پیشنهاد‌های علی باقری (٣٩,٦٨٦)

خر عیسی ؛ زاهد خلوت نشین. ( از ناظم الاطباء ) .

خر خود را از پل گذراندن ؛ با عدم اعتنا و اعتداد بخواهش و نفع دیگران بسودیا غرض خویش رسیدن. ( از امثال و حکم دهخدا ) .

خر دادن و خیار ستدن ؛ چون گولان گرانی را به ارزانی بدل دادن : مال دادی بباد چون تو همی گل بگوهر خری و خربخیار. سنائی.

چو خر در وحل ماندن ؛واماندن : سمند سخن تا بجایی براند که قاضی چو خر در وحل بازماند. سعدی ( بوستان ) .

چو خر دریخ ماندن ؛ واماندن : بس کساکاندر گهر و اندر هنر دعوی کند

چو خر در گل خفتن ؛ واماندن : عقل در شرحش چو خر در گل بخفت شرح عشق و عاشقی هم عشق گفت.

بر خر خود نشانیدن کسی را ؛ او را بپایگاه پست اولین او بازگردانیدن : یارب این نودولتان را بر خر خودشان نشان کاین همه ناز از غلام ترک و استر می کنند. ...

بار بر خر نهادن ؛ رفتن. بگوش اندر همی گویدت گیتی بار بر خر نه تو گوش دل نهادستی بدستان نهاوندی.

باغ فردوس ؛ باغ بهشت که هشت باب یا در دارد : باغ فردوس است ، گلبرگش نخوانم یا بهار جان شیرین است ، خورشیدش نگویم یا قمر. سعدی.

باغ رنگین ؛ گیتی و جهان. ( ناظم الاطباء ) .

باغ سخا ؛ گیتی و جهان و روزگار. ( ناظم الاطباء ) . - || مردم صاحب همت. ( ناظم الاطباء ) .

باغ دیدن ؛ گردش کردن در باغ. تفرج در گلستان : باغ دیدن غذای روح بود.

باغ رفیع ؛ بهشت.

باغ بدیع ؛ کنایه از بهشت. اشاره به بهشت. ( ناظم الاطباء ) . کنایه از جنت المأوی. ( هفت قلزم ) .

باغ پر ستاره ؛ پر از گلهای شکفته. ( ناظم الاطباء ) .

باغ باغ ؛ کنایه از بسیار شکفته و خرم. ( آنندراج ) : چمن را تا نسیمت در دماغ است ز شادی غنچه را دل باغ باغ است.

باغ بالا و آسیای پائین داشتن ؛ کنایه از ثروتمند بودن.

روضات جمع روضة به معنی محلی است که آب و درخت فراوان دارد لذا به باغهای خرم و سرسبز روضة اطلاق می شود ( تفسیر نمونه ج : 20 ص : 405 )

ام القری که یکی از نام های مکه است از دو واژه ترکیب یافته ام که در اصل به معنی اساس و ابتدا و آغاز هر چیزی است ، و مادر را هم به همین جهت ام می گویند ...

مراء از مریه گرفته شده است و مریه ( بر وزن جزیه و هم بر وزن قریه آمده است ) و به معنی تردید در تصمیم گیری است ، و بعضی آن را به معنی شک و شبهه عظیم م ...

( و اذا مسه الشر فذو دعاء عریض ) . هر گاه مختصر ناراحتی به او برسد تقاضای فراوان و زیادی برای برطرف شدن آن دارد و دعای مستمر می کند . عریض به معنی ...

( و ظنوا ما لهم من محیص ) و یقین می کنند در آن روز راه گریزی برایشان نیست . ظنوا از ماده ظن در لغت معنی وسیعی دارد : گاه به معنی یقین ، و گاه به معن ...

( و ظنوا ما لهم من محیص ) . محیص از ماده حیص ( بر وزن حیف ) به معنی بازگشت و عدول و کناره گیری کردن از چیزی است ، و از آنجا که محیص اسم مکان است این ...

یئوس از ماده یاس به معنی وجود نومیدی در درون قلب و قنوط به معنی ظاهر ساختن آن در چهره و در عمل است . مرحوم طبرسی در مجمع البیان در میان این دو چنین ف ...

دعاء گاه به معنی خواندن کسی است ، و گاه به معنی طلب کردن چیزی است .

شتر گسسته مهار ؛ شتری که زمام آن پاره شده باشد. ( فرهنگ فارسی معین ) . اشتر که به سر خود رها باشد. که مهار گسلیده واز بند جسته باشد. گریزان و شتابان ...

