پیشنهاد‌های علی باقری (٣٨,٤٥٤)

بسته دست ؛ مقید. مغلول : بیاریم گو را کنون بسته دست سپاهش ببینند گرد شکست. فردوسی.

بر دست گرفتن ؛ به دست گرفتن. در دست داشتن : هرکه او گیرد بر دست شراب هرچه او گوید بر دست مگیر. ابن یمین.

بر سر دست آمدن ؛ به دست آمدن. رجوع به این ترکیب ذیل �بر سر� شود.

بر سر دست درآمدن ؛ ظاهر گشتن. پدید شدن. فرا رسیدن.

بر دست [کسی ] دادن ؛ تسلیم او کردن : مردمان شهر را گفت هیثم بن عبداﷲ را با آن سپاه که با اوست بر دست من باید داد، مردمان گفتند زشت آید که ما کسی را ا ...

بر دست ( با اضافه ) ؛ کنار دست : ببودند بر دست ِ رستم بپای زرسب و منوشان فرخنده رای. فردوسی.

- برآورده دست ؛ دست برداشته. دست به مقابل صورت بالا آورده برای دعا : مینداز ازین در که هرگز نبست که نومید گردد برآورده دست. سعدی.

بردست ؛ نقداً. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) : یک مدح گوی نیست تهی دست از آنکه تو بردست مال میدهی و مدح میخری. خالدبن ربیع.

با می بدست ؛ با جام شراب در دست : ببودند یک هفته با می بدست گهی خرم و شاددل گاه مست. فردوسی

بخشنده دست ؛ آنکه دست بخشنده دارد. رجوع به این ترکیب ذیل بخشنده شود.

با دست گرفتن ؛ در تصرف و اختیار آوردن : در غیبت او لشکر خلف را بفریفت و قلاع و خزاین او با دست گرفت و در پادشاهی سیستان طمع مستحکم کرد. ( ترجمه تاریخ ...

باد در دست بودن ؛ تهیدست بودن. و رجوع به این ترکیب ذیل باد شود.

باددست ؛ ولخرج. مبذر. مسرف. رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود.

ازکف دست ( یا بر کف دست ) مو برآمدن ؛ کنایه از وجود گرفتن امر ممتنعالوقوع در مقام تعلیق محال بالمحال. ( آنندراج ) : برکف دست اگر موی برون می آید میرس ...

این دست آن دست کردن ؛ تعلل و مسامحه کردن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . دست دست کردن. دست بدست کردن.

از دست هشتن ؛ رها کردن. از دست دادن : آن قوت جوانی آن صورت بهشتی ای بی خرد تن من از دست چون بهشتی. ناصرخسرو.

از دست هم ربودن چیزی را ؛ یکی از تصرف دیگری خارج ساختن. - || نشانه نهایت عزیز بودن اوست. ( از آنندراج ) : به پاک چشمی من شبنمی ندارد باغ ز دست هم ب ...

از سر دست ؛ کنایه از گفتن حرفی و سخنی باشد بی تأمل و فکر و زود ساختن کاری بی انتظار. ( برهان ) . کاری که چست و جلد کنند و سخنی که بی تأمل و اندیشه ...

از دست و پا افتادن ؛ سخت مانده شدن : اگر روزی به دست وصلت ای گلگون قبا افتم به دست و پایت افتم آنقدرکز دست و پا افتم. اشرف ( از آنندر

از دست و پای رفتن ؛ به دست و پای مردن. تاب و توان از دست دادن : ز بیم شیر مانده هردو بر جای برفته روشنان از دست و از پای. ( ویس و رامین ) .

از دست ( ز دست ) گذشتن ؛ رها شدن از : ز دستم نگذرد تا زنده باشم جهان را شاه و او را بنده باشم. نظامی.

از دست نهادن ؛ دست کشیدن از. تفریط کردن. مطروح کردن. ترک کردن. طرح کردن. پس پشت انداختن. غفلت کردن از. تضییع کردن. ضایع کردن. مفارقت کردن از. انفصال ...

ازدست کسی جان بردن ؛ جان را نجات دادن : زین دست که دیدار تو دل میبرد از دست ترسم نبرم عاقبت از دست تو جان را. سعدی.

از دست ( ز دست ) گذاشتن ؛ بنهادن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . ترک کردن. رها ساختن. رها کردن. فرو گذاردن : چو عهدی با کسی کردی بجا آر که ایمانست عهد از ...

از دست فزا ؛ از دست پزا. نان فطیری که بشکل کماج در ساج و یا بروی آتش �خلواره �پزند. ( از ناظم الاطباء ) .

