پیشنهاد‌های علی باقری (٣٦,٣٧٤)

مهمانی دوره ؛ مهمانی دسته جمعی عده ای به نوبت. ( یادداشت مؤلف ) .

دورویه سپاه ( یا سپه ) ؛ دو سپاه مقابل. ( ناظم الاطباء ) . دو صف لشکر متخاصم : و گر در میان دورویه سپاه بگردی همی از پی نام و جاه. فردوسی. بدان تا ...

دورویه ( یا از دورویه ) صف زدن ؛ دورویه صف برکشیدن. رده کشیدن در دوطرف راه : سه منزل سپه داد زی راه روی دورویه زده صف به کردار کوی. اسدی. دورویه گر ...

کمر دورویه ؛ پشت و رو یکی : جوزا کمر دورویه بسته بر تخت دوپیکری نشسته. نظامی. چون گل کمر دورویه می بست رویین در پای و شمع در دست. نظامی.

دارهای دورویه ؛ دارها که در برابر هم در یک صف برپا کنند : روز چهارشنبه این علی را با صدوهفتاد تن بر دارها کشیدند. . . و این دارهای دورویه بود از در آ ...

دورویه ( یا به دورویه ) ایستادن ( یا ستادن ) ؛ به دو ردیف ایستادن. در دوصف روبروی هم قرارگرفتن. در دو رده برابر هم ایستادن : لشکر با سلاح و برگستوان ...

طبل دورو ؛ که از زیر و زبر به پوست پوشیده باشد و آواز از هر دو سوی آن توان آوردن. ( یادداشت مؤلف ) . که هر دو سوی چنبره آن را به پوست کرده باشند و ب ...

اطاق دورو ؛ که از دوسوی برابر هم به دو خانه در دارد. اطاقی که از یک سو به صحنی و از سوی دیگر به صحنی دیگر یا باغی یا نارنجستانی در دارد. ( یادداشت مو ...

صدای دورگه ؛ آوازی چون آواز کسی که شب نخفته است. ( یادداشت مؤلف ) .

دورگه شدن صوت ؛ جهوری شدن آن چنانکه در نوبالغان. ( یادداشت مؤلف ) .

دورباش دوشاخی ؛ قلم نی. کلک نی که در میانه فاق دارد : ز نی دورباش دوشاخی نداشت چو من درسه شاخ بنان عنصری. خاقانی

دورباش زدن ؛ دورباش گفتن : چو در خاک چین این خبر گشت فاش که مانی برآن آب زد دورباش. نظامی. چنان می کشید آه سینه خراش که می زد به خورشید و مه دورباش ...

دورباش خوردن ؛ نیزه خوردن. هدف اصابت نیزه قرار گرفتن : ز آه صبحدم در هر خراشی خورم پوشیده در جان دورباشی. امیرخسرو ( از آنندراج ) .

خاتم دوران ؛ خاتم روزگار. ختم کننده روزگار : دور به تو خاتم دوران نبشست باد به خاک تو سلیمان نبشست. نظامی.

تازه به دوران رسیده ؛ نودولت. ندیدبدید. نوخاسته. آنکه بدون اصالت خانوادگی به مقام یا ثروتی رسیده است. ( یادداشت مؤلف ) .

هفت دوران ؛ کنایه است از ادوار هفت ستاره که دور هریک هفت هزارسال می باشد و دور آخر دور قمر است : پیش کعبه گشته چون یاران زمین بوس از نیاز و آسمان را ...

از ( ز ) دوران تک بردن ؛ در گردش و حرکت بر چرخ گردون برتری داشتن. از گردش چرخ سبق بردن : هر آن کره کز آن تخمش بود بار ز دوران تک برد و ز باد رفتار. ...

دوران عالم ؛ گردش جهان. گردش گیتی. گذشت زمان : اگر بی عشق بودی جان عالم که بودی زنده در دوران عالم. نظامی.

دوران کوکب ؛ چرخ آن. گردش آن. ( یادداشت مؤلف ) .

دوران گردون ؛ گردش آسمان. چرخ فلک : به جز بر مراد دل او نباشد نه سیر کواکب نه دوران گردون. سوزنی. مرا گفتند جمعی مهربانان چو دیدندم ز غم در اضطرابی ...

دوران الفلک ؛ جنبش پی درپی چرخ یکی پس از دیگری بدون توقف و درنگ. ( ناظم الاطباء ) .

دوران دم ؛ گردش خون. ( لغات فرهنگستان ) . گردش خون در عروق و شرایین و قلب و غیره. ( هاروه کاشف دوران دم است ) ( یادداشت مؤلف ) .

دوران دهر ؛ گردش روزگار. دور زمان. گردش زمانه : دوران دهر عاقبتم سر سپید کرد وز سر به در نمی رودم همچنان فضول. سعدی.

دوره کردن درس را ؛ درس های خوانده هفته یا ماه یا سال را بار دیگر بالتمام خواندن. دوره خواندن درس هفته یاماه را. ( یادداشت مؤلف ) .

دوره کردن ریش ؛ زیر زنخ را از بن گوشی تا بن گوش دیگر تراشیدن. ( از یادداشت مؤلف ) .

دوره کردن گیوه ؛ دورتا دور درز میان رویه و کف را از سوی بیرون چرم و از درون نوار گرفتن. دورتا دور آن یا در ملتقای رویه و کف نسیجی یا چیزی دوختن. ( یا ...

