پیشنهاد‌های علی باقری (٢٩,٤٦٦)

شعر مردمک ؛ کنایه از پلک چشم آدمی و حیوانات دیگر باشد وآن پوست بالایین مژگان دار چشم است و آن را لحاف چشم هم می گویند. ( برهان ) ( آنندراج ) ( ناظم ا ...

شعر منقلب ؛ مویی باشد که در غطاء دیدگان روید نزدیک به رستنگاه مژگان و نوک آن بسوی داخل چشم برگردیده باشد. ( کشاف اصطلاحات الفنون ) . موی برگشته و آن ...

صاحب شعر ؛ موی دار. ( ناظم الاطباء ) .

چادر شعر بر سر کشیدن یا گرفتن شب ؛ کنایه از سخت تاریک شدن شب است : شب تیره زو دامن اندر کشید یکی چادر شعر بر سر کشید. فردوسی.

شعر سیاه ؛ موی سیاه. - || کنایه از شب : سر از برج ماهی برآورد ماه بدرید تا ناف شعر سیاه. فردوسی.

شعر سیاه انداختن شب ؛بپایان رسیدن آن : خور از که برافراخت زرین کلاه شب از بر بینداخت شعر سیاه. اسدی.

شعر زائد ؛ مویی است که علاوه بر مژگان برخلاف روییدنگاه موی مژه نزدیک به مردمک چشم روییده می شود. ( کشاف اصطلاحات الفنون ) . موی زیادتی ، و آن مویی اس ...

جامه شعر فکندن شب ؛ بپایان رسیدن شب. پدید آمدن سپیده دم : چوآن جامه شعر بفکند شب سپیده بخندید و بگشاد لب. فردوسی.

آیه 22 سوره کهف. سَیَقُولُونَ ثَلَاثَةٌ رَابِعُهُمْ کَلْبُهُمْ وَیَقُولُونَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ کَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَیْبِ ۖ وَیَقُولُونَ سَبْعَ ...

مگس گوشت ؛ گونه ای ازمگس که بزرگتر از مگسهای معمولی است و رنگ بدنش آبی و متمایل به سبز می باشد. این گونه مگس بر روی گوشتها نشیند و از خون حیوانات زند ...

مگس نحل ؛ زنبور عسل. مگس انگبین : شربت نوش آفرید از مگس نحل نخل تناور کند ز دانه خرما. سعدی. به نیشی از مگس نحل برنخواهد گشت که نیش سابقه نحل انگبی ...

مگس گاو ؛ مگسی است خرد که بر روی و چشم گوسفند و گاو و خر و جز آن نشیند. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) . هَمَجة. ( زمخشری ) .

مگس گو ؛ قسمی مگس بزرگ. ( از مقدمة الادب زمخشری از یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) .

مگس شهد ؛زنبور عسل. نحل. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) .

مگس طلا ؛ مگس سبز که زرین نماید. مِحظار. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) .

مگس عسل ؛ اسم فارسی نحل است. ( تحفه حکیم مؤمن ) . منج عسل. زنبور عسل. نحله. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) .

مگس شب تاب ؛ گی ستاره. کمیچه. یراعة. حباحب. کرم شب تاب. ابوحباب. آتشیزه. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) . و رجوع به شب تاب وکرم شب تاب ذیل ترکیبهای کر ...

مگس سگ ؛ مگسی به رنگ سپید مایل به سیاهی که بر سگان نشیند و بگزد و گاه آدمی و دیگر جانوران را نیز نیش زند و جای گزیدگی آن سخت بیاماسد با خارشی دردناک. ...

مگس راندن ؛ دور کردن مگس از جایی یا چیزی. مگس پرانیدن : چرب و شیرین روزگار بر مایده دنیا، بنده را مگس راندن نمی ارزد. ( منشآت خاقانی چ دانشگاه ص 85 ) ...

مگس سبز ؛ خشف. عنتر. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) . رجوع به مگس گوشت شود.

مگس خواب ؛ تسه تسه . مگسی است در افریقا در سواحل رود کنگو که سیاه پوستان را می گزد و برای آنها خواب و دردها و فلج تولید می کند که اگر معالجه نکنند من ...

مگس در توی پیراهن بودن ؛ از عالم خار در پیراهن بودن و خسک در بستر بودن ، کنایه از مخل و موذی شدن و باعث ایذاء بودن است. ( از آنندراج ) .

مگس را در هوا رگ زدن ؛ کنایه از دچار عسرت و تنگدستی بودن. ( از امثال و حکم ج 4 ص 1729 ) : چون قدم با شاه و با بگ می زنی چون مگس را در هوا رگ می زنی. ...

مگس چراغ ؛ پروانه. چراغواره. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) .

مگس خر ؛ نُعَره. خرمگس. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) . رجوع به خرمگس شود.

مثل مگس دست بر سر داشتن ؛ دست بر سر ماندن. دو دست بر سر زدن. ( امثال و حکم ج 3 ص 1490 ) .

