پیشنهاد‌های علی باقری (٢٩,٤٦٦)

عصای آفتاب ؛ کنایه از خطوط شعاعی آفتاب است. ( از آنندراج ) : ز نور رای تو روشن شده ست روی سپهر وگرنه کی رَوَدی آفتاب جز به عصا. انوری.

عصا برگرفتن ؛ عصا به دست گرفتن : عصا برگرفتن نه معجز بود همی اژدها کرد بایدعصا. غضائری.

عصا بَقّاریّة ؛ عصای سخت. ( منتهی الارب ) .

عصا غورت دادن ؛ فروبردن عصا به دهان. ( فرهنگ فارسی معین ) . - || کنایه از شق و رق راه رفتن است. ( فرهنگ فارسی معین ) . با قد کشیده و گردن آخته حرکت ...

دست به عصا رفتن ( راه رفتن ) ؛ کنایه است از با احتیاط و حذر بسیار در کاری پیش رفتن. نهایت احتیاط درگفتار یا کردار خود کردن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . ...

شق عصا کردن ، شق عصای مسلمین کردن ؛ خلاف آوردن. ( امثال و حکم دهخدا ) . و رجوع به شق العصا و عصا شود.

خایه: در معنی تخم مرغ ، در پهلوی خایگ xāyāg بوده است . ( ( خورش زردهٔ خایه دادش نخست بدان، داشتش یک زمان تندرست ) ) ( نامه ی باستان ، جلد اول ، م ...

قورباغه ( اصطلاح خیاطی ) هنر گشودن بخیه.

در زبان ترکی به دسته ی بزرگ از خوک های وحشی که بزرگ و کوچک با هم حرکت می کنند و با هم می چرند " گال" گفته می شود. به نظر می رسد گله در زبان فارسی از ...

در زبان آذری به مار ائلان گفته می شود همچنین ازبک ها Ilon ، اویغور ها ییلان ، استانبولی yılan می گویند . در زبان قزاقی و قیرقیزی Jılan گفته می شود . ...

قاشق یا قاشٌیق یک واژه ی ترکی است به معنی وسیله خراشیدن یا وسیله کندن و برداشتن و از مصدر قاشیماق به معنی خراشیدن و تراشیدن و خاراندن گرفته شده است . ...

علم فعلی ؛ علمی است که وجود خارجی ، مستفاد از آن باشد. در مقابل علم انفعالی که مستفاد از خارج است. میر سیدشریف گوید علم فعلی علمی است که از غیر گرفته ...

علم مرکب ؛ عبارت از ادراک و شعور با ادراک است ، یعنی با علم به مُدرک. در مقابل علم بسیط که عبارت از ادراک شی است با غفلت از آن ادراک. ( از فرهنگ لغات ...

علم حضوری ؛ علم مجردات را به ذات خود، علم حضوری نامند. و گاه صور علمی در صورتی که عین امر خارجی باشند، و معلوم بعینه و نفسه و بذاته نزد مُدرک حاضر با ...

علم حضوری ؛ علم مجردات را به ذات خود، علم حضوری نامند. و گاه صور علمی در صورتی که عین امر خارجی باشند، و معلوم بعینه و نفسه و بذاته نزد مُدرک حاضر با ...

علم طبیعی ؛ علمی است که بحث از جسم میکند از آن جهت که معروض حرکت وسکون است. به عبارت دیگر بحث از اجسام را از آن جهت که در معرض کون و فساد و سکون و حر ...

علم بسیط ؛عبارت از ادراک شی است با غفلت از آن ادراک و با غفلت از تصدیق به اینکه مُدرک چیست. در مقابل علم مرکب. علم بسیط بر علم خدا هم اطلاق شده است ا ...

علم جزئی ؛ مراد از آن گاه علم طبیعی است در مقابل علم کلی که علم الهی است و گاه نیز بر تصورات و مفاهیم جزئی ، علم جزئی اطلاق میکنند، در مقابل کلیات. ( ...

علم حصولی ؛ صوری که از اشیاء عینی خارجی در ذهن حاصل میشود، معلوم بالذات هستند ( رجوع به ترکیب علم بالذات شود ) ، و اشیاء خارجی و عینی که محکی عنه آن ...

علم بالذات ؛ علم به موجودات خارجی عبارتست از حصول و مثول صور آنها نزد عقل. و علم به آن صور، علم بالذات است. درباب علم حق به اشیاء، شیخ الرئیس گوید ک ...

علم برهان ؛ مراد همان علم منطق است که طریقه استدلال و برهان را می آموزد.

علم انفعالی ؛ علمی است که مستفاد از خارج باشد. رجوع به علم فعلی شود. ( ازفرهنگ لغات و اصطلاحات فلسفی ) .

علم أوسط ؛ علمی است که از اموری بحث میکند که در وجود خارج احتیاج به ماده دارند، و در وجود عقلی احتیاجی به ماده ندارند، و آن بحث از ریاضیات است. ( از ...

علم الهی ؛ علمی است که در آن بحث از احوال و صفات و آثار موجوداتی میشود که در وجود احتیاجی به ماده نداشته باشند. و آن را علم اعلی و فلسفه اولی و علم ک ...

