پیشنهاد‌های محمود اقبالی (٣,٢٢٩)

تنبیه. [ تَم ْ ] ( ع مص ) بیاگاهانیدن و بیدار کردن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( زوزنی ) ( دهار ) . بیدار گردانیدن و واقف کردن برچیزی. ( منتهی الارب ) ( ا ...

مأمور. [ م َءْ ] ( ع ص ) امر کرده شده و حکم کرده شده و فرموده شده و محکوم. ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) : عقل و تن آمرت گشت و گشت مأمورت هو ...

مأموریت. [ م َءْ ری ی َ ] ( ع مص جعلی ، اِمص ) حکم و فرمان و امر. || رسالت و اطاعت حکم. ( ناظم الاطباء ) . || مأمور شدن. به کاری گماشته شدن. || ( ا ...

جوامع. [ ج َ م ِ ] ( ع ص ، اِ ) ج ِ جامع. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ) . رجوع به جامع شود. || ج ِ جامعة. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ) . رجوع ...

مصحح. [ م ُ ص َح ْح ِ ] ( ع ص ) درست گوینده چیزی. ( آنندراج ) ( از منتهی الارب ) . درست کننده و اصلاح کننده و تصحیح کننده. ( ناظم الاطباء ) . درست کن ...

محصول. [ م َ] ( ع ص ، اِ ) حاصل شده. ( مهذب الاسماء ) ( منتهی الارب ) . گردآمده. ( ناظم الاطباء ) . نتیجه. حاصل : محصول آن حرکت آن بود که سلطان را کل ...

محصل. [ م ُ ح َص ْ ص ِ ] ( ع ص ) تحصیل کننده. ( غیاث ) ( ناظم الاطباء ) . متعلم. دانش آموز. شاگرد مدرسه. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . آن که مشغول تحصیل ...

حصل. [ ح َ ص َ ] ( ع مص ) درد کردن شکم ستور از خوردن خاک و یا سنگریزه که در گیاه بود. || سنگ ریزه واقع شدن در انثیین کودک. ( ناظم الاطباء ) . حصل. [ ...

مخالطت. [ م ُ ل َ طَ ] ( ع مص ) با کسی درآمیختن. ( غیاث ) . آمیزش به طور انس و درآمیختگی با کسی. ( ناظم الاطباء ) : بنده ای که در حرم مخدوم بی استحقا ...

( آنس ) آنس. [ ن ِ ] ( ع ص ) خوگرفته. خوگیرنده. مأنوس. انس گیرنده. آنس. [ ن َ ] ( ع ن تف ) خوگیرنده تر. مأنوس تر. انس. [ اُ ] ( ع مص ) آرام یافتن ...

معاشرت. [ م ُ ش َ / ش ِ رَ ] ( از ع ، اِمص ) آمیختن و با هم آمیزش کردن. ( آنندراج ) . با هم زیست کردن و با کسی زندگانی نمودن. ( غیاث ) . اختلاط و آمی ...

خلط. [ خ َ ] ( ع مص ) آمیختن. ( منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ) ( از اقرب الموارد ) . خلط. [ خ َ ] ( ع اِمص ) آمیزش. ( یادداشت بخط ...

سیرت. [ رَ ] ( ع اِ ) طریقه. ( غیاث ) . رفتار. ( ترجمان القرآن ترتیب عادل بن علی ص 60 ) . عادت و طریقه. ( آنندراج ) . روش. رفتار : عهدها بست که تا ب ...

طمع. [ طَ م ِ / م ُ ] ( ع ص ) آزمند. ( منتهی الارب ) . حریص. ( منتهی الارب ) ( منتخب اللغات ) . مرد طامع. ( منتخب اللغات ) . || امیددارنده. ج ، طَمِع ...

ریشه شناختی خوبی مطرح کردید که نیاز به بررسی دقیق دارند. بیایید مرحله به مرحله به موضوع بپردازیم و ریشه ی واژه هایی که نام بردید را از منظر زبان شناس ...

خیاط. ( ع اِ ) آنچه جامه بدان دوزند. ( از منتهی الارب ) ( از تاج العروس ) ( از لسان العرب ) . رشته. نخ. ( یادداشت بخط مؤلف ) . || سوزن. ( از منتهی ا ...

