پیشنهاد‌های علی باقری (٣٩,٦٨٦)

دست چرب ؛ زَهِمة. - || امداد و اعانت : مکش منت ز دست چرب این سنگین دلان صائب که روغن می کشند از دانه ریگ روان سودا. صائب ( از آنندراج ) . در این ...

دست چالاک ؛ کنایه از دزد. ( آنندراج ) . و رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود.

دست چپ ؛ یکی از دو دست که در سمت چپ بدن قرار دارد. یسار. یسری. ( دهار ) : به دست راست شراب و به دست چپ زلفین همی خوریم و همی بوسه میدهیم بدنگ. منوچه ...

دست تکاندن ؛ از همه چیز گذشتن. چیزی برنگرفتن.

- دست جاه ؛ اضافه استعاری : شاها بنای ملکت تو استوار باد در دست جاه تو ز بقا دستیار باد. مسعودسعد.

دست جلو ؛ عنان در یراق اسب. سر دوال دهنه که در دست گیرند.

دست تکان دادن ؛ حرکت دادن دست به علامت وداع.

دست تقدیر ؛ اضافه استعاری : گرت صورت حال بد یا نکوست نگارنده دست تقدیر اوست. سعدی.

دست تصرف قوی است ؛ قاعده ای از فقه است که گوید تصرف از مالکیت حکایت کند تا آنگاه که خلاف آن ظاهر شود. ( امثال و حکم دهخدا ) .

دست تطاول ؛ کنایه از جور وستم است :

دست تدبیر، اضافه استعاری : چه برخیزد از دست تدبیر ما همین نکته بس عذر تقصیر ما. سعدی.

دست تصرف ؛ اضافه استعاری.

دست تاک ؛ پنجه تاک. ( آنندراج ) : آنکه گاهی دست در دلهای غمگین می نهد در ریاض آفرینش غیر دست تاک نیست. صائب ( از آنندراج ) .

دستت درد نکند ؛ دست شمادرد نکند. در تداول دعایی است که به صاحب کرم و احسان کنند.

استکفاف ، تکفف ؛ دست پیش کسی داشتن به خواهش و سؤال. ( از منتهی الارب ) . - || دست به دعا داشتن. ( آنندراج ) . - || منع کردن. ( آنندراج ) . جلوگی ...

دست پیش دهن گرفتن و گذاشتن ؛ در وقت حرف زدن از غایت ادب مخاطب دست پیش دهن گیرند تا ناگاه آب دهن یا بوی دهن بر مخاطب نرسد. ( آنندراج ) : نهان سر گوشی ...

دست پیش کردن ؛ گدائی کردن.

دست پیش کسی داشتن ؛ کنایه از گدائی و دریوزگی کردن. ( آنندراج ) . تکدی : به زیر پای پیلان درشدن پست به از پیش خسیسان داشتن دست. نظامی.

دست [ کسی ] پیش بودن ؛ سابق بودن. مقدم بودن : فالی زدم که دست تو پیش است زینهار کاین فال را ز دست دگر فال نشمری. خالدبن ربیع.

دست پیش آوردن ؛ گدائی کردن. رجوع به این ترکیبات در ردیفهای خود شود.

دست پیراهن ( به اضافه ) ؛ کنایه از آستین پیراهن. ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) .

دست پیش ؛ گدا. - || ( به اضافه ) ؛ سابق. سبق گیرنده در کاری.

دست پنگال ؛ دست پنجه. ( لغت محلی شوشتر، نسخه خطی ) .

دست پیچ ؛ به معنی دست آویز. رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود.

دست پاک بودن ؛ دزد نبودن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) .

دست پاک ؛ مقابل دست کج و دزد. رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود.

دست پاچه کردن ؛ در شتاب و عجله و آشفتگی افکندن. رجوع به ترکیبات فوق در ردیفهای خود شود.

دست پاچه شدن ؛ دست و پا گم کردن.

دست پاچه ؛ آشفته و در شتاب وعجله افتاده.

دست به گریبان بودن با. مبتلی و دچار و گرفتار آن یا دفع آن بودن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) .

دست به یکی کردن با ؛ همدستی و اتحاد کردن با. دست یکی شدن با.

دست پاچلفتی ؛ دست و پا چلفتی. رجوع به دست و پا چلفتی در همین ترکیبات شود.

دست به یکی بودن ؛ متحد و همداستان بودن.

دست به یکی شدن ؛ همدست شدن. همدست شدن در کاری با کسی. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . دست یکی شدن. دست یکی داشتن.

دست به یکدیگر فرا کردن ؛ معانقة. ( دهار ) .

دست به یقه شدن ؛ در تداول ، گلاویز شدن. درآویختن. دست به گریبان شدن با. . . در منازعت. گرفتن هریک از دو طرف نزاع گریبان دیگری را. ( یادداشت مرحوم دهخ ...

دست بیع شدن ؛ توکل کردن و خود را واگذار کردن و رضا دادن. ( ناظم الاطباء ) .

دست به یقه ؛ دست به یخه ، که خصومت و نزاع و به یکدیگر زدن است. ( لغت محلی شوشتر، نسخه خطی ) .

دست بیرون کردن ؛ کنایه از جدال و قتال کردن. ( آنندراج ) : بیا تا بهم دست بیرون کنیم زره در خوی و تیغ در خون کنیم. امیرخسرو ( از آنندراج ) .

دست بیرون کردن ؛ کنایه از جدال و قتال کردن. ( آنندراج ) : بیا تا بهم دست بیرون کنیم زره در خوی و تیغ در خون کنیم. امیرخسرو ( از آنندراج ) . - || ک ...

دست بیعت ؛ به اصطلاح مشایخ ، دستی که به بیعت داده شود، و دست به بیعت دادن به معنی مرید شدن. ( آنندراج ) : مگر که پای به عهد قدیم برزده ایم هنوز می چل ...

دست به هم سودن ؛ دست بهم مالیدن : دست بهم سود شه تیزرای وز سر کین دید سوی پشت پای. نظامی.

دست به نیکی گشادن ؛ نیکی و خیر آغاز کردن. طَلق. گویند:طلق یده بخیر؛ یعنی دست به نیکی گشاد. ( از منتهی الارب ) .

دست به هم دادن ؛ بهم پیوستن. متفق شدن. همراهی کردن ، غالباً در ناملایمات استعمال کنند. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . اتحاد کردن. متحد شدن : زلف او فتنه و ...

دست به هم زدن ؛ دستک زدن. تصفیح. تصفیق.

دست به گردن یکدیگرکردن ؛ اعتناق. ( دهار ) .

دست به گریبان شدن ؛ جدال و زدوخورد تن به تن درپیوستن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . دست و گریبان شدن. دست به یقه شدن.

دست به گردن بستن ؛ دربند کشیدن کسی را با بستن دستان او به گردنش استواری را : به لشکرگهش برد و بر خیمه دست چو دزدان خونی بگردن ببست. سعدی.

دست به گردن شدن ؛ تعانق. معانقه. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) .

دست به گردن یکدیگر فراکردن ؛ اعتناق. معانقة. ( تاج المصادر بیهقی ) .