از دست ( ز دست ) شدن ؛ ازخود بیخود شدن : ای دریغا که من از دست شدم نوز ناخورده تمام از دلبر. فرخی.

از دست ( ز دست ) [ کسی ] ستاندن ؛ از دست او گرفتن و خلاص دادن : افشین دوش دست من بگرفته است و عهد کرده ام به سوگندان مغلظه که وی را از دست افشین نستا ...

از دست رفته ؛ نابوده شده. از بین رفته. فائت. ( دهار ) : یاری ز دست رفته غم کار می خوریم مایه زیان شده هوس سود می بریم. خاقانی.

از دست ( ز دست ) رفتن ( برفتن ) ؛ نابود شدن. فوت شدن. از اختیار بیرون شدن چنانکه ملکی یا مالی یا فرصتی : او سنگدل و من بمانده نالان چرویده و رفته ز د ...

از دست درمان درگذشتن . چاره ناپذیر شدن. دیگر درخور مداوا و علاج نبودن : به امیر ارغون پیغام فرستاد که کار به جان رسید و از دست درمان درگذشت. ( جهانگش ...

از دست ربودن دل ؛ دل از دست بردن : نه این نقش دل میرباید ز دست دل آن می رباید که این نقش بست. سعدی.

از دست درآمدن ؛ از دست رفتن. فرسوده شدن : پایش از آن پویه درآمد ز دست مهر دل و مهره پشتش شکست. نظامی.

از دست درافتادن ؛ از دست رفتن. تباه حال شدن : سه روز از دست درافتاد و خود را نجس کرد چون بازآمد غسلی کرد. ( تذکرةالاولیاء عطار ) .

از دست پزا ؛ از دست فزا. رجوع به ترکیب از دست فزا شود.

از دست ( ز دست ) دادن ؛ چیزی را فاقد شدن. گم کردن. درباختن چیزی را. ضایع کردن آن. فوت کردن آن. تلف کردن. رها کردن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) : کجاست آن ...

از دست بیرون بردن ؛ بیخود کردن. رجوع به این ترکیب ذیل �از دست � شود.

از دست بیرون شدن ؛ از دست رفتن. از اختیار خارج شدن. رجوع به این ترکیب ذیل �بیرون شدن � شود.

از دست بیفکندن ؛از دست افکندن. از دست به روی زمین انداختن. - || دور افکندن.

از دست بشدن ؛ فوت. فوات. ( دهار ) ( تاج المصادر بیهقی ) : هرگاه مردم را چیزی دربایست از دست بشود یا از آن درماند. ( ذخیره خوارزمشاهی ) . و رجوع به تر ...

از دست بگذاشتن ؛ واگذاردن. رها کردن : به دست از دامن او اندرآویز حدیث دیگران از دست بگذار. فرخی.

از دست برون بردن ؛ بیخود کردن. رجوع به این ترکیب ذیل �از دست � شود.

از دست ( ز دست ) برون شدن ؛ از اختیار خارج شدن : چو پنجاه سالت برون شد ز دست غنیمت شمر پنج روزی که هست. سعدی.

از دست برفتن دامن ؛ اختیار از دست دادن : بوی گلم چنان مست کرد که دامنم از دست برفت. ( گلستان ) .

از دست ( ز دست ) برگرفتن ؛ نیست و نابود کردن : بدان سبب فرمود تا در شب سلطان عثمان را از دست برگرفتند. ( جهانگشای جوینی ) . جماعتی را که کنگاج رفته ا ...

از دست بردن دل ؛ شیفته کردن : زین دست که دیدار تو دل میبرد از دست ترسم نبرم عاقبت از دست تو جان را. سعدی.

از دست ( ز دست ) برخاستن ؛ از عهده برآمدن. از دست برآمدن. اعمال شدن. ممکن بودن : نه هر آبی که پیش آید توان خورد نه هرچ از دست برخیزد توان کرد. نظامی.

از دست ( ز دست ) برآوردن ؛ کنایه از ساقط کردن و هلاک کردن : چو از کار مفسد خبر یافتی ز دستش برآور چو دریافتی. سعدی

- از دست افشاندن ؛ پراکنده کردن. رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود.

از دست افکندن ؛ رها ساختن از دست : بدین تندی ز خسرو روی برتافت ز دست افکند گنجی را که دریافت. نظامی.

از دست ( ز دست ) برآمدن کاری ؛ از عهده آن کار برآمدن وی. میسر او شدن. میسور گشتن. ممکن بودن. توانستن. میسر بودن : گر از دستم چنین کاری برآید ز هر خار ...