[ویکی فقه] حمزة بن حبیب. حمزة بن حبیب، امام قاریان کوفه و یکی از قراء سبعه است.
کنیه وی ابوعُماره و لقبش زیّات بود. ← علت ملقب شدن به زیات ملقب شدن او به زیّات (روغن فروش) به سبب پیشه او بوده که از کوفه روغن به حلوان می برده و در مقابل پنیر و گردو می آورده است. و ازاین رو، یک سال در کوفه و یک سال در حلوان زندگی می کرده است. سال تولد حمزة بن حبیب در سال ۸۰ در شهر حُلوانِ به دنیا آمد و بنابراین، احتمالا برخی صحابه را دیده است. اصالت حمزة بن حبیب اصل او ایرانی است و چون مولای تَیْم اللّه بود ، او را تَیمی نیز خوانده اند. حمزة بن حبیب از اصحاب امام صادق شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق علیه السلام آورده است. اساتید حمزة بن حبیب حمزه قرائت را نزد گروهی از تابعین، امام جعفر صادق علیه السلام و برخی اصحاب مشهور ایشان، نظیر سلیمان بن مهران اعمش، محمد بن عبدالرحمان بن ابی لیلی، حُمران بن اَعیَن و حَکَم بن عُتیبه، فراگرفت. استادان اصلی او اعمش و ابن ابی لیلی بودند که در قرائت قرآن، به ترتیب، از پیروان ابن مسعود و علی علیه السلام به شمار می رفتند. در رؤیایی مشهور، اما عجیب که به حمزه نسبت داده شده، سلسله طولی استادان قرائت وی آمده است. رسیدن حمزة بن حبیب به درجه استادی حمزه در پانزده سالگی قرائت خود را تکمیل کرد و پس از عاصم بن ابی النجود و اعمش، در سال ۱۰۰ امام قرائت در کوفه شد ، چنان که بسیاری از اهل کوفه و برخی از اهل حلوان قرائت را نزد او آموختند. شاگردان حمزة بن حبیب برخی از مهم ترین شاگردان او، علی بن حمزه کسایی، سفیان ثوری، و کیع بن جراح و ابراهیم بن ادهم بودند. درگذشت حمزة بن حبیب وی در ۱۵۶ در حلوان درگذشت. منابع متقدم وی را در علم و عمل ستوده اند. احمدبن حنبل و یحیی بن معین او را ثقه دانسته اند و نَسائی روایت از او را جایز شمرده است. وی فردی عابد و زاهد بوده که به یادگیری و یاددادن قرائت قرآن اشتیاق بسیار داشته و گویا در مقابل تعلیم قرآن مزدی نمی گرفته است. بزرگانی چون اعمش و ابوحنیفه از آگاهی او به قرآن و فرایض تجلیل کرده اند و سفیان نوری او را سرآمد مردم روزگار خود در این دو علم دانسته است. ابن ندیم نیز او را از فقها شمرده و تألیفکتاب الفرائض را به او نسبت داده است، اما احتمالا شاگردانش آن را تألیف کرده اند. تالیفات حمزة بن حبیب باقی تألیفات حمزه، که ابن ندیم آنها را ذکر کرده، درباره قرآن و قرائات است: کتاب قراءة حمزة ؛ کتاب الوقف و الابتداء کتاب أسباع القرآن درباره تقسیمات قرآن؛ کتاب العدد ، درباره تعداد آیات قرآن؛ و دو تألیف در موضوعات متشابه قرآن و مقطوع و موصول قرآن که اثری از آنها نیست. حمزة بن حبیب و روایت حدیث حمزه احادیثی نیز نزد خود داشته که بعضی را روایت کرده است ، اما به سبب خوابی که دید، نقل حدیثِ پیامبر را به کلی کنار گذاشت. برخی اصحاب حدیث او را صدوق، اما دچار سوءحافظه و غیرمتقن دانسته اند. قرائت حمزة بن حبیب گزارشهای رسیده درباره قرائت حمزه در برخی موارد ناسازگار است. از سویی نقل شده است که گروهی از بزرگان، نظیر احمدبن حنبل و ابوبکر شعبة بن عیاش، به دلایلی چون وجود مدّ مفرط و سَکت فراوان و تلفظ همزه در قرائت وی، به او خرده گرفته اند، تاجایی که برخی آن را بدعت شمرده و نماز برطبق آن را صحیح