پیشنهاد‌های علی باقری (٣٨,٧٩٧)

زمانه خورده ؛ کهن سال. پیر. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) : زمانه خورده زمین را، به طبع در یکسال جوان و پیر کند دور آفتاب دوبار. مسعودسعد ( یادداشت ای ...

زمانه داری ؛ زمانه سازی. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) . رجوع به زمانه سازی شود.

زمانه ساز ؛ کسی که موافق و سازگار با روزگار باشد. ( ناظم الاطباء ) . آنکه بمقتضای رسم و عادت زمانیان معاش کند. ( آنندراج ) . ابن الوقت. چاپلوس برای ج ...

بی زمان ؛ بی درنگ : بجایی توان مرد کآید زمان بیاید زمان بی زمان ، یک زمان. فردوسی.

زمانه پناه ؛ پناه مردم از آسیب های روزگار : همت شیرمردی هم اورنگ و پند زمانه پناهی زمانه گزند. فردوسی.

زمان جستن ؛ توقف کردن. درنگ کردن : برفتیم بر سان باد دمان نجستیم بر جنگ ایشان زمان. فردوسی. برفتند با خنده و شادمان بره برنجستند جایی زمان. فردوسی ...

زمان ساختن ؛ توقف کردن. مکث کردن : من اینک پس اندر چو باد دمان بیایم ، نسازم درنگ و زمان. فردوسی.

زمان کردن ؛ درنگ کردن. آرام گرفتن. انتظار بردن. صبر کردن. توقف کردن : باز عبدالرحمن گفت : سه روز زمان باید کرد تا نیکو نگاه کنیم. ( تاریخ سیستان ) . ...

زمان کسی بسر آمدن ؛ عمر او پایان یافتن. فرارسیدن مرگ : کسی را که آید زمانش بسر ز مردی به گفتار جوید هنر. فردوسی.

زمان کسی را سر آمدن ؛ عمر او بپایان رسیدن : پدر نام ساسانش کرد آن زمان مر او را به زودی سر آمد زمان. فردوسی.

زمان یافتن ؛ عمر یافتن. نمردن. فرصت زندگی بدست آوردن : گر زمان یابم از احداث زمان شک نکنم کزمعالیش گذربان به خراسان یابم. خاقانی

زمان بر کسی سر آمدن ؛ بپایان رسیدن عمر او. فرارسیدن مرگ او : یکی داستان زد هژبر دمان که چون بر گوزنی سر آید زمان. فردوسی.

زمان را بر کسی سر آوردن ؛ پایان دادن عمر او. کشتن او : بر آنگونه بردند گردان گمان که خسرو سر آرد بر ایشان زمان. فردوسی. می ترسی کآن زمان درآید کآرن ...

زمان یافتن ؛ فرصت یافتن. مهلت یافتن : از کف ایام امان کس نیافت از روش دهر زمان کس نیافت. خاقانی. || آسمان. ( ناظم الاطباء ) . و هر گاه که لفظ زمان ...

زمان و زمین را بهم دوختن ؛ زمان و زمین را بهم پیوستن. منتهای جهد و تلاش کردن. - امثال : گر زمین و زمان بهم دوزی ندهندت زیاده از روزی. ( از یادداش ...

پادشاه زمان ؛ پادشاه عصر. ( ناظم الاطباء ) .

مهدی آخرزمان ؛ مهدی موعود علیه السلام.

پیغمبر آخرالزمان یا آخرزمان ؛ رسول خاتم ، صلوات اﷲعلیه.

پیغمبر آخرالزمان یا آخرزمان ؛ رسول خاتم ، صلوات اﷲعلیه.

به زمان ؛ در زمان. اندر زمان. رجوع به همین ترکیب شود.

زمان زمان ؛ لحظه به لحظه وساعت به ساعت. ( آنندراج ) . ساعت به ساعت و هنگامی پس از هنگام. ( ناظم الاطباء ) : از ایشان زمان زمان فسادی خواهد رفت. ( تار ...

زمان مفرد ؛ آن است که بی معاونت فعل دیگر صرف شود: رفتم ، می روم ، می رفتم. ( فرهنگ فارسی معین ) .

زمان به زمان ؛ زمان تازمان. ساعت به ساعت. بطور توالی. پشت سر هم : کاروان بس بزرگ خواهد گشت وین پدید آیدش زمان به زمان. فرخی. رجوع به ترکیبهای بعدی ...

زمان تا زمان ؛ ساعت به ساعت : برفت اهرمن را به افسون ببست چو بر تیزرو بارگی برنشست زمان تا زمان زینش برساختی همی گرد گیتیش برتاختی. فردوسی. هر آنگه ...

زمان ماضی ؛ هنگام گذشته و مدتی پیش از این هنگام. ( ناظم الاطباء ) .

زمان مرکب ؛ آن است که به معاونت فعل دیگر. ( فعل معینی ) صرف شود: رفته است ، رفته بودم ، خواهم رفت. ( فرهنگ فارسی معین ) .

- زمان استقبال ؛ هنگام آینده. ( از ناظم الاطباء )

زمان پیشین ؛ هنگام گذشته و هنگامی پیش از این هنگام. ( ناظم الاطباء ) .