دوره کردن کسی را ؛ پیرامون او گردیدن و همه همزبان از او چیزی خواستن. به اجماع چیزی از او خواستن. ( یادداشت مؤلف ) .

به دور جام چشانیدن کسی را ؛ در باده پیمایی از روی نوبت او را شراب دادن. شراب دادن کسی را در مجلسی به نوبت. او را می دادن از روی نوبت : در گردش این سپ ...

دوره دوختن به ؛ دوختن چیزی بر درزهای جامه یا پارچه دیگر به قصد استحکام آن. ( یادداشت مؤلف ) .

دور آخر ؛ آخرین دوره گردش جام شراب برای تناول حاضران بزم : من از شراب این سخن سرمست و فضاله قدح در دست که رونده ای بر کنار مجلس گذر کرد و دور آخر در ...

دور به سر بردن ؛ به اتمام رساندن نوبت پیمانه پیمایی را در مجلس بزمی : من به چشم او را ده بار نمودم که بخسب او همی گفت به سر تا برم این دور به سر. فر ...

دور چیزی یا کسی گشتن ( یا گردیدن ) ؛ گرد او گردیدن. ( یادداشت مؤلف ) . چرخ زدن گرد چیزی : دار حول الشی ٔ؛دار به ؛ دار علیه. ( از اقرب الموارد ) .

|| قربان و صدقه وی رفتن. گردیدن بر گرد او به قصد اظهار نهایت اخلاص و برای بلاگردانی از جان وی ، چنان که مادری به هنگام بیماری فرزندش بلاگردان او شدن. ...

دور چیزی یا کسی گشتن ( یا گردیدن ) ؛ گرد او گردیدن. ( یادداشت مؤلف ) . چرخ زدن گرد چیزی : دار حول الشی ٔ؛دار به ؛ دار علیه. ( از اقرب الموارد ) .

|| قربان و صدقه وی رفتن. گردیدن بر گرد او به قصد اظهار نهایت اخلاص و برای بلاگردانی از جان وی ، چنان که مادری به هنگام بیماری فرزندش بلاگردان او شدن. ...

دور چیزی یا کسی قلم گرفتن یا خط کشیدن ؛ چیزی یا کسی را نادیده انگاشتن : فلان کارگر زرنگ و لایق هم این روزها تنبل شده باید دورش را قلم گرفت. مدتهاست د ...

دور چیزی یا کسی قلم گرفتن یا خط کشیدن ؛ چیزی یا کسی را نادیده انگاشتن : فلان کارگر زرنگ و لایق هم این روزها تنبل شده باید دورش را قلم گرفت. مدتهاست د ...

بادنجان دورقاب چین ؛ متملق و چاپلوس. آنکه برای خوش آیند صاحبان زر و زور اظهار نظرهای چاپلوسانه و غالباً دور از حقیقت بکند. خوش آمدگو. خوش رقص. ( یادد ...

دور تا دور ؛ گرداگرد. دورادور. دور و بر. محیط و گرداگرد. ( ناظم الاطباء ) . پیرامون. پیرامن. اطراف. حول : دورتا دور او جماعت نشسته بودند؛ چون دایره ا ...

دور دور کسی یا چیزی یا کاری بودن ؛ حکم حکم او بودن. از عالم دست دست او بودن. ( از آنندراج ) : در نظر آن نرگس مستانه است دور دور ساغر و پیمانه است. ق ...

دور کسی سرآمدن ؛ در تداول کنایه است از سپری شدن روزگار قدرت یا عزت او. - || به پایان رسیدن نوبت او.

دور بر کسی افتادن ؛ نوبت سرکشیدن پیاله شراب به کسی رسیدن. - || کنایه است از روزگار به مراد او شدن : ساقیا در گردش ساغر تعلل تا به چند دور چون بر عا ...

دور خلافت و حکومت به کسی رسیدن ؛ نوبت و دوران خلافت و امارت بدو رسیدن. خلیفه و حاکم شدن وی : دور خلافت چو به هارون رسید رایت عباس به گردون رسید. نظا ...

جور دور ؛ ظلم دهر و صدمه روزگار. ( ناظم الاطباء ) .

دور گوشمال ؛ زمانه پر فتنه و ظلم. - || ایام فقر و حوادث. ( ناظم الاطباء ) .

گردش دور ؛ گردش روزگار. دور چرخ : بخندید و گفت ای پسر جور نیست ستم بر کس از گردش دور نیست. سعدی ( بوستان ) .

فتنه دور قمر ؛ کنایه از معشوق است با ایهام به معنی اصطلاحی کلمه : ز زلفش خلق را جان در خطر بود همانا فتنه دور قمر بود. منیر ( از آنندراج ) .

دور کمال ؛ عصر کمال. روزگار کمال. عهدی که جهان به کمال خود رسیده است و برغم خاقانی کنایه از سال تولد اوست : دور کمال پانصد هجرت شناس و بس کآن پانصد د ...

دور هلالی ؛ دور کودکی. ( خسرو و شیرین چ وحید ذیل ص 43 ) : درین دور هلالی شاد می خند که خندیدیم ما هم روزکی چند چو بدر انجمن گردد هلالت برافروزند انجم ...

دور گیتی ؛ دور جهان. گردش چرخ.