ندانسته اند و از سوی دیگر نقل شده که حمزه خود چنین قرائتی را خوش نمی داشته و دیگران را از آن نهی می کرده و ترک همزه در نماز را از استادی قاری می دانسته است. ابن جزری، به منظور رفع تعارض این گزارشها، گفته است که کراهت ابن حنبل و دیگران از قرائت حمزه، مربوط به قرائت شاگردان و راویان او و به سبب دخل و تصرفهای ایجاد شده در قرائت اوست. ذهبی نیز معتقد است تنها جمعی از علمای سده های نخست از قرائت حمزه انتقاد کرده اند، اما اجماع عالمان علم قرائات در دوره های بعدی بر قبول و اعتبار این قرائت و انکار مخالفان آن بوده است. در میان تمامی راویانِ بی واسطه و با واسطه قرائت حمزه، دو تن که قرائت او را از طریق ابوعیسی سلیم بن عیسی حنفی، ضابط ترین شاگرد وی ، روایت کرده اند، از دیگران مشهورترند: ابومحمد خلف بن هشام اسدی بغدادی(متوفی ۲۲۹) و ابوعیسی خلّادبن خالد شیبانی کوفی (متوفی ۲۲۰). قرائت حمزه که در مغرب اسلامی رواج نسبی یافته بود، با تلاش عالمی قیروانی به نام محمدبن عمر مَعافری مشهور به ابن خَیْرون (متوفی ۳۰۶)، کنار گذاشته شد و قرائت نافع لیثی ــ که مالک بن انس، پیشوای مالکیان، آن را پذیرفته بودــ جای آن را گرفت. با وجود این، قرائت حمزه هنوز هم در برخی نواحی مغرب اسلامی رواج دارد. منابع جهت مطالعه (۱) آقابزرگ طهرانی. (۲) ابن ابی حاتم، کتاب الجرح و التعدیل، حیدرآباد، دکن ۱۳۷۱ـ۱۳۷۳/ ۱۹۵۲ـ۱۹۵۳، چاپ افست بیروت. (۳) ابن جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، چاپ برگشترسر، قاهره. (۴) ابن جزری، النشر فی القراءات العشر، چاپ علی محمد ضباع، (بیروت). (۵) ابن حِبّان، کتاب الثقات، حیدرآباد، دکن ۱۳۹۳ـ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ۱۹۸۳، چاپ افست بیروت. (۶) ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار و اعلام فقهاء الاقطار، چاپ مرزوق علی ابراهیم، منصوره، مصر ۱۴۱۱/۱۹۹۱. (۷) ابن خلّکان. (۸) ابن سعد (بیروت). (۹) ابن عماد. (۱۰) ابن قتیبه، المعارف، چاپ ثروت عکاشه، قاهره۱۹۶۰. (۱۱) ابن ندیم (تهران). (۱۲) امین. (۱۳) محمدبن اسماعیل بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، (بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۶). (۱۴) ابوالقاسم خویی، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۷. (۱۵) عثمان بن سعید دانی، کتاب التیسیر فی القراءات السبع، چاپ اوتو پرتسل، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۵. (۱۶) محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹. (۱۷) محمدبن احمد ذهبی، معرفة القرّاء الکبار علی الطبقات و الاعصار، چاپ بشار عواد معروف، شعیب ارنؤوط، و صالح مهدی عباس، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴. (۱۸) محمدبن احمد ذهبی، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۳ـ۱۹۶۴، چاپ افست بیروت. (۱۹) سمعانی. (۲۰) محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵. (۲۱) احمدبن عبداللّه عجلی، معرفة الثقات، چاپ عبدالعلیم عبدالعظیم بستوی، مدینه ۱۴۰۵/۱۹۸۵. (۲۲) یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماءالرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. (۲۳) یاقوت بن عبداللّه یاقوت حموی، معجم الادباء، بیروت ۱۴۰۰/۱۹۸۰.
