پیشنهاد‌های علی باقری (٣٨,٩٩٧)

تردامنی ؛ عمل تردامن : چه عذر آرم از ننگ تردامنی مگر عجز پیش آورم کای غنی. سعدی.

پاکیزه دامن ؛ پاکدامن : این عشق را زوال نباشد بحکم آنک ما پاک دیده ایم و توپاکیزه دامنی. سعدی.

دست از دامان کسی داشتن ؛ رهایش کردن : تا دامن کفن نکشم زیرپای خاک باور مکن که دست ز دامان بدارمت. حافظ.

دست بدامان ؛ دست بدامن. درحال التماس. در حال خواهانی. در حال تضرع و زاری و پناه خواهی : دیگر بکجا میرود آن سرو خرامان چندین دل صاحبنظران دست بدامان. ...

دستم بدامان شما ؛ از شما ملتمسم. بشما پناه می آورم. از شما میخواهم.

دامان جمع ساختن ؛ فراهم آوردن دامان. برچیدن دامان. بتن بیشتر پیچیدن آن. - || به کنایه ، دوری از بدنامی. احتیاط کردن از بدنامی و رسوائی : نگیرد هیچک ...

دامان تر داشتن ؛ کنایه است از تردامنی و فسق و آلوده دامنی : به گل ابر بهاران نبود دهقان را این امیدی که بدامان تر خود داریم. صائب.

تا دامان قیامت . رجوع به تا دامن قیامت شود.

دامان بچنگ ؛ دامان در کف گرفته. دامان در مشت گرفته : همی کرد فریاد دامان بچنگ مرا مانده سر در گریبان ز ننگ. ( بوستان ) .

دامان کسی یا چیزی گرفتن ؛ باو ملتمس شدن. پناه گرفتن بکسی یا چیزی ازو خواستن با عجز و زاری : چون درد توام گیرد دامان غمت گیرم آیم بسر کویت وز در بدرت ...

دام دار ؛ صیّاد : جهان دام داریست نیرنگ ساز هوای دلش چینه و دام آز. اسدی.

بسته دام ؛ گرفتار دام. گرفتار و اسیر. مجازاً عاشق بودن : من بسته دام تو سرمست مدام تو آوخ که چه دام است آن یارب چه مدام است این. خاقانی. مرغ فتنه د ...

سربه دام ( اندر ) آوردن ؛ گرفتار ساختن. اسیر کردن. موجب گرفتاری شدن : وگر باز لشکر به جنگ آوریم سر خود به دام نهنگ آوریم. فردوسی. کسی گر به پیکار ن ...

به دام رسانیدن ؛ به دام کشانیدن. گرفتار کردن : مرغی است دلم طرفه که بر دام تو زد عشق خود عشق چنین مرغ بدامت نرسانید. خاقانی.

بر دام زدن ؛ به دام کشاندن. گرفتار ساختن : مرغی است دلم طرفه که بر دام تو زد عشق خود عشق چنین مرغ بدامت نرسانید. خاقانی.

از دام جسته ؛ رها شده از دام. نجات یافته : پس آنگه از برش برخاست ناکام بچاه افتاد جانش جسته از دام. ( ویس و رامین ) .

از دام جستن ؛ از دام رستن. رها شدن از دام. نجات یافتن : سخن همچو مرغیست کش دام کام نشیند بهر جا چو بجهد ز دام. اسدی.

صید دام ؛اسیر شده. گرفتار آمده. اسیر و گرفتار : ای صید دام حسنت شیران زورمندان وی مست جام عشقت مردان راه معنی. خاقانی. سرکشان بر امید یک دانه دانه ...

صاحب دام ( به سکون یاء و یا بکسر آن ) ؛ خداوند دام : هر که در قوم بزرگ است امامش خوانند هر که دل صید کند صاحب ِ دامش خوانند. خاقانی.

دام و دانه ؛ وسیله فریب با آلت گرفتاری. نوشی نیش در میان. رجوع به دانه و دام شود.

سازِ دام ؛ لوازم و اسباب دام. - || دام چینی : نه جشن و نه رامش نه کوشش نه کام همه چاره و تنبل و سازِ دام. فردوسی.

سر از دام کسی پیچیدن ؛ از اطاعت او سرپیچیدن.

سر از دام کسی نپیچیدن ؛ از فرمان او بیرون نرفتن. از رنج که او مقرر دارد تن بیرون نکشیدن. تحمل بلا که او مقرر کند کردن : ز من هر چه خواهی همه کام تو ب ...

در دام کسی آوردن سر ؛ مطیع او شدن. اطاعت او کردن : نبد در جهان کس بهنگام او که سر درنیاورده در دام او فردوسی.

در دام آویختن ؛ گرفتار دام شدن : دردام نیاویزد آنکه زی او تخم و چنه را بس خطر نباشد. ناصرخسرو. هست بدام تو دشمن تو همیشه گویی گشت این جهان سراسر دا ...