نکته ای جالب و قابل بررسی اشاره کردید، دوست عزیز اما بیایید این موضوع را از جنبه ی زبان شناسی تاریخی با استناد به منابع معتبر بررسی کنیم تا ببینیم آی ...

طینت. [ ن َ ] ( از ع ، اِ ) طینة. سرشت. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) . فطرت ، جبلت ، خلقت ، طبع، طبیعت ، خمیره ، آب و گل ، گل آدمی ، غریزه ، نهاد، عنب ...

اراده. [ اِ دَ ] ( ع مص ، اِمص ) اِرادة. اِرادت. خواستن. ( تاج المصادر بیهقی ) . خواست. خواسته. خواهش. میل. قصد. آهنگ. کام. دَهر. ( منتهی الارب ) : و ...

تصمیم. [ ت َ ] ( ع مص ) کر گردانیدن کسی را. ( از اقرب الموارد ) . || گزیدن کسی را و دندان فروبردن در آن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب ا ...

تواضع. [ ت َ ض ُ ] ( ع مص ) وضیع شدن. ( زوزنی از یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) . فروتنی نمودن. ( زوزنی ) ( غیاث اللغات ) . فروتنی کردن. ( منتهی الارب ) ( ...

متأسف. [ م ُ ت َ ءَس ْ س ِ ] ( ع ص ) دریغکننده و درد خورنده و اندوهگین. ( آنندراج ) . کسی که تأسف دارد. ( ناظم الاطباء ) . مهموم و محزون و کسی که د ...

فرس. [ ف َرَ ] ( ع اِ ) اسب تازی. ( بحر الجواهر ) . اسب نر و ماده. ج ، اَفراس ، فُروس. ( منتهی الارب ) . حیوانی اهلی است که بیشتر در سواری به کار رود ...

( آلف ) آلف. [ ل ِ ] ( ع ص ) خوگیرنده. خوگر. الیف. || هزاردهنده. ج ، اُلاّ ف. الف. [ اَ ل ِ ] ( حرف هجاء ) نام نخستین حرف از حروف تهجی به اصطلاح خاص ...

( حظة ) حظة. [ ح ِ ظَ ] ( ع اِ ) مرتبه. || بهره رزق. || ( مص ) بهره مند و دولتی شدن زن و شوی از یکدیگر. ( منتهی الارب ) . رجوع به حظوة شود. منبع. ل ...

ملا. [ م َ ] ( از ع ، ص ) پر : خانه تهی ز چیز و ملا از خورندگان آبی به ریق می خورد از ناودان برف. کمال الدین اسماعیل. - ملا شدن ؛ پر شدن : دل ز اف ...

اغماض. [ اَ ] ( ع اِ ) ج ِ غَمض ، زمین پست و نرم و زمین مغاک. ( آنندراج ) ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ) . ج ِ غمض ، زمین مطمئن. ( از اقرب ال ...

شفاعت. [ ش َ ع َ ] ( از ع ، اِمص ) خواهش گری و پایمردی. ( از ناظم الاطباء ) ( صراح اللغة ) . خواستاری. ذرع. خواهشگری. خواهشگری کردن. پایمردی. ( یاددا ...

وساطت. [ وَ طَ ] ( ع اِ ) واسطه و وسیله. || ( اِمص ) میانجیگری و شفاعت. ( ناظم الاطباء ) . || ( مص ) در میان شدن و واسطه و وسیله شدن. ( غیاث اللغات ا ...

انسداد. [ اِ س ِ ] ( ع مص ) بسته شدن و بند گردیدن. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( آنندراج ) . بسته شدن. ( از اقرب الموارد ) ( تاج المصادر بیهقی ) ...

وسایل. [ وَ ی ِ ] ( ع اِ ) وسائل. ج ِ وسیلة. اسباب و لوازم. ( فرهنگ فارسی معین ) : با این وسایل و فضایل در خصم شکنی و دشمن شکنی بر مردان جهان فسوس کر ...

تولد. [ ت َ وَل ْ ل ُ ] ( ع مص ) پدید آمدن چیزی از چیزی. ( تاج المصادر بیهقی ) ( زوزنی ) ( آنندراج ) . پدید آمدن. ( دهار ) . پیدا شدن چیزی از چیزی. ( ...

