پیشنهاد‌های علی باقری (٣٨,٣٣٧)

به هیچ گرفتن ؛ بی ارزش شمردن. بی بها دانستن. بها ننهادن. ناچیز شمردن : تو روی از پرستیدن حق مپیچ بهل تا نگیرند خلقت بهیچ. سعدی ( بوستان ) .

- به زخم گرفتن ؛ ضربت زدن. کوفتن : بازاریان چون بقال را بر آن صفت دیدند صیاد را بزخم گرفتند و چندان بزدند که هلاک شد. ( سندبادنامه ص 202 ) .

به زر گرفتن و در زر گرفتن : دیوت از طاعت پری گردد چنانک چون بزر گیری کمر گردد دوال. ناصرخسرو.

به زنی گرفتن ؛ عقد کردن. به ازدواج درآوردن. عقد زناشوئی بر زنی نهادن.

به دندان گرفتن چیزی یا کسی را ؛ گاز گرفتن. گزی دن.

به ریش گرفتن ؛ بعهده خود گرفتن ( مخصوصاً از روی نادانی ) . به گردن گرفتن.

به دست گرفتن ؛ قبضه کردن. در پنجه گرفتن : بیامد سوی آخر و برنشست یکی تیغ هندی گرفته به دست. فردوسی.

به دل گرفتن ؛ در دل گرفتن کینه یا مهر کسی را.

به جرم گرفتن ؛ به اتهام جرمی گرفتن. متهم کردن. محکوم کردن : بجرمی گرفت آسمان ناگهش فرستاد سلطان به کشتنگهش. سعدی ( بوستان ) . فقیرم بجرم گناهم مگیر ...

به چنگ گرفتن ؛ در چنگ نگاه داشتن. در پنجه نگاه داشتن. در پنجه گرفتن : نشسته بصد خشم در کازه ای گرفته بچنگ اندرون بازه ای. خجسته.

به چیزی گرفتن ؛ ارزش دادن. برابر چیزی گرفتن. بها نهادن. قیمت کردن. مهم دانستن : تو آنگه شوی پیش مردم عزیز که مر خویشتن را نگیری بچیز. سعدی ( بوستان ...

بها گرفتن ؛ بها پیدا کردن. ( آنندراج ) . ارزش یافتن : همیشه جنس هنر رونق از عنا گیرد گهر ز دست صدف چون رود بها گیرد. مخلص کاشی ( از آنندراج ) .

بهانه گرفتن ؛ خرده گرفتن. اعتراض : صوفی و کنج خلوت سعدی و طرف صحرا صاحب هنر نگیرد بر بی هنر بهانه. سعدی ( طیبات ) .

بنیه گرفتن ؛ نیرومند شدن. قوت یافتن. نیرومند گشتن.

بوی گرفتن ؛ بو کردن. استشمام کردن. بهره بردن از رایحه : وز خاک مشک بوی چرا گیرد وز آتش آب از چه گرد ما را. ناصرخسرو. - || معطر شدن. آکنده از بوی خ ...

بوسه گرفتن ؛ مقابل بوسه دادن و بوس دادن.

بز گرفتن ؛ چیزی را به قیمت ارزانی خریدن. کار دشواری را به آسانی انجام دادن. و این تعبیر را از آن جهت بکار برند که گرفتن بز بخاطر چابکی و تیز روی او ب ...

بنده گرفتن ؛ بنده کردن. عنوان بنده به کسی دادن.

بر خویشتن گرفتن ؛ بعهده گرفتن. به گردن گرفتن : و مالی دیگر خدمت بیت المال کردند و جزیه بر خویشتن گرفتند. ( فارسنامه ابن البلخی ص 116 ) . بعد ما که مر ...

بر دوش گرفتن ؛ به دوش نهادن. بر شانه نهادن : وگر نعشی دو کس بر دوش گیرند لئیم الطبع پندارد که خوانیست. سعدی ( گلستان ) .

برگرفتن ؛ بلند کردن. برداشتن : بران اندر آورد و بنمود سفت پس آسانش از پشت زین برگرفت. فردوسی. - || گنجیدن : جلالش برنگیرد هفت کشور سپاهش برنتابد ه ...

بچه گرفتن ماما ؛ بچه را هنگام زادن از مادر گرفتن.

سعدی. - بالا گرفتن ؛ارتفاع پیدا کردن : چنین است و زینگونه تا بُد بس است زیان کسان سود دیگر کس است یکی تا نیابد غم رفته چیز بدان هم نگردد یکی شاد نی ...

بار گرفتن ؛ ثمر دادن : درخت تو گر بار دانش بگیرد بزیر آوری چرخ نیلوفری را. ناصرخسرو. - || آبستنی زن. حامله شدن. - ||. . . ماشین. بارگیری ماشین. ...