مگس پرانیدن ؛ راندن مگس از اطراف خود. - || کنایه از کسادی بازار باشد. ( برهان ) . کساد بازار و بی رونقی آن. مگس پرانی. ( از آنندراج ) . کساد بودن ب ...

رود گسستن ؛ پاره شدن زه ساز : همی زن این نوا تا نگسلد رود. ( ویس و رامین ) . پندار ای اخی که بمانی تو جاودان گر رود نگسلد ره جاوید میزنی. سنایی.

سه رود ؛ چنگ و رباب و بربط. ( یادداشت مؤلف ) .

شهرود رومی ؛ ساز رومیان. ( شرفنامه نظامی چ وحید دستگردی حاشیه ص 130 ) . رجوع به زنگانه رود در سطور قبلی شود. || مطلق ساز و غنا. ( یادداشت مؤلف ) . ...

رود خون ؛ رودی که در آن بجای آب خون جاری باشد. از باب مبالغه گریستن بسیار و جریان خون فراوان را برود خون تشبیه کرده اند : راند بسی رود خون از پی خصما ...

تندرود ؛ رودی که جریان آب آن سریع باشد. رودی که بر اثر شیب زیاد بستر آب آن تند و سریع جاری گردد : چو شبدیز من رفت از ین تندرود ز من باد بر دوستداران ...

خشک رود ؛ رود خشک. رودی که آب نداشته باشد. رودی که بر اثر نباریدن باران و کم آبی بستر آن خشک شده باشد : بوالعجب بازی است در هنگام مستی باز فقر کز میا ...

سبکروح ؛ کنایه از مردم بی تکلف و خندان و شکفته و ظریف است. ( از آنندراج ) : غلام آن سبکروحم که سر برمن گران دارد جوابش تلخ و پنداری شکر زیر زبان دارد ...

روحاً ؛ از حیث روح : فلانی روحاًکسل است.

پاک روح ؛ پاکروان. پاکدل. پاک جان : و آن پاک روح را بود از عملهای نیکو وخلقهای پسندیده آنچه بلند سازد درجه او را در میان امامان صالح. ( تاریخ بیهقی چ ...

بیروح ؛ بیجان و مرده.

شیر گردون ؛ شیر آسمان. برج اسد. ( ناظم الاطباء ) . رجوع به ترکیب شیر آسمان شود.

شیر مرغزار فلک ؛ شیر آسمان. برج اسد. ( ناظم الاطباء ) ( از برهان ) ( از آنندراج ) . رجوع به ترکیب شیر آسمان شود.

شیر چرخ ؛ شیر آسمان. کنایه از برج اسد. ( از ناظم الاطباء ) ( آنندراج ) . رجوع به ترکیب شیر آسمان شود.

شیر فلک ؛ شیر آسمان. برج اسد. ( ناظم الاطباء ) : شیر فلک آن شیر سراپرده دوران در مرتبه با شیر بساطت نچخیده. انوری. از سر تیغش دل شیر فلک گیرد که شی ...

شیر سپهر؛ شیر آسمان. برج اسد. ( ناظم الاطباء ) . کنایه از برج اسد است و آن ازجمله دوازده برج فلک باشد. ( برهان ) ( آنندراج ) ( از انجمن آرا ) : گر فت ...

در دم شیر نان دیدن ؛ در اصطلاح نجوم کنایه از ماه به اسد آمدن : مه زآن به اسد رسد به هر ماه تا در دم شیر نان ببینم. خاقانی. در منشآت خاقانی چنین آمد ...

شیر آسمان ؛ شیر چرخ. برج اسد. ( ناظم الاطباء ) : ایا پناه همه خلق زیر رایت تو ز شیر رایت تو شیر آسمان به فغان. سوزنی. با کوشش او شیر آسمان شیری است ...

شیر آفتاب ؛ برج اسد : به آهوان نظر شیر آفتاب بگیر به ابروان دوتا قوس مشتری بشکن. حافظ

برج شیر؛ برج اسد. برج پنجم از دوازده برج فلکی : سپیده چو برزد سر از برج شیر به لشکر نگه کرد گیو دلیر. فردوسی. چو برزد سر از برج شیر آفتاب زمین شد ب ...

چشمه شیر؛ برج اسد: چو برزد سر از چشمه شیر شید جهان گشت چون روی رومی سپید. فردوسی.

شیر شنجرف گون ؛ شراب انگوری لعلی. ( فرهنگ فارسی معین ) ( از آنندراج ) ( از برهان ) ( از انجمن آرا ) . شراب سرخ. ( ناظم الاطباء ) .

شعر شیر؛ شعر نیکو. ج ، شیار. ( ناظم الاطباء ) . || وزیر اول. ( از ناظم الاطباء ) . وزیر. ( المنجد ) ( از اقرب الموارد ) . || ج ِ شیار. ( منتهی الارب ...

فرس شیر؛ اسب فربه. ( دهار ) ( ناظم الاطباء ) ( مهذب الاسماء ) ( از اقرب الموارد ) . اسب فربه. ج ، شیار. ( منتهی الارب ) .