زمان رسیدن ؛ زمان آمدن. رسیدن اجل. مرگ فرا رسیدن : زمان من اینک رسد بی گمان رها کن به خواب خوشم یک زمان. نظامی. رجوع به زمانه شود.

کومرش: کومرش نوعی جشن دانشجویی در آلمان . جشن و سور و باشکوه مخصوصی است که دانشجویان یک شهرستان ( landsmannschaft ) دور هم جمع می شوند. و در آن شرکت ...

زمام نهادن ؛ زمام دادن. زمام سپردن. ( آنندراج ) . اختیار دادن. اقتدار کردن : کرد از وجود قافله سوی عدم روان آنگه زمام جمله بدست قضا نهاد. ناصرخسرو ( ...

هو زمام الامر ؛ یعنی وی ملاک و ستون امر است. ( از اقرب الموارد ) . القی فی یده زمام امره ؛ وی را صاحب رای در آن قرارداد تا آنچه بخواهد فرمان دهد. ( ا ...

هو زمام قومه ؛ یعنی او مقدم و صاحب امور آنان است. ( از اقرب الموارد ) .

زمام گرفتن ؛ کنایه از یکسو شدن و اجتناب گرفتن از لذات و شهوات نفسانی. ( آنندراج ) : چهل روز خودرا گرفتم زمام کادیم از چهل روز گردد تمام. نظامی ( از ...

زمام مراد به کسی دادن ؛ اختیار کام و کامرانی و کامروایی به وی بخشیدن : فلک به مردم نادان دهد زمام مراد تو اهل دانش و فضلی همین گناهت بس. حافظ.

زمام ناحیه ای به دست کسی دادن ؛ او را اختیاردار امور آن نواحی کردن. فرمانروایی آن ناحیه را بدست او سپردن : بعضی ممالک را که از کفار ستده بود و شعار ا ...

زمام کشتی ؛ خِطام کشتی. مهار کشتی. طناب یا زنجیری که بدان کشتی را بر ساحل یا جایی مهار کنند تا حرکت امواج موجب تغییر مکان کشتی نگردد و این غیر از لنگ ...

زمام کشیدن با کسی ؛ همعنانی کردن با وی : گر شرمت است از آنکه پی ناکسی روی پرهیز کن ز ناکس و با او مکش زمام. ناصرخسرو.

زمام کشیدن هنری ؛ هدایت فنی را بعهده گرفتن. مصدر کاری شدن. اداره امری را بدست گرفتن : هر که زمام هنری می کشد در ره خدمت کمری می کشد. نظامی.

زمام دادن ؛ با لفظ دادن و نهادن و سپردن کنایه از اختیار و اقتدار خود گذاشتن در کسی. ( آنندراج ) . اختیار دادن. حکمروائی دادن. قدرت دادن. رجوع به زمام ...

زمام سپردن ؛ زمام دادن. زمام نهادن. ( آنندراج ) . اختیار دادن : زمانه ناقه صالح نکشته بود که چرخ بدست چون تو کسی خواستش سپرد زمام. ظهیر ( از شرفنامه ...

زمام ستاندن ؛ سلب اختیار کردن : ملامتم نکند هیچ کس درین سودا که عشق می بستاند زدست عقل زمام. سعدی.

زمام النعل ؛ آنچه دوال بروی بندند. ( منتهی الارب ) . دوالی که بر نعل بندند. ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) .

زمام به دست زمانه دادن ؛ خود را تسلیم حوادث روزگار کردن. خود را بدست سرنوشت سپردن و از هر کوششی بازماندن : برادران و رفیقان تو همه به نوا تو بی نوا و ...

زمام جهانداری ؛ اختیار و قدرت پادشاهی و سلطنت : و عنان کامکاری و زمام جهانداری به عدل و رحمت ملکانه. . . سپرده. ( کلیله و دمنه ) . . . و عنان کامرانی ...

زمام اختیار ؛ ضبط و ربط و جلوگیری از نفس. ( ناظم الاطباء ) : یکی بر سر راهی مست خفته بود و زمام اختیارش از دست رفته. ( گلستان ) .

زمام اختیار از دست کسی یا گروهی گرفتن ؛ او یا آنان را تسلیم اراده خود ساختن. سلب اختیار از آنان نمودن. او یا آنان را مطیع ساختن : انصار دین زمام اختی ...

زمام اختیار از دست کسی یا گروهی گرفتن ؛ او یا آنان را تسلیم اراده خود ساختن. سلب اختیار از آنان نمودن. او یا آنان را مطیع ساختن : انصار دین زمام اختی ...

کسب الزمارة ؛ جاکشی و زن زناکار را به این طرف و آن طرف برای سود و فایده بردن. ( ناظم الاطباء ) . حدیث : نهی عن کسب الزمارة.

زله. [ زِل ْ ل َ / ل ِ ] ( اِ ) در تداول ، بمعنی ستوه و عجز می آید. زله کردن ؛ عاجز کردن. زله آوردن. ناچار کردن. به ستوه آوردن. به تنگ آوردن. ستوه ک ...