کنیه وی ابوعُماره و لقبش زیّات بود. ← علت ملقب شدن به زیات ملقب شدن او به زیّات (روغن فروش) به سبب پیشه او بوده که از کوفه روغن به حلوان می برده و در مقابل پنیر و گردو می آورده است. و ازاین رو، یک سال در کوفه و یک سال در حلوان زندگی می کرده است. سال تولد حمزة بن حبیب در سال ۸۰ در شهر حُلوانِ به دنیا آمد و بنابراین، احتمالا برخی صحابه را دیده است. اصالت حمزة بن حبیب اصل او ایرانی است و چون مولای تَیْم اللّه بود ، او را تَیمی نیز خوانده اند. حمزة بن حبیب از اصحاب امام صادق شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق علیه السلام آورده است. اساتید حمزة بن حبیب حمزه قرائت را نزد گروهی از تابعین، امام جعفر صادق علیه السلام و برخی اصحاب مشهور ایشان، نظیر سلیمان بن مهران اعمش، محمد بن عبدالرحمان بن ابی لیلی، حُمران بن اَعیَن و حَکَم بن عُتیبه، فراگرفت. استادان اصلی او اعمش و ابن ابی لیلی بودند که در قرائت قرآن، به ترتیب، از پیروان ابن مسعود و علی علیه السلام به شمار می رفتند. در رؤیایی مشهور، اما عجیب که به حمزه نسبت داده شده، سلسله طولی استادان قرائت وی آمده است. رسیدن حمزة بن حبیب به درجه استادی حمزه در پانزده سالگی قرائت خود را تکمیل کرد و پس از عاصم بن ابی النجود و اعمش، در سال ۱۰۰ امام قرائت در کوفه شد ، چنان که بسیاری از اهل کوفه و برخی از اهل حلوان قرائت را نزد او آموختند. شاگردان حمزة بن حبیب برخی از مهم ترین شاگردان او، علی بن حمزه کسایی، سفیان ثوری، و کیع بن جراح و ابراهیم بن ادهم بودند. درگذشت حمزة بن حبیب وی در ۱۵۶ در حلوان درگذشت. منابع متقدم وی را در علم و عمل ستوده اند. احمدبن حنبل و یحیی بن معین او را ثقه دانسته اند و نَسائی روایت از او را جایز شمرده است. وی فردی عابد و زاهد بوده که به یادگیری و یاددادن قرائت قرآن اشتیاق بسیار داشته و گویا در مقابل تعلیم قرآن مزدی نمی گرفته است. بزرگانی چون اعمش و ابوحنیفه از آگاهی او به قرآن و فرایض تجلیل کرده اند و سفیان نوری او را سرآمد مردم روزگار خود در این دو علم دانسته است. ابن ندیم نیز او را از فقها شمرده و تألیفکتاب الفرائض را به او نسبت داده است، اما احتمالا شاگردانش آن را تألیف کرده اند. تالیفات حمزة بن حبیب باقی تألیفات حمزه، که ابن ندیم آنها را ذکر کرده، درباره قرآن و قرائات است: کتاب قراءة حمزة ؛ کتاب الوقف و الابتداء کتاب أسباع القرآن درباره تقسیمات قرآن؛ کتاب العدد ، درباره تعداد آیات قرآن؛ و دو تألیف در موضوعات متشابه قرآن و مقطوع و موصول قرآن که اثری از آنها نیست. حمزة بن حبیب و روایت حدیث حمزه احادیثی نیز نزد خود داشته که بعضی را روایت کرده است ، اما به سبب خوابی که دید، نقل حدیثِ پیامبر را به کلی کنار گذاشت. برخی اصحاب حدیث او را صدوق، اما دچار سوءحافظه و غیرمتقن دانسته اند. قرائت حمزة بن حبیب گزارشهای رسیده درباره قرائت حمزه در برخی موارد ناسازگار است. از سویی نقل شده است که گروهی از بزرگان، نظیر احمدبن حنبل و ابوبکر شعبة بن عیاش، به دلایلی چون وجود مدّ مفرط و سَکت فراوان و تلفظ همزه در قرائت وی، به او خرده گرفته اند، تاجایی که برخی آن را بدعت شمرده و نماز برطبق آن را صحیح ندانسته اند و از سوی دیگر نقل شده که حمزه خود چنین قرائتی را خوش نمی داشته و دیگران را از آن نهی می کرده و ترک همزه در نماز را از استادی قاری می دانسته است. ابن جزری، به منظور رفع تعارض این گزارشها، گفته است که کراهت ابن حنبل و دیگران از قرائت حمزه، مربوط به قرائت شاگردان و راویان او و به سبب دخل و تصرفهای ایجاد شده در قرائت اوست. ذهبی نیز معتقد است تنها جمعی از علمای سده های نخست از قرائت حمزه انتقاد کرده