعظم شود.

سپهر چوگان باز ؛ کنایه از فلک است : در سلاح و سواری و تک و تاز گوی برد از سپهر چوگان باز. نظامی ( هفت پیکر ص 66 ) .

سپهرکبود ؛ کنایه از آسمان : گر ز خود غافلم به باده و رود نیستم غافل از سپهر کبود. نظامی.

سپهر بلند ؛ کنایه از آسمان است : ای برآرنده سپهر بلند انجم افروز و انجمن پیوند. نظامی ( هفت پیکر ص 2 ) .

سپهر بوقلمون ؛ آسمان به اعتبار تنوع الوان و آثار. ( ناظم الاطباء ) .

سپهر پوشیده ؛ کنایه از فلک است. ( ناظم الاطباء ) . رجوع به سپهر اعظم شود

سپهر آخشیجان ؛ فلک ماه که بعربی سماء الدنیا گویند. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ) .

سپهر اعظم ؛ فلک الافلاک. ( ناظم الاطباء ) : چتر میمون ِ همت اعلات سایه دار سپهر اعظم باد. ؟ ( از سندبادنامه ص 11 ) .

سپهر برین ؛ آسمان نهم است که بالاتر از همه است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ) . فلک الافلاک : سپهر برین گر کشد زین تو سرانجام خشت است بالین تو. فردوسی ( ...

سپندان سپید ؛ حرف بابلی. ( ذخیره خوارزمشاهی ) .

سپندان گرد ؛ تخم آن خردل است. ( از ذخیره خوارزمشاهی ) . || ( اِ مرکب ) مجمر. و این مخفف سپنددان است. ( غیاث ) : در سپندان بر سپندانی بود پیکان تو دو ...

تخم سپندان ؛ حرف است. ( ذخیره خوارزمشاهی ) : تخم سپندان چند نوع است ، بعضی خرد است آن را حرف گویند واندر خوردنیهای گرم بکار دارند و بعضی سپید است و گ ...

سپر در ( بر ) آب افکندن ؛ کنایه از عاجز کردن. ( از آنندراج ) . || مجازاً به معنی حائل. مانع. رادع : بدو گفت خسرو که ای پرهنر همیشه تویی پیش هر بد سپ ...

سپر در ( بر ) آب افکندن ؛ کنایه از عاجز کردن. ( از آنندراج ) . || مجازاً به معنی حائل. مانع. رادع : بدو گفت خسرو که ای پرهنر همیشه تویی پیش هر بد سپ ...

سپر بر کتف دوختن ؛ کنایه از سپر استوار کردن بر کتف. ( آنندراج ) : فرنجه چو دید آن چنان دست و زور سپر بر کتف دوخت چون پرّ مور. نظامی ( ازآنندراج ) .

سپر بستن ؛ مقاومت کردن. آماده شدن برای جنگ. پایداری کردن در جنگ : گر عاشقی و لذت پیکانت آرزوست در جلوه گاه سخت کمانان سپر مبند. شانی تکلو ( از آنندر ...

سپر بر سپر بافتن ؛ دوشادوش یکدیگر رفتن. سپرها پیش رو گرفتن و رو بدشمن نهادن : سواران دشمن چو دریافتیم پیاده سپر بر سپر بافتیم. سعدی ( بوستان ) .

سبیل گنده ؛ آنکه بروتی کلان دارد : تو زینب خواهر حسینی ای نره خر سبیل گنده. ایرج میرزا.

سبیل کلفت ؛ آنکه سبیلی انبوه دارد.

سبیل چخماقی ؛آنکه بروت دنباله برگشته بسوی بالا دارد. ( مؤلف ) .

سبیل فرستادن ؛ بصورت وقفه فرستادن : و مادر جلال الدین. . . بحج شده و جلال الدین با او سبیل فرستاد. ( جهانگشای جوینی ) . جلال الدین حسن چون تقلد اسلام ...