مبدا. [ م َ ] ( ع اِ ) آغاز. مبداء. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) : چون آخرعمر این جهان آمد امروز ببایدش یکی مبدا. ناصرخسرو ( دیوان ص 19 ) . گفتم چ ...

وحشت. [ وَ ش َ ] ( ع اِمص ) تنهایی. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( بهار عجم ) ( آنندراج ) : با تو برآمیختنم آرزوست وزهمه کس وحشت و بیگانگی. سعدی ...

نذر. [ ن َ ] ( ع اِ ) آنچه واجب گردانند بر خود یا آنچه واجب کنند به شرط چیزی. ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) . نَحْب. ( از اقرب ا ...

شرط. [ ش ُ ] ( ع اِ ) نشانی و علامت. ( از غیاث اللغات ) . در اصل بمعنی علامت است. ( از سروری ) . || باد موافق و این عربی است بمعنی علامت ، چون این با ...

عهد. [ ع َ ] ( ع مص ) باران نخستین ِ بهار رسیده شدن. ( از منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) : عُهِدَ المکان ، به صیغه مجهول ؛ به آن مکان ...

عصر. [ ع َ ] ( ع مص ) فشار دادن ، و به دست خود فشوردن چیزی را. ( از منتهی الارب ) . افشردن انگور و زیتون و جز آن. ( تاج المصادر بیهقی ) . افشردن انگو ...

فروع. [ ف ُ ] ( ع مص ) برتر گردیدن از قوم خود به بزرگی یا به جمال. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ) . || از کوه بالا رفتن. || به وادی فرودآمدن. ( ...

اصول. [ اُ ] ( ع اِ ) ج ِ اصل . اساسها و بیخ و بن ها. ( فرهنگ نظام ) . اصلها. جمع اصل که بمعنی بیخ است. ( آنندراج ) ( غیاث ) . ریشه ها، و اصول و فروع ...

معطلی. [ م ُ ع َطْ طَ ] ( حامص ) درنگی و دیری. ( ناظم الاطباء ) . گرفتار چیزی شدن و وقت خود را صرف آن کردن : پختن این غذا یک ساعت معطلی دارد. ( فرهنگ ...

لفت. [ ل ِ ] ( ع اِ ) شلغم . شلم. شلجم. ( اختیارات بدیعی ) . سلجم. ( تذکره ضریر انطاکی ) . در آشوری لایتو و آرامی لاپتا و لاپتی : لفت بخورد و کرم درد ...

( فوراً ) فوراً. [ ف َ رَن ْ ] ( ع ق ) بشتاب. دروقت. دردم. بی درنگ. حالی. درحال. درساعت. ( یادداشت مؤلف ) . رجوع به فور شود. منبع. لغت نامه دهخدا

نجار. [ ن َ ] ( اِ ) گلگونه و غازه باشد که زنان بر روی مالند. ( برهان قاطع ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) . گلگونه باشد که زنان بر روی مالند. ( جهانگ ...

زرع. [ زَ ] ( ع مص ) کشت کردن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( دهار ) ( ترجمان جرجانی ، ترتیب عادل بن علی ) . کاشتن تخم را. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از ...

( جلسة ) جلسة. [ ج َ س َ ] ( ع مص ، اِ ) یکبار نشستن. ( منتهی الارب ) . جلسة. [ ج ِ س َ ] ( ع اِ ) نوعی از نشست. ( از اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ) ...

اجلاس. [ اِ ] ( ع مص ) نشانیدن. ( منتهی الارب ) . بنشاندن. منبع. لغت نامه دهخدا

مجلس. [ م َ ل ِ ] ( ع اِ ) محل نشستن. مجلسة مانند آن. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از اقرب الموارد ) . محل نشستن مردمان. ج ، مجالس. ( ناظم الاطباء ) ...

تجاوز. [ ت َ وُ ] ( ع مص ) عفو کردن گناه کسی. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) . درگذشتن ازگناه. ( ترجمان عادل بن علی ) ( آنندراج ) : سزاوار عاطفت خد ...

زحمت. [ زَ م َ ] ( از ع ، مص ، اِمص ) انبوهی. ( صراح ) ( منتهی الارب ) ( از فرهنگ نظام ) ( آنندراج ) . اسم است از زحم. ( از متن اللغة ) ( مؤید الفضل ...