قم

/qom/

معنی انگلیسی:
qom

لغت نامه دهخدا

قم. [ ق َم م ] ( ع مص ) روفتن خانه. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). || به لب خوردن علف. ( منتهی الارب ). || خوردن آنچه بر زمین است. ( اقرب الموارد ). || خوردن آنچه بر سفره است. || خشک شدن. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). || آبستن کردن گشن ناقه را. ( منتهی الارب ).

قم. [ ق ُ ] ( اِخ ) از شهرهای مشهور ایران است که بیشتر با کاشان از آن نام برده میشود. طول آن 50 درجه و 53 دقیقه و عرض آن 34 درجه و 38 دقیقه است و از سطح دریا 930 گز ارتفاع داردو بنابراین تقریباً 270 گز از شهر تهران پست تر است.این شهر در 147 کیلومتری جنوب تهران در محل انشعاب راههای شوسه تهران به اراک به اصفهان به کاشان واقعاست و مسافت آن با شهرهای مذکور به قرار زیر است :
قم به تهران 147 کیلومتر
" به اراک 136 " "
" به اصفهان 263 " "
" به کاشان 104 " "
راه آهن سرتاسری کشور از قم عبور میکند و ایستگاه مهم آن در قسمت شمالی رودخانه در کوی شهرنو واقع است. شهر قم معلوم نیست که ازچه وقت بصورت شهر در آمده است و آنچه مسلم است این که قرنها پیش از اسلام این شهر وجود داشته است ، حتی مورخان قدیم بعضی از حکام را که در زمان پادشاهان باستانی ایران درقم حکومت کرده اند نام برده اند. فردوسی نیز درچند مورد نام قم را ذکر کرده است. گرچه به این نوشته ها از لحاظ تاریخی چندان اعتماد نیست اما توجه بمحل اصلی شهر قم که خرابه های آن اکنون در یک کیلومتری مشرق شهرمشاهده میگردد و همچنین از نام های قراء اطراف شهر ووضع زندگانی سکنه این قرای دیگر شکی باقی نمیماند در اینکه شهر قم برخلاف گفته یاقوت حموی جغرافیدان اسلامی از شهرهای مستحدثه دوره اسلامی نیست بلکه مدتها پیش از ظهور اسلام وجود داشته و از شهرهای آباد ایران بوده است. نام قم و توصیف زعفران آن در کتاب «خسرو کواذان وریذک » از آثار زمان ساسانی ذکر گردیده است. بعد از ظهور اسلام و توجه شیعه به این شهر در قبرستان قم که خارج شهر و طرف مغرب بوده عده ای از امامزادگان و علماء و محدثان مدفون گردیدند. در اواخر قرن دوم هجری حضرت فاطمه معصومه خواهر حضرت رضا امام هشتم که به قصد دیدار برادر خود به خراسان میرفت در شهرقم مریض گردید و در قم رحلت کرد و در قبرستان قم بخاک سپرده شد از آن وقت مردم بتدریج مساکن خود را به قبرستان نزدیک کردند تا به مدفن حضرت معصومه نزدیک باشند و از زیارت قبر وی برخوردار گردند از اینرو و در اثر مرور زمان ساختمانهای شهر در قسمتهای مشرق متروک ماند و مردم متوجه طرف غربی شدند شهر قم به سال 23 هَ. ق. به دست ابوموسی اشعری فتح شد و اسلام در آنجا نفوذ پیدا کرد و دیری نگذشت که مردم آن به مذهب تشیع گرویدند. بطوری که از تاریخ قم و نوشته جغرافی نویسان اسلامی برمی آید قم تا اواخر قرن دوم هجری تابعاصفهان بوده و حاکم مستقلی نداشته است. از زمان هارون الرشید این شهر از اصفهان جدا شد. امروز چند رشته از راههای اصلی و راه آهن سرتاسری کشور از قم میگذرد از این لحاظ قم دارای موقع و اهمیت خاصی است ولی باید دانست که در قرون اولیه هجری شهر قم در گوشه ای واقع بوده و خلفا و حکام نسبت به آن توجهی چندان نداشته اند. در زمان خلافت عباسی که بیشتر اوقات آل علی راتعقیب میکردند بسیاری از سادات به قم پناه آوردند واز همین موقع عقاید شیعه در اذهان ساکن قم رسوخ پیدا کرد و به تدریج یک شهر شیعه نشین شناخته شد. در اوایل قرن سوم هجری شهر قم به دو قسمت بزرگ مینجان و کوچک به نام کمندان تقسیم میشده در مینجان یکهزار خانه وجود داشته و در داخل آن دژ استواری متعلق بساکنان اصلی قم قرار داشته است. ساکنان شهر آمیخته ای از بنی مذحج و اشعریها و اقوام قدیم ایرانی بوده اند. راهها از قم به ری ، اصفهان ، کرج ( در حدود نهاوند فعلی ) و همدان عبور میکرده. خراج قم چهارمیلیون و پانصد هزار درهم بود. یاقوت که در قرن هفتم میزیسته در مراصد الاطلاع ( ص 275 ) و معجم البلدان از قم چنین مینویسد، قم شهری است اسلامی که اثری از ایرانیان قدیم در آن نیست. در این شهر چاه هائیست که در سردی و خوشگواری آب آن در دنیا نظیر ندارد و گویند که گاه در تابستان یخ از آن چاهها بیرون می آید ( ؟ ) بناهای این شهر از آجر است. سردابهای قم در نهایت خوبی است بین قم و ری بیابان کویری است که در آن کاروانسراهایی بنا کرده اند. تمام اهل قم شیعه امامی هستند... اصطخری گوید قم شهری است که بارو ندارد و شهری پرنعمت است و آب آن از چاه هاست و در اصل با نمک آمیخته است. و در آنجا چاههای فراخ و بلند کنند سپس از بن آن تا بالای چاه بنا نهند پس چون زمستان آید سراسر آن آب بیابانها و بارانها را بدین چاهها سردهند و چون در تابستان از آن بکاربرند بسیار گوارا باشد و آب بستانهای ایشان با دلو است. بلاذری نویسد که چون ابوموسی اشعری از نهاوند به اهواز شد با احنف بن قیس به سال 23 هَ. ق. به قم آمد و پس از چند روز آن را بگشود و گفته اند احنف بن قیس را مأمور کرد و او به سال 23 هَ. ق. آنجا را فتح کرد و بعضی گویند قم بین اصفهان و ساوه و شهری بزرگ و زیباست و مردم آن همه شیعه امامی اند و آغاز شهر گشتن آن در ایام حجاج بن یوسف به سال 83 هَ. ق. بود. سپس یاقوت در این باره و وجه تسمیه قم شرحی نوشته است. رجوع به معجم البلدان ذیل کلمه قم شود. در حدودقرن هفتم که مغولان به ایران حمله کردند شهر قم نیز دستخوش قتل و غارت و تاراج آنان قرار گرفت و بصورت ویرانه ای درآمد. در قرن نهم هجری گویا شهر قم مختصر آبادی پیدا کرده و در عداد شهرهای متوسط درآمده است. خواندمیر نویسنده روضة الصفا که در اواخر تیموریان میزیسته چند شعر در وصف شهرهای معظم عراق و از جمله قم ذکر کرده است. در زمان صفویه ، چون این خاندان نسبت به قم توجه مخصوصی داشتند این شهر رو به آبادی گذاشت و دارای ساختمانهای نسبتاً زیبا گردید و جمعیت آن به پنجاه هزار بالغ شد. پنج تن از این سلسله در قم به خاک سپرده شده اند:بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