در دام افتادن ؛ در دام آویختن. اسیر دام شدن. گرفتاردام گشتن : من غند شده ز بیم غنده چون خرس نگون فتاده در دام. بوطاهر خاتونی. در دام گوزنی اوفتاده ...

در دام آوردن ؛ گرفتار دام کردن. بدام آوردن. صید کردن. گرفتن : ز بهر آنکه تا در دامت آرد چو مرغان مر ترا خرداد خور داد. ناصرخسرو. گوید بنسیه نقد نده ...

در دام آمدن ؛ بدام افتادن. صید شدن. گرفتار شدن : دنیا در دام تو آید به دین بی دین دنیا نبود جز که دام. ناصرخسرو.

دام زیر گیاه پوشیدن ؛ دام به خار و خس پوشیدن. مکری نهانی را بظواهر آراسته پوشیدن : آهوان را بسبزه میخواند دام زیرگیاه می پوشد. خاقانی.

دام سر زلف ؛ کنایه از شکن زلف خوبان است : چشم ماشکل قد چُست تو بیند هموار دل مادام سر زلف تو خواهد مادام. خواجو.

دام تزویر ؛ کنایه از تصلح و اظهار فضیلت و تقدس است. ( لغت محلی شوشتر، نسخه خطی کتابخانه مؤلف ) .

دام جهان ؛ دام روزگار : در دام جهان جهان همیشه تخم و چنه جز سیم و زر نباشد. ناصرخسرو. وز دام جهان رمان رمان باشد چون عادت شوم او همی داند. ناصرخسر ...

دام ِ گنبد ؛ دام فلک : سر برآر این دام گنبد را ببین ای برادر بی کران و بر دوام. ناصرخسرو.

دام بلا ؛ دام سختی و محنت : ز دام بلا یافتم من رها تو چندین مشو در دم اژدها. فردوسی. چو خواهی که یابی ز هر بد رها سر اندرنیاری بدام بلا. فردوسی. ...

دام به خار و خس پوشیدن ؛ دام زیر گیاه پوشیدن. کیدی نهانی را بظاهری آراسته پوشاندن : دام درافکند مشعبدوار پس بپوشد به خار و خس دامش. خاقانی.

- به دام شدن ؛ در دام افتادن.

به دام کسی بودن ؛ اسیر او بودن. گرفتار دام او بودن. در قبضه تصرف او بودن : سرتخت ایران بکام تو باد تن ژنده پیلان بدام تو باد. فردوسی.

به دام افتادن ؛ دردام اسیر شدن. به دام آمدن : ای دل اندر بند زلفش از پریشانی منال مرغ زیرک چون بدام افتد تحمل بایدش. حافظ.

به دام آوردن ؛ در دام افکندن. گرفتار دام ساختن : هزبری که آورده بودی به دام رها کردی از دست و شد کار خام. فردوسی. شوم یک بیک شان بدام آورم گر آیین ...

به دام آورده ؛ در دام کشیده. گرفتار ساخته. بدام کشانده : به دام آورده گیر این مرغ را باز دگرباره به صحرا کرده پرواز. نظامی.

از دام رستن ؛ رها شدن از دام. رهائی یافتن : به خان زنان برد و دستش ببست به مردی ز دام بلا کس نرست. فردوسی. بشنو سخن نکو ز پیر بسطام از دانه طمع ببر ...

به دام بودن ؛ در دام بودن. در تله بودن : گفتم که کشم پای بدامن هیهات پایی که بدامست ز دامن چه نویسد. خاقانی.

به دام آمدن ؛ دردام افتادن. گرفتار دام شدن : بدامم نیاید بسان تو گور رهائی نیابی بدین سان مشور. فردوسی. چنین گفت کامد هزبری بدام اباچامه و رود و پر ...

دافعالحرارة ؛ دوردارنده گرمی.

دافع النوم ؛ دورکننده خواب.

دافع تب ، دافع حمی ؛ تب بر.

دل بداغ داشتن ؛ غمین بودن : مدار از تهی روغنی دل بداغ که ناگه ز پی برفروزد چراغ. نظامی.

گرم کردن داغ ؛ تازه کردن درد. بیاد آوردن اندوه : مکن بیوه چند را گرم داغ شب بیوگان را مکن چون چراغ. نظامی.

درد و داغ ؛ رنج وغم : همی بودیک ماه با درد و داغ نمی جست یکدم ز انده فراغ. فردوسی. برفت یار من و من نژند و شیفته وار بباغ رفتم با درد و داغ رفتن یا ...

داغ بر جان کسی نهادن ؛ او را در اندوه آن ماندن : جهان را بسی هست زینان بیاد بسی داغ بر جان هر کس نهاد. فردوسی.