شتر را بوس ( بوسه ) زدن ؛ کار احمقانه کردن. ( فرهنگ فارسی معین ) .

شتر بر نردبان ؛ هویدا. آشکار. رسوا. ( امثال و حکم دهخدا ) : ای نبازیده به ملک و خانمان نزد عاقل اشتری بر نردبان.

از بیخ بکندن یا برکندن ؛ از ریشه درآوردن. یا بیرون آوردن ریشه درخت از خاک : از بیخ بکند او و مرا خوار بینداخت ماننده خار خسک و خار خوانا. ابوشکور. ...

بیخ زده ؛ بیخ برکنده. ریشه قطع شده : دشمنش چون درخت بیخ زده بر در او بچار میخ زده.

از بیخ عرب شدن ؛ بکلی انکار کردن. ( یادداشت بخط مؤلف ) .

از بیخ منکر شدن ؛ مجازاً بالتمام انکار کردن و حاشا کردن. ( از یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) .

بیخ گرفتن ؛ ریشه دار شدن. ریشه دوانیدن. ریشه کردن. رستنی.

بیخ پیدا کردن کاری ؛ دوام یافتن آن. استمرار آن. مشکل و پیچیده شدن آن ، فیصله نیافتن آن. ( از یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) .

بیخ بر شدن ؛ نابود شدن. نیست شدن. تمام شدن. یکباره نابود شدن. بیخ برشدن مرضی ، یکسره از میان رفتن آثار بیماری. به تمام بیماری یا مرضی را از بین بردن ...

بیخ عمر کسی را کندن ؛ نیست و نابود کردن. کشتن و نابود کردن : هرکجامیرسید ولایت او به هیبت قهر متلاشی میکرد و بیخ عمر آنها میکند و میسوزانید. ( ترجمه ...

بیخ زدن درد و غم ؛ غمگین شدن. دردمند شدن : گرچه در هر جگری درد و غمت بیخی زد که شباروزی چو ذکر تو در نشو و نماست.

بیخ کسی را کندن ؛ نابود کردن. نیست کردن : من بر از باغ امیدت نتوانم بخورم غالب الظن و یقینم که تو بیخم بکنی.

بیخ کسی را برداشتن ؛ او را نابود کردن. نیست کردن : ترا که رحمت داد است و دین بشارت باد که بیخ دشمن و کفار جمله برداری.

بیخ و بن برافکندن ؛ از بنیاد و اساس نیست کردن : دل بسر بیل غم درخت طرب را بیخ و بن از باغ اختیار برافکند.

بیخ گرفتن ؛ ریشه دار شدن. ریشه دوانیدن. - || مجازاً جای گرفتن. خانه کردن. استوار نشستن : سرو برفت و بوستان از نظرم بجملگی می نرود صنوبری بیخ گرفته ...

بیخ و بند کردن ؛ مانع و رادع و سد و بند قرار دادن : بر هر دربی حربی از سرگرفتند و در هر بندی بیخ و بندی کردند. ( جهانگشای جوینی ) .

بیخ و بن بکندن ؛ از ریشه درآوردن. نابود کردن. نیست کردن : بداور گه نشاندی داوران را بکندی بیخ و بن بدگوهران را.

بیخ گوشش زرد است ؛ بمعنی قرمساق. و شریر و فتنه انگیز است. ( آنندراج ) .

ریسمان گسل ؛ کسی که ریسمان پاره کند. کسی که طناب و بند بگسلد : یابوی ریسمان گسل میخ کن ز من مهمیز کله تیز مطلا از آن تو.

ریسمان کشتی ؛ طناب سه چهارلایی که به آن کشتی را می کشند. ( ناظم الاطباء ) .

هم ریسمان گسست هم دوک نشست ؛ دیگر ترمیم و دریافت ممکن نباشد. ( امثال و حکم دهخدا ) .

ریسمان دیگران پنبه ساختن ؛ محنت برای دیگران کشیدن و خود به کام نرسیدن. میرزا محمد قزوینی در نثر خود نوشته. ( آنندراج ) . - امثال : به ریسمان پوسیده ...

ریسمان در دهان یا دهن افکندن ؛ ظاهراً کنایه از تمکین و خاموشی گزیدن : گه با چهار پیر زبان کرده در دهن گه با دو طفل در دهن افکنده ریسمان.

ریسمان دفتر ؛ ریسمانی که جلد دفتر بدان بندند و آن را در عرف هند �دوری � خوانند. ( آنندراج ) : هنروری که ز خود بر حساب می باشد کمند وحدت او ریسمان دفت ...