بازگرفتن ؛ مانع شدن : کمند کیانی همی داد خم که آن کرّه را بازگیرد ز رم. فردوسی. بجمال تو که دیدار ز من باز مگیر که مرا طاقت نادیدن دیدار تو نیست. ...

باد گرفتن در اعضا ؛ نوعی درد در اعضای بدن.

بار برگرفتن ؛ برداشتن بار. بلند کردن بار : بار برگیرید چون آمد عرج گفت حق لیس علی الاعرج حرج. مولوی.

اندر برگرفتن ؛ در آغوش کشیدن : کتایون قیصر که بد مادرش شب تیره بگرفت اندر برش. فردوسی.

اندر گرفتن ؛شروع کردن. مشغول شدن : پدر زال را تنگ در بر گرفت شگفتی خروشیدن اندرگرفت. فردوسی.

انس گرفتن ؛ مأنوس شدن. مؤانست برگزیدن : مرغ مألوف که با خانه خدا انس گرفت گر بسنگش بزنی جای دگر می نرود. سعدی.

از سر گرفتن ؛ از نوشروع کردن. از آغاز و ابتدا شروع کردن : ازآن پیشه پشیمانی گرفتند سخنهایی که رفت از سر گرفتند. نظامی. چو نادانی پی دل برگرفتم خمار ...

اندازه گرفتن ؛ سنجیدن. تقدیر کردن. تخمین زدن. قیاس کردن : بپرسید و گفتا چه دیدی شگفت کز آن برتر اندازه نتوان گرفت. فردوسی. گر از بازار عشق اندازه گ ...

احرام گرفتن ؛ احرام بستن. محرم شدن. با شرایط مذهبی خاص لباس احرام حج را در میقاتگاه به تن کردن : مردی نام او علأبن منبه احرام گرفت. ( تفسیر ابوالفتو ...

احوال گرفتن ؛ احوال پرسیدن. ( آنندراج ) .

- آفتاب گرفتن ؛ کسوف : ز آفتاب رخت ماه تاب میگیرد ز ماه طلعت تو آفتاب میگیرد. سلمان ساوجی.

ارتفاع گرفتن ؛ بالارفتن چیزی در هوا. اوج گرفتن : و شعله آن آتش چندان ارتفاع گرفت که جمله آن شهر از آن شعله روشن شد. ( مجمل التواریخ والقصص ) . هواپیم ...

آسمان گرفتن ؛ در تداول عامه فراگرفتن ابر یا مه سراسر آسمان را.

آرام گرفتن ؛ آرمیدن. استراحت کردن. فرونشستن : آنانکه شب آرام نگیرند ز فکرت چون صبح پدید است که صاحب نفسانند. سعدی. چندانکه ملاطفت کردند آرام نگرفت. ...

- آب گرفته ؛ پرنم. پرآب : چشم چون خانه غوک آب گرفته همه سال لفج چون موزه خواجه حسن عیسی کرد. منجیک.

آتش در چیزی گرفتن . آن را مشتعل ساختن : ز دلهای شوریده پیرامنش گرفت آتش شمع در دامنش. سعدی ( بوستان ) . آتش روی تو زین گونه که در خلق گرفت عجب از س ...

آب گرفتن ؛ غرق شدن. - || در آب فرورفتن جزیره ای که مکان تو بود آب گرفت. - || تصاحب آب برای کشت. روانه کردن آب بسوی کشت : آبها در این ماه [ در ماه ...

هم صورت ؛ بسان. بمانند. همانند: فلان کس هم صورت دیو است.

نکوصورت ؛ خوب صورت. زیبا : هرکه بی سیرت خوبست نکوصورت جز همان صورت دیوار مپندارش. ناصرخسرو.

هر آن صورت ؛ هر حال. هر کیفیت : بارها در دلم آمد که به اقلیمی دگر نقل کنم تا در هر آن صورت که زندگانی شود کسی را بر نیک و بد من اطلاع نباشد. ( گلستان ...

شیطان صورت ؛ زشت. زشت صورت. بدقیافه. بدشکل. رجوع به صورت شود.

ملائک صورت ؛ آنکه صورت او در زیبائی چون صورت ملائکه باشد. زیباصورت. خوشگل. زیبا : از این مه پاره ای عابدفریبی ملایک صورتی طاووس زیبی. سعدی.

زشت صورت ؛ بدشکل. نازیبا. بدقیافه. بی ریخت.

زیباصورت ؛خوشگل. زیبا : خواجه زمان نیکوسیرت ، زیباصورت. ( مجالس سعدی ) .

در صورتی که ؛ اگر. چنانچه : در صورتی که بیاید قبول میکنم ؛ یعنی اگر بیاید.

در این صورت ؛ در این حال. در این وضع. بنابراین. - || بر این فرض : در این صورت اگر تو هیچ حرف و صوت میخواهی مسلم شد که بی معلول نبود علتی تنها. ناص ...