اند، اما اجماع عالمان علم قرائات در دوره های بعدی بر قبول و اعتبار این قرائت و انکار مخالفان آن بوده است. در میان تمامی راویانِ بی واسطه و با واسطه قرائت حمزه، دو تن که قرائت او را از طریق ابوعیسی سلیم بن عیسی حنفی، ضابط ترین شاگرد وی ، روایت کرده اند، از دیگران مشهورترند: ابومحمد خلف بن هشام اسدی بغدادی(متوفی ۲۲۹) و ابوعیسی خلّادبن خالد شیبانی کوفی (متوفی ۲۲۰). قرائت حمزه که در مغرب اسلامی رواج نسبی یافته بود، با تلاش عالمی قیروانی به نام محمدبن عمر مَعافری مشهور به ابن خَیْرون (متوفی ۳۰۶)، کنار گذاشته شد و قرائت نافع لیثی ــ که مالک بن انس، پیشوای مالکیان، آن را پذیرفته بودــ جای آن را گرفت. با وجود این، قرائت حمزه هنوز هم در برخی نواحی مغرب اسلامی رواج دارد. منابع جهت مطالعه (۱) آقابزرگ طهرانی. (۲) ابن ابی حاتم، کتاب الجرح و التعدیل، حیدرآباد، دکن ۱۳۷۱ـ۱۳۷۳/ ۱۹۵۲ـ۱۹۵۳، چاپ افست بیروت. (۳) ابن جزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، چاپ برگشترسر، قاهره. (۴) ابن جزری، النشر فی القراءات العشر، چاپ علی محمد ضباع، (بیروت). (۵) ابن حِبّان، کتاب الثقات، حیدرآباد، دکن ۱۳۹۳ـ۱۴۰۳/ ۱۹۷۳ـ۱۹۸۳، چاپ افست بیروت. (۶) ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار و اعلام فقهاء الاقطار، چاپ مرزوق علی ابراهیم، منصوره، مصر ۱۴۱۱/۱۹۹۱. (۷) ابن خلّکان. (۸) ابن سعد (بیروت). (۹) ابن عماد. (۱۰) ابن قتیبه، المعارف، چاپ ثروت عکاشه، قاهره۱۹۶۰. (۱۱) ابن ندیم (تهران). (۱۲) امین. (۱۳) محمدبن اسماعیل بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، (بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۶). (۱۴) ابوالقاسم خویی، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۷. (۱۵) عثمان بن سعید دانی، کتاب التیسیر فی القراءات السبع، چاپ اوتو پرتسل، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۵. (۱۶) محمدبن احمد ذهبی، سیراعلام النبلاء، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹. (۱۷) محمدبن احمد ذهبی، معرفة القرّاء الکبار علی الطبقات و الاعصار، چاپ بشار عواد معروف، شعیب ارنؤوط، و صالح مهدی عباس، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴. (۱۸) محمدبن احمد ذهبی، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ۱۹۶۳ـ۱۹۶۴، چاپ افست بیروت. (۱۹) سمعانی. (۲۰) محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم ۱۴۱۵. (۲۱) احمدبن عبداللّه عجلی، معرفة الثقات، چاپ عبدالعلیم عبدالعظیم بستوی، مدینه ۱۴۰۵/۱۹۸۵. (۲۲) یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماءالرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. (۲۳) یاقوت بن عبداللّه یاقوت حموی، معجم الادباء، بیروت ۱۴۰۰/۱۹۸۰.
[ویکی شیعه] حمزة بن حبیب. حمزة بن حبیب (۸۰ـ۱۵۶ق) امام قاریان کوفه و یکی از قراء سبعه است. هرچند قرائت او به جهت تلفظ همزه وصل مورد قبول برخی فقهاء نیست. شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق (ع) آورده است.
حمزه بن حبیب، امام قاریان کوفه و یکی از قاریان هفتگانه است. کنیه وی «ابوعُماره» و لقبش «زیات» بود. وی در سال ۸۰ق. در شهر حُلوان به دنیا آمد بنابراین، احتمالا برخی صحابه را دیده است. اصل او ایرانی است و چون مولای تَیم اللّه بود، او را تَیمی نیز خوانده اند. ملقب شدن او به زیات (روغن فروش) به سبب شغل او بوده که از کوفه روغن به حلوان می برده و در مقابل پنیر و گردو می آورده است و ازاین رو، یک سال در کوفه و یک سال در حلوان زندگی می کرده است. شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق علیه السلام آورده است.