۱ - شهرستانی است جزو استان مرکزی که از طرف شمال به تهران از مشرق بکویر نمک از جنوب به کاشان و محلات از مغرب به ساوه و عراق محدود و شامل بخشهای دستجرد و کهک است . رودانار بار ( رود قم ) آنرا مشروب میسازد . محصول آن پنبه و انار است. در سالهای اخیر در شمال و جنوب شرقی شهر دو منبع عظیم نفت ( البرز ) و ( سراجه ) کشف گردید . ۲ - مرکز شهرستان شهر قم است که مرقد حضرت معصومه دختر امام موسی بن جعفر ۴ در آن واقع و زیارتگاه شیعیان است. حوزه علمیه قم مهمترین مرکز تعلیمات دینی شیعه است . جمعیت شهر ۲۴۷۲۱۹ تن میباشد . سوهان قم مشهور است .
( فعل امر حاضر از مصدر قیام ) برخیز.: چه شبها نشستم درین فکر گم که دهشت گرفت آستینم که : قم . ( بوستان )
دهی از دهستان چناران بخش و حومه شهرستان مشهد در ۹۷ هزار گزی شمال باختری مشهد و ۵ هزار گزی شمال راه شوسه مشهد به قوچان .
( ق م ) رمز قبل از میلاد

