قم

قم. [ ق َم م ] ( ع مص ) روفتن خانه. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). || به لب خوردن علف. ( منتهی الارب ). || خوردن آنچه بر زمین است. ( اقرب الموارد ). || خوردن آنچه بر سفره است. || خشک شدن. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). || آبستن کردن گشن ناقه را. ( منتهی الارب ).

---

قم. [ ق ُ ] ( اِخ ) از شهرهای مشهور ایران است که بیشتر با کاشان از آن نام برده میشود. طول آن 50 درجه و 53 دقیقه و عرض آن 34 درجه و 38 دقیقه است و از سطح دریا 930 گز ارتفاع داردو بنابراین تقریباً 270 گز از شهر تهران پست تر است.این شهر در 147 کیلومتری جنوب تهران در محل انشعاب راههای شوسه تهران به اراک به اصفهان به کاشان واقعاست و مسافت آن با شهرهای مذکور به قرار زیر است :
قم به تهران 147 کیلومتر
" به اراک 136 " "
" به اصفهان 263 " "
" به کاشان 104 " "
راه آهن سرتاسری کشور از قم عبور میکند و ایستگاه مهم آن در قسمت شمالی رودخانه در کوی شهرنو واقع است. شهر قم معلوم نیست که ازچه وقت بصورت شهر در آمده است و آنچه مسلم است این که قرنها پیش از اسلام این شهر وجود داشته است ، حتی مورخان قدیم بعضی از حکام را که در زمان پادشاهان باستانی ایران درقم حکومت کرده اند نام برده اند. فردوسی نیز درچند مورد نام قم را ذکر کرده است. گرچه به این نوشته ها از لحاظ تاریخی چندان اعتماد نیست اما توجه بمحل اصلی شهر قم که خرابه های آن اکنون در یک کیلومتری مشرق شهرمشاهده میگردد و همچنین از نام های قراء اطراف شهر ووضع زندگانی سکنه این قرای دیگر شکی باقی نمیماند در اینکه شهر قم برخلاف گفته یاقوت حموی جغرافیدان اسلامی از شهرهای مستحدثه دوره اسلامی نیست بلکه مدتها پیش از ظهور اسلام وجود داشته و از شهرهای آباد ایران بوده است. نام قم و توصیف زعفران آن در کتاب «خسرو کواذان وریذک » از آثار زمان ساسانی ذکر گردیده است. بعد از ظهور اسلام و توجه شیعه به این شهر در قبرستان قم که خارج شهر و طرف مغرب بوده عده ای از امامزادگان و علماء و محدثان مدفون گردیدند. در اواخر قرن دوم هجری حضرت فاطمه معصومه خواهر حضرت رضا امام هشتم که به قصد دیدار برادر خود به خراسان میرفت در شهرقم مریض گردید و در قم رحلت کرد و در قبرستان قم بخاک سپرده شد از آن وقت مردم بتدریج مساکن خود را به قبرستان نزدیک کردند تا به مدفن حضرت معصومه نزدیک باشند و از زیارت قبر وی برخوردار گردند از اینرو و در اثر مرور زمان ساختمانهای شهر در قسمتهای مشرق متروک ماند و مردم متوجه طرف غربی شدند شهر قم به سال 23 هَ. ق. به دست ابوموسی اشعری فتح شد و اسلام در آنجا نفوذ پیدا کرد و دیری نگذشت که مردم آن به مذهب تشیع گرویدند. بطوری که از تاریخ قم و نوشته جغرافی نویسان اسلامی برمی آید قم تا اواخر قرن دوم هجری تابعاصفهان بوده و حاکم مستقلی نداشته است. از زمان هارون الرشید این شهر از اصفهان جدا شد. امروز چند رشته از راههای اصلی و راه آهن سرتاسری کشور از قم میگذرد از این لحاظ قم دارای موقع و اهمیت خاصی است ولی باید دانست که در قرون اولیه هجری شهر قم در گوشه ای واقع بوده و خلفا و حکام نسبت به آن توجهی چندان نداشته اند. در زمان خلافت عباسی که بیشتر اوقات آل علی راتعقیب میکردند بسیاری از سادات به قم پناه آوردند واز همین موقع عقاید شیعه در اذهان ساکن قم رسوخ پیدا کرد و به تدریج یک شهر شیعه نشین شناخته شد. در اوایل قرن سوم هجری شهر قم به دو قسمت بزرگ مینجان و کوچک به نام کمندان تقسیم میشده در مینجان یکهزار خانه وجود داشته و در داخل آن دژ استواری متعلق بساکنان اصلی قم قرار داشته است. ساکنان شهر آمیخته ای از بنی مذحج و اشعریها و اقوام قدیم ایرانی بوده اند. راهها از قم به ری ، اصفهان ، کرج ( در حدود نهاوند فعلی ) و همدان عبور میکرده. خراج قم چهارمیلیون و پانصد هزار درهم بود. یاقوت که در قرن هفتم میزیسته در مراصد الاطلاع ( ص 275 ) و معجم البلدان از قم چنین مینویسد، قم شهری است اسلامی که اثری از ایرانیان قدیم در آن نیست. در این شهر چاه هائیست که در سردی و خوشگواری آب آن در دنیا نظیر ندارد و گویند که گاه در تابستان یخ از آن چاهها بیرون می آید ( ؟ ) بناهای این شهر از آجر است. سردابهای قم در نهایت خوبی است بین قم و ری بیابان کویری است که در آن کاروانسراهایی بنا کرده اند. تمام اهل قم شیعه امامی هستند... اصطخری گوید قم شهری است که بارو ندارد و شهری پرنعمت است و آب آن از چاه هاست و در اصل با نمک آمیخته است. و در آنجا چاههای فراخ و بلند کنند سپس از بن آن تا بالای چاه بنا نهند پس چون زمستان آید سراسر آن آب بیابانها و بارانها را بدین چاهها سردهند و چون در تابستان از آن بکاربرند بسیار گوارا باشد و آب بستانهای ایشان با دلو است. بلاذری نویسد که چون ابوموسی اشعری از نهاوند به اهواز شد با احنف بن قیس به سال 23 هَ. ق. به قم آمد و پس از چند روز آن را بگشود و گفته اند احنف بن قیس را مأمور کرد و او به سال 23 هَ. ق. آنجا را فتح کرد و بعضی گویند قم بین اصفهان و ساوه و شهری بزرگ و زیباست و مردم آن همه شیعه امامی اند و آغاز شهر گشتن آن در ایام حجاج بن یوسف به سال 83 هَ. ق. بود. سپس یاقوت در این باره و وجه تسمیه قم شرحی نوشته است. رجوع به معجم البلدان ذیل کلمه قم شود. در حدودقرن هفتم که مغولان به ایران حمله کردند شهر قم نیز دستخوش قتل و غارت و تاراج آنان قرار گرفت و بصورت ویرانه ای درآمد. در قرن نهم هجری گویا شهر قم مختصر آبادی پیدا کرده و در عداد شهرهای متوسط درآمده است. خواندمیر نویسنده روضة الصفا که در اواخر تیموریان میزیسته چند شعر در وصف شهرهای معظم عراق و از جمله قم ذکر کرده است. در زمان صفویه ، چون این خاندان نسبت به قم توجه مخصوصی داشتند این شهر رو به آبادی گذاشت و دارای ساختمانهای نسبتاً زیبا گردید و جمعیت آن به پنجاه هزار بالغ شد. پنج تن از این سلسله در قم به خاک سپرده شده اند:بیشتر بخوانید ...