حمزه بن حبیب، امام قاریان کوفه و یکی از قاریان هفتگانه است. کنیه وی «ابوعُماره» و لقبش «زیات» بود. وی در سال ۸۰ق. در شهر حُلوان به دنیا آمد بنابراین، احتمالا برخی صحابه را دیده است. اصل او ایرانی است و چون مولای تَیم اللّه بود، او را تَیمی نیز خوانده اند. ملقب شدن او به زیات (روغن فروش) به سبب شغل او بوده که از کوفه روغن به حلوان می برده و در مقابل پنیر و گردو می آورده است و ازاین رو، یک سال در کوفه و یک سال در حلوان زندگی می کرده است. شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق علیه السلام آورده است.
[ویکی فقه] حمزة بن حبیب، امام قاریان کوفه و یکی از قراء سبعه است.
کنیه وی ابوعُماره و لقبش زیّات بود.
← علت ملقب شدن به زیات
در سال ۸۰ در شهر حُلوانِ به دنیا آمد و بنابراین، احتمالا برخی صحابه را دیده است.
اصالت حمزة بن حبیب
اصل او ایرانی است و چون مولای تَیْم اللّه بود ، او را تَیمی نیز خوانده اند.
حمزة بن حبیب از اصحاب امام صادق
...
کنیه وی ابوعُماره و لقبش زیّات بود.
← علت ملقب شدن به زیات
در سال ۸۰ در شهر حُلوانِ به دنیا آمد و بنابراین، احتمالا برخی صحابه را دیده است.
اصالت حمزة بن حبیب
اصل او ایرانی است و چون مولای تَیْم اللّه بود ، او را تَیمی نیز خوانده اند.
حمزة بن حبیب از اصحاب امام صادق
...
wikifeqh: حمزة_بن_حبیب_زیات
[ویکی شیعه] حمزة بن حبیب (۸۰ـ۱۵۶ق) امام قاریان کوفه و یکی از قراء سبعه است. هرچند قرائت او به جهت تلفظ همزه وصل مورد قبول برخی فقهاء نیست. شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق (ع) آورده است.
حمزه بن حبیب، امام قاریان کوفه و یکی از قاریان هفتگانه است. کنیه وی «ابوعُماره» و لقبش «زیات» بود. وی در سال ۸۰ق. در شهر حُلوان به دنیا آمد بنابراین، احتمالا برخی صحابه را دیده است. اصل او ایرانی است و چون مولای تَیم اللّه بود، او را تَیمی نیز خوانده اند. ملقب شدن او به زیات (روغن فروش) به سبب شغل او بوده که از کوفه روغن به حلوان می برده و در مقابل پنیر و گردو می آورده است و ازاین رو، یک سال در کوفه و یک سال در حلوان زندگی می کرده است. شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق علیه السلام آورده است.
حمزه در پانزده سالگی قرائت خود را تکمیل کرد و پس از عاصم بن ابی النجود و اعمش، در سال ۱۰۰ امام قرائت در کوفه شد، چنان که بسیاری از اهل کوفه و برخی از اهل حلوان قرائت را نزد او آموختند. حمزه بن حبیب در ۱۵۶ق. در حلوان درگذشت.
حمزه بن حبیب، امام قاریان کوفه و یکی از قاریان هفتگانه است. کنیه وی «ابوعُماره» و لقبش «زیات» بود. وی در سال ۸۰ق. در شهر حُلوان به دنیا آمد بنابراین، احتمالا برخی صحابه را دیده است. اصل او ایرانی است و چون مولای تَیم اللّه بود، او را تَیمی نیز خوانده اند. ملقب شدن او به زیات (روغن فروش) به سبب شغل او بوده که از کوفه روغن به حلوان می برده و در مقابل پنیر و گردو می آورده است و ازاین رو، یک سال در کوفه و یک سال در حلوان زندگی می کرده است. شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام صادق علیه السلام آورده است.
حمزه در پانزده سالگی قرائت خود را تکمیل کرد و پس از عاصم بن ابی النجود و اعمش، در سال ۱۰۰ امام قرائت در کوفه شد، چنان که بسیاری از اهل کوفه و برخی از اهل حلوان قرائت را نزد او آموختند. حمزه بن حبیب در ۱۵۶ق. در حلوان درگذشت.
wikishia: حمزة_ بن_حبیب