واژه نامه بختیاریکا

( قُم ) رِی؛ برکت؛ ازدیاد حجم یا طول
( قُم ) هنگامیکه یک ازدواج صورت می گیرد دو خانواده و فامیل با هم قوم و خویش میشوند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] قُم از مهم‎ترین شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه های تشیع است. اگر چه قدمت آن به قبل از اسلام برمی گردد ولی اصل شهر در سال ۹۳-۸۳ق تاسیس شد. ورود خاندان اشعریون به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به اهل بیت داشتند، شهر قم از همان ابتدای تاسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت حضرت معصومه (س) و دفن وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و سادات، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تاسیس حوزه علمیه در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می شود.
بنابر حدیثی از پیامبر اسلام(ص) علت نامگذاری این شهر به قم آن است که اهل آن با قائم آل محمد (عج) جمع می شوند و ایشان را در قیام یاری می کنند. در روایت دیگری نام این شهر، از دستور خداوند به ابلیس گرفته شده که با واژه «قم» (یعنی برخیز) به اخراج ابلیس از این شهر دستور داده است.
«تاریخ قم» در وجه تسمیه قم دو احتمال ذکر کرده است: احتمال اول: قم، عربی شده «کم» است که آن نیز تخفیف کومه است، این مکان را بدان جهت کومه می گفتند، که به صورت مزارع و روستاهای پراکنده بوده، این خانه های پراکنده را به فارسی کومه می گفتند، پس از تخفیف کومه به کم و پس از تبدیل واژگان فارسی به عربی، کم به قم تبدیل شد. احتمال دوم: ابتدا قم به صورت بلوک و مزرعه های متفرق بود و پس از ورود اشعریون به این سرزمین (جایی که اینک شهر قم است) هفت روستا به نام ممجان، قردان (قزوان)، مالون، جمر (کمر)، سکن، جلنبادان، به وجود آمد. این روستا ها با هم متحد شدند و به نام روستای بزرگ تر که کمیدان بود نامیده شد. پس از تخفیف کمیدان به کم و عربی شدن آن، نام این سرزمین به قم تغییر پیدا کرد.

[ویکی اهل البیت] کلید واژه: شهرهای اسلامی، قم، القاب قم، حضرت معصومه سلام الله علیها، تاریخ قم، اماکن متبرکه قم
تاریخ قم به قرن ها پیش از اسلام می رسد. با ورود اسلام و تشیع به ایران، قم مهد تشیع شد و چنان که امام هفتم علیه السلام فرمود: "قم، آشیانه خاندان پیامبر و پناهگاه شیعیان ایشان است." در این شهر بسیاری از فرزندان ائمه اطهار علیهم السلام مدفونند که در رأس آنها حضرت معصومه سلام الله علیها قرار دارد.
اقوال مختلفی در این مورد وجود دارد که به بعضی از آن ها اشاره می شود:
(مقصود لقب هائی است که در عصر اسلامی بر آن اطلاق شده است)، قم از شهرهایی است که لقب های متعدد به آن داده شده است و این لقب ها مانند لقب هایی که به دیگر شهرهای اسلامی داده اند مفهوم دینی و مذهبی دارد. آن چهار القاب قم در آثار نویسندگان از دوره مغول به بعد به نظر نویسنده رسیده عبارت است از:
دارالمؤمنین، دارالعباده، دارالموحدین، خیرالمدقدمین (از یک سند جغرافیایی)، دارالعلم، خاک فرج، مدینه المؤمنین ، بلده المؤمنین، دارمدینه المؤمنین. (لقب اخیر در نوشته ای به مهر و امضای شاه سلمان صفوی دیده شده و دارای معنی صحیحی نیست) پاره از القاب مزبور، به شهرهای دیگر غیر از قم نیز اطلاق شده است.
استان قم با وسعتی در حدود 11238 کیلومتر مربع در بخش مرکزی ایران واقع شده است. این استان از طرف شمال به استان تهران، از شرق به استان سمنان، و از جنوب به استان اصفهان و از طرف جنوب غربی تا شمال غربی به استان مرکزی محدود می گردد.
این استان کمتر از یک درصد کل مساحت کشور، بیست و هشتمین و در واقع کوچکترین استان کشور محسوب می شود. ارتفاع مرکز شهرستان از سطح دریا 928 متر و ارتفاع بلندترین نقطه استان در مناطق کوهستانی، (کوه ولیجا) با 3330 متر ارتفاع و پست ترین نقطه آن در حاشیه دریاچه نمک قم حدود 700 متر است.
استان قم از نظر تقسیمات کشوری در سال 1379 دارای یک شهرستان، 4 بخش، 5 شهر و 9 دهستان و 936 آبادی بوده که از این تعداد 356 آبادی دارای سکنه و 580 آبادی بدون سکنه بوده است.