۱ - شهرستانی است جزو استان مرکزی که از طرف شمال به تهران از مشرق بکویر نمک از جنوب به کاشان و محلات از مغرب به ساوه و عراق محدود و شامل بخشهای دستجرد و کهک است . رودانار بار ( رود قم ) آنرا مشروب میسازد . محصول آن پنبه و انار است. در سالهای اخیر در شمال و جنوب شرقی شهر دو منبع عظیم نفت ( البرز ) و ( سراجه ) کشف گردید . ۲ - مرکز شهرستان شهر قم است که مرقد حضرت معصومه دختر امام موسی بن جعفر ۴ در آن واقع و زیارتگاه شیعیان است. حوزه علمیه قم مهمترین مرکز تعلیمات دینی شیعه است . جمعیت شهر ۲۴۷۲۱۹ تن میباشد . سوهان قم مشهور است .
( فعل امر حاضر از مصدر قیام ) برخیز.: چه شبها نشستم درین فکر گم که دهشت گرفت آستینم که : قم . ( بوستان )
دهی از دهستان چناران بخش و حومه شهرستان مشهد در ۹۷ هزار گزی شمال باختری مشهد و ۵ هزار گزی شمال راه شوسه مشهد به قوچان .
( ق م ) رمز قبل از میلاد

( قُم ) رِی؛ برکت؛ ازدیاد حجم یا طول
( قُم ) هنگامیکه یک ازدواج صورت می گیرد دو خانواده و فامیل با هم قوم و خویش میشوند.