علم نافع ؛ در مقابل علم ضار است. و علامت آن این است که در نفس ، تقوی وتواضع و نیستی زیادت کند. ( از فرهنگ مصطلحات عرفا، از مصباح الهدایة ص 36 ) .

علم یقین ؛ عبارتست از ظهور نور حقیقت در حالت کشف استتار بشریت ، بشهادت وجد و ذوق نه به دلالت عقل و نقل. و مادام که از ورای حجاب نماید آن را نور ایمان ...

علم وراثت ؛ درمقابل علم دراست است ، و تا به مقتضای علم دراست عمل نشود، علم وراثت حاصل نگردد. زیرا �مَن عمل بما علم ، ورثه اﷲ علم ما لایعلم �. علم درا ...

علم معاﷲ ؛ عبارت از علم مقامات طریق حق و بیان درجات اولیاء است. ( از فرهنگ مصطلحات عرفا ) .

علم من اﷲ ؛ علم شریعت است.

علم ضرورت ؛ معنای ضرورت ، مالابد است ، یعنی هرچه آدمی را از آن چاره نیست ، ضرورت است. و علم ضرورت عبارت از ادراک حد مالابد نفس است در حرکات و سکنات و ...

علم قیام ؛ مراد آن است که بنده در تمام حرکات و سکنات ظاهر و باطن خود، حق تعالی را بر خود قائم و مطلع بیند. و در تمام احوال و اقوال و افعال او را رقیب ...

علم سعت ؛ هرگاه اخلاق نفس مبدل شد، و دیو طبیعت مسلمان گشت ، و بجای متابعت هوی در مطاوعت خدا پدید آمد، بعضی از حظوظ او حقوق گردد و او رااز مضیق ضرورت ...

علم ضار ؛ علمی است که ازآن زیان خیزد. و علامت آن کبر و تفاخر و غرور و طلب دنیاست. ( از فرهنگ مصطلحات عرفا، از مصباح الهدایة ص 37 ) .

علم حقایق ؛ عبارت از علم به حق است ، از جهت ارتباط آن به خلق و انشاء عالم از او، بحسب طاقت بشری. و مبادی آن امهات حقایق است که لازمه وجود حق است. ( ا ...

علم خواطر ؛ حصول معنی خاص است در دل که با سرعت زایل شود و خاطر دیگری جایگزین آن گردد. ابوالقاسم قشیری گوید: خواطر خطابی است که بر ضمایر وارد میشود. و ...

علم دراست ؛ علمی است که تا اول آن را نخواند، نداند و عمل کردن نتواند. و این علم مقدمه عمل است ، و علم وراثت نتیجه آن. ( از فرهنگ مصطلحات عرفا، ازمصبا ...

علم باﷲ؛ همان علم معرفت است ، که همه اولیأاﷲ او را بدو دانسته اند و تا تعریف و تعرف وی نبود ایشان وی را ندانستند، ( از فرهنگ مصطلحات عرفا ) .

علم حال ؛ از جمله علوم خاصه متصوفه است ، و آن عبارتست از دوام ملاحظه دل و مطالعه سرّ صورت آن حال که میان بنده و خداوند وجود دارد، و وقوف بر کمیت و کی ...

علم آخرت ؛ علمی است که به فساد بدن فاسد نشود، و آن علم به تأمین سعادت اخروی است. ( فرهنگ مصطلحات عرفا، از اکسیر العارفین ص 282 ) .

علم اخلاص ؛ اخراج خلق است از معامله با خدا، یعنی طاعات خود را فقط برای خدا انجام دهد. رجوع به اخلاص شود.

علم اخلاق ؛ عبارت از علم سلوک است ، و از انواع حکمت عملی است ، که آن را تهذیب اخلاق نیز گویند، و حکمت خلقیه هم گفته میشود. ( از فرهنگ مصطلحات عرفا، ا ...

علم یقین ؛ دانستن چیزی به کمال یقین که هیچ شبهه وشکی در آن نبود. ( ناظم الاطباء ) . رجوع به یقین شود. و نیز از حیث تصوف رجوع به �علم � در تصوف شود.

علم هیئت ؛ دانشی که درباره ستارگان ثابت و سیاره بحث میکند. و از کیفیات این حرکات ، بر اشکال واوضاع مخصوص افلاک استدلال میشود. ( از ترجمه مقدمه ابن خل ...

علم معانی ؛علم به اصول و قواعدی است که به یاری آنها کیفیت مطابقه کلام با مقتضای حال و مقام شناخته شود. و موضوعاتی از قبیل اسناد و قصر و انشاء و وصل و ...

علم نحو ؛ دانشی است که بوسیله آن اصول مقاصد از راه دلالت الفاظ آشکار میگردد، و فاعل از مفعول و مبتدا از خبر بازشناخته میشود. و اگر این دانش نمی بود ا ...

علم منطق ؛ قوانینی است که بدان میتوان در حدودی که تعریفات معرف ماهیت ها هستند، ودر حجت ها که تصدیق ها را افاده میکنند، درست و صحیح را از غلط و ناصحیح ...

علم کیمیا ؛ دانشی است که در آن از ماده ای گفتگو میشود که بوسیله آن زر و سیم به روش مصنوعی به وجود می آید، و عملی که به این نتیجه منتهی میگردد تشریح م ...