جنایت

[ویکی فقه] جِنایت، اصطلاحی در فقه و حقوق ، به معنای وارد کردن هرگونه صدمه به تمامیت جسمانی افراد، که کیفری شرعی ، مانند قصاص یا دیه ، دارد.
واژه عربی جنایت در لغت به معنای چیدن میوه از درخت و نیز گناه و جرم ی است که ارتکاب آن موجب کیفر در دنیا و آخرت می شود. برخی از واژه شناسان معنای اول را معنای حقیقی آن و کاربرد آن را در معنای دوم ، مجازی دانسته اند.معنای عامِ واژه جنایت در متون دینی ، معادل واژه ذنب یا معصیت است ، یعنی ارتکاب گناه و انجام دادن هر کار حرام یا تعدی به مال یا جان افراد یا چیز دیگر، از جمله در برخی احادیث می باشد.
در منابع فقهی
و به تبع آن در منابع فقهی به ویژه در فقه حنفی ، جنایت به معنای ارتکاب کارهای حرام به هنگام احرام حج یا کارهای ممنوع در محدوده حرم به کار رفته ، ولی مفهوم اصلی واژه جنایت در متون فقهی ــ که در واقع ، اصطلاح خاص فقهی شده وارد آوردن صدمه بدنی به دیگری است ؛ یعنی ، کشتن دیگری یا ایجاد جراحت ، شکستگی و مانند این ها در بدن او. در احادیث نیز واژه جنایت به این مفهوم به کار رفته است . بر این اساس ، معنای مشهور جنایت در منابع فقهی هرگونه فعل یا ترک فعل یا تسبیب است که موجب وارد آمدن خسارت جانی و بدنی بر دیگری شود و عقوبتی برای آن مقرر شده باشد. فقها گستره اصطلاح جنایت را به انسان اختصاص نداده و آن را شامل وارد کردن آسیب بدنی در حیوانات یا اتلاف (نابود کردن ) حیوان و نیز وارد شدن خسارت به توسط حیوانات دانسته اند. با این همه ، در پاره ای منابع فقهی جنایت در مفهومی وسیع تر و فراتر از صدمه زدن به تمامیت جسمانی انسان و حیوان به کار رفته است .مثلاً، در برخی منابع ، خساراتی که حیوانات به اموال دیگران می زنند نیز جنایت خوانده شده است . بر این اساس ، برخی مؤلفان با توجه به استناد جنایت به حیوان در این منابع ، جنایت را نه از مقوله جرم بلکه نوعی اتلاف دانسته اند، ولی فقها در مورد ایجاد زیان های مالی ، به جای واژه جنایت ، بیشتر از واژگانی چون غصب ، نَهْب ، سرقت و اتلاف استفاده کرده اند.
اقسام
جنایت به لحاظ ماهیّت به قتل و ضرب و جرح؛ به لحاظ متعلق به جنایت بر انسان و حیوان و به لحاظ داشتن و نداشتن قصد آسیب رسانی به عمد، شبه عمد و خطایی تقسیم می گردد.ابن حمزۀ طوسی ، فقیه امامی قرن ششم ، جنایات را به جنایت در حق خود و جنایت در حق دیگری تقسیم کرده است . مراد او از جنایت به خود، مصرف نوشیدنی های ممنوع و انجام دادن کارهای خلاف عفت است .ارتکاب جنایت در حق دیگران نیز بر چند گونه است : جنایت بر بدن انسان یا حیوان با کشتن یا زخمی کردن ؛ جنایت مالی ، مانند سرقت ، نبش قبر و برداشتن کفن ؛ و جنایت بر آبرو، مانند قَذْف (متهم ساختن به فحشا ) و دشنام دادن .با وجود این ، وی در مبحث «جنایات »، در کتاب خود، عمدتاً به موضوع حدود پرداخته و در باره برخی خسارت های مالی و جنایت بر حیوان نیز بحث کرده است برخی منابع ، جنایت را ــ با منظور کردن مفهومی وسیع برای آن ، به گونه ای که شامل خسارات مادّی هم بشود بر دو نوع دانسته اند: جنایت بر بهایم و جمادات ، که در باب غصب و اتلاف مطرح می شود؛ و جنایت بر آدمی ، که در فقه جزایی در باره آن بحث می گردد.
گستره موضوع
...