سنگ بر سبو زدن ؛ به احتمال ضرر و خطری آزمون کردن : که من چون سپه روی آرد بروی زنم یکسره سنگ را بر سبوی. فردوسی. چو خواهی که پیدا کنی گفتگوی بباید ز ...

سنگ و سبو، سبو و سنگ ؛ دو ضد جمع نشدنی ، نظیر:آتش و پنبه ، پشه و باد، آتش و اسپند، سنگ و آبگینه. ( امثال و حکم ) : سقّای سرای امل خصم ترا دید فریاد ه ...

سبک شدن عنان ؛ مقابل عنان بازکشیدن : سبک شدعنان و گران شد رکیب سر سرکشان خیره گشت از نهیب. فردوسی. سبک شد عنان و گران شد رکیب بلندی که دانست باز از ...

گوش سبک ؛ مقابل گوش سنگین : نزد او آن جوان چابک رفت از غم ره گران و گوش سبک. منطقی.

جوش ِ سبک ؛ جوش کم ، ملایم : جمله را اندر سه من آب جوشی سبک بدهند پس در شیشه فراخ سر کنند. ( ذخیره خوارزمشاهی ) .

سبک سبک ؛ آرام آرام : لعل کو دیرزاد و دیربقاست لاله کآمد سبک سبک برخاست. نظامی ( هفت پیکر ص 45 ) .

سبک مایه ؛ کم مایه : اَیا آنکه مهراب از این پایه نیست بزرگست و گرد و سبک مایه نیست. فردوسی.

سبک بر زبان آوردن ؛ خفیف کردن. خوار شمردن : پسران خواجه احمد حسن را سخنی چند سرد گفت و اندر آن پدر ایشان چنان محتشم را سبک بر زبان آورد. ( تاریخ بیهق ...

- سبک نشستن ؛ تند. عصبانی. خشمگین : جفا مکن که بزرگان بخرده ای ز رهی چنین سبک ننشینند و سرگران ایدوست. سعدی ( بدایع ) .

سبک نگریستن کسی را ؛ خوار و بیمقدار بکسی نگاه کردن : اگرْت گویم مشک و گلی شوی به گله گران کنی دل و گویی بمن سبک نگری. سوزنی.

سخن سبک گفتن ؛ روشن و صریح و فصیح سخن گفتن : سخنها سبک گوی و بسته مگوی مکن خام گفتار باریک اوی. فردوسی.

سبک اسلحه ؛ نظامیان که اسلحه سبک دارند. مقابل سنگین اسلحه.

سبک اندام ؛آنکه اندامی سبک دارد. امرط. ( منتهی الارب ) : هوالس ؛ مرد سبک اندام. || خوشخوار. گوارا. سریعالهضم : نهادش نکو تازه و پرنوا زمین خرم آبش س ...

وزن سبعة ؛ هفت مثقال. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) : اخذت منه مائة درهم وزن سبعة؛ مقصود این است که هر ده درهم آن هفت مثقال است. ( از اقرب الموارد ...

سبق خدمت ؛ سابقه خدمت. خدمتگذاری : بسبق خدمت و فرمانپذیری بی چرا و چون ملک را در وزارت چون نبی را یار در غارم. سوزنی.

اقالیم سبعه ؛ هفت کشور. ( دهخدا ) .

حکمای سبعه ؛ از آن جمله اند: بیاس ، پیتاکوس ، کله اوبول ، میزون ، خیلن ، سلن . رجوع به سیر حکمت در اروپا ص 3 شود.

هفت سبع ؛ کنایه از سبع المثانی است : اگر خود هفت سبع از بر بخوانی چو آشفتی الف از با ندانی. سعدی.

- حمی السبع ؛ در نزد اطباء تبی است که هفت روز یک مرتبه آید بعلت کمی ِ خلطی که موجب آن است. ( از اقرب الموارد ) .

مطر سبط ؛ باران ریزان. ( منتهی الارب ) .