[ویکی الکتاب] معنی قُمِ: برخیز (در عبارت "قُمِ ﭐللَّیْلَ "حرف میم به دلیل رسیدن به ساکن حرکت گرفته است)
معنی قُمْ: برخیز
معنی غَمٍّ: اندوه و سختی (در آن معنای پوشش نیز هست ، گویا کربت و اندوه روی قلب را میپوشاند )
ریشه کلمه:
قوم (۶۶۰ بار)

پیشنهاد کاربران

یا ایها المزمل. قم الیل قلیلا
قم: در اوستایی گهم ghom و به معنی ضلع و یا پهلوست؛ یعنی جایی که یک ضلع آن به کویر و ضلع دیگرش به کوهستان زاگرس و البرز است.
( قَم ) در کوردی به معنی � کجی یا قوس � هست
شیطان به خطاب قم براندند. . . . . پس تخت تو را به قم نشاندند
قم در مصرع اول، صیغه امر است یعنی پاشو، بایست. قم در مصرع دوم به معنای شهر قم است.
قم مطابق برخی نقل ها توصیف به شهر اهل بیت شده است:
...
[مشاهده متن کامل]

تَارِیخُ قُمَّ: لِلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقُمِّیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ لِرَسُولِهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهِ امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی تُسَمَّی فَاطِمَةَ مَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قَالَ ع ذَلِکَ وَ لَمْ تَحْمِلْ بِمُوسَی أُمُّهُ

به معنای برخواستن؛؛؛؛اما چه برخواستنی إإإإ
فی نفسه هر برخواستنی به طبع در پایین ترین سطحش روح انگیز و امید بخش است
حال اینکه در ایه دوم سوره مدثر از جایی و در واقع ندایی به انسانی که لباس خود مشغولی به تن خود پوشانده ؛میگوید برخیزإإإإإ حال نه برخواستنی که در نطفه قطع شود بلکه برخواستنی همراه با انذار روح و افکار مداوم خویش؛ که به طبع به انذار بیرونی میگراید؛ پس این برخواستن سرشار از امید، آگاهی، نور و روشناییست هم برای خود و هم برای جامعه در هر زمان
...
[مشاهده متن کامل]

، واژهء "قم" ( برخیز، بلند شو، ) قُم یا ملعون.
قطعا عربی است مانند؛ ، قیام، قائم . . . . . . اما باز هم احتمال دادند از کومه گرفته شده باشد، "کومه" به معنی جمع شدن، اجتماع، مجتمع شدن. . . . . . واژه کومه، به معنی اجتماع واژه ای مشترک بین زبان فارسی، تُرکی و کُردی است. در کتاب تاریخ قم ( قرن چهارم ازحسن بن� محمد بن حسن قمی ) آمده: واژه کومه به "کم" و " قم"� تبدیل شده است.
...
[مشاهده متن کامل]

حال اینکه اجتماع آبهای اطراف بوده یا اجتماع کومه های ( اتاقک ها ) � چندان محرز نیست کُمکمه" قمقمه"
ه
دوستی نوشته بود"قم" در ترکی به معنی "شن" و مکان کویری نیز درسته است.
رضا ضَحاکی راحت

قِم در گویش شیرازی به معنی قیف است . این کلمه از قَمع عربی گرفته شده به معنی قیف
از لحاظ جمعیت شهر قم در ایران هفتم ( 7 ) می باشد
معنی شهر قم اینا نیست، واقعا تعجب میکنم، قوم کلمه ای ترکی به معنی کویر و بیابان هست و بخاطر اینکه محیط کویری از قم شروع میشه بهش قوم میگفتند، هنوز هم ما ترکها قوم میگیم نه قوم، ولی در فارسی قم تلفظ میشه. ممنونم
برخواستن
به پا خیز، بلند شو، قیام کن
مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ١١)

بپرس