پیشنهاد‌های علی باقری (٣٨,٩٩٧)

سر از پای دانستن ؛ تمییز کردن. باز شناختن.

سر از پای ندانستن ؛ نشناختن. تمییز ناکردن : ز بس ناله کوس و با کرنای همی کس ندانست سر را ز پای. فردوسی. || شمردن. بحساب آوردن : بدانید کاین شیده رو ...

بازندانستن ؛ تمییز نکردن. بازنشناختن. تشخیص نکردن : نداندهمی مردم از رنج و آز یکی دشمنش را ز فرزند باز. فردوسی. دلاور تبرگش ندانست باز بزد پاشنه رف ...

ره دانستن ؛ره بردن : بکوی میکده هر سالکی که ره دانست دری دگر زدن اندیشه تبه دانست. حافظ.

دانای اسرار دل ؛ اولیا و انبیاء و ملائکه. ( مجموعه مترادفات ص 53 ) .

نادانا ؛ که دانا نیست ، نابخرد.

ماردان ؛ آنجا که مار بود یا مار بسیار بود.

تریاکدان ؛ جای تریاک. - || مجازاً و بطعن ، ساعت کهنه که نیک کار نکند. - || آلتی از آلات تناسلی.

- دان بودن برنج یا عدس یا لوبیای پخته ؛ نیک نپخته بودن دانه های آن : این برنج دان است ؛ آنچنان نپخته است که دانه ها نرم شود و خامی آن بتمامی برود. مق ...

دان پاچیدن ؛ پراکندن دانه میان مرغان که برچینند. - || مجازاً خرجی کردن برای فریفتن. || آنچه درآش ریزند از حبوب : این آش آبش یک طرف است و دانش یک ط ...

دان درشت یا بزرگ برچیده بودن ؛ بیرون توانائی کاری کردن.

دان خوردن ؛ چینه برچیدن. دانه و چینه خوردن مرغ.

دان درشت جمع کرده است ؛ کاری فوق طاقت و توانائی کرده است.

دان کردن ؛ دانه کردن. از غلاف برآوردن غله یا حبوب غلاف دارچون باقلا و لوبیا و نخود و عدس و یا برخی میوه ها چون انار و جز آن.

پنبه دان ؛ پنبه دانه.

کنف دان ؛ دانه کنف. کنودان.

آب و دان ؛ آب و دانه. آب و چینه.

تا دامنه قیامت ؛ تا دامن قیامت. همیشه. الی الابد. تا اول قیامت.

دامن هامون ؛ دامن دشت : در دلم هرگاه تنهاگردی مجنون گذشت چاک جیب من چو سیل از دامن هامون گذشت. سراج المحققین ( از آنندراج ) .

کوه دامن ؛ دامن کوه. فراخنای پایین کوه. دامنه کوه : بهر سو سپاه اندر آمد چو کوه بر آن کوه دامن گروها گروه. فردوسی.

دامن کوهسار ؛ دامن کوه : کشیدند شمشیر زهرآبدار فتادند در دامن کوهسار. فردوسی.

دامن گلزار ؛ دامن گلشن. طرف گلستان : بی تو در دامن گلزار نخفتم یک شب که نه در بادیه خارمغیلان بودم. سعدی. شبی از خواب غفلت باغبان بیدار خواهد شد ره ...

دامن گلشن ؛ دامن گلزار. طرف گلستان. دامان گلشن.

دامن صحرا گرفتن ؛ سر به بیابان نهادن : گردبادی شود و دامن صحرا گیرد گر بدیوار فتد سایه دیوانه ما. صائب ( از آنندراج ) .

دامن فلک ؛ دامن چرخ. دامن آسمان : ما عاجز دو میغ که بردامن فلک قوس قزح علامتی از پرنیان کشید. خاقانی.

دامن صحرا ؛ دامان صحرا. طرف صحرا : بامدادان که تفاوت نکند لیل و نهار خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار. سعدی.

دامن زمین ؛ فراخنای زمین. همواریهای زمین. روی زمین : زمین از تب لرزه آمد ستوه فروکوفت بر دامنش میخ کوه. سعدی.

دامن ساحل ؛ کنار و برابر ساحل : غوطه زن در بحر چون گرداب اگر خواهی گهر زانکه دایم دامن ساحل پر از خار و خس است. وحید ( از آنندراج ) .

دامن سنگ ؛ کنار آن. پای آن. پایین آن. دامنه آن : در چشم تو گر خوش بود این سقف زراندود در دیده سودازدگان دامن سنگیست. صائب ( از آنندراج ) .

دامن شهر ؛ فضا و مساحت برابر شهر. ( از آنندراج ) .

دامن دشت ؛ دامان دشت. دامن صحرا. دامن بیابان.

دامن دیر ؛ فراخنای زیر دیر. پایین دیر: که زیر دامن این دیر غاریست درو سنگی سیه گویی سواریست. نظامی.

دامن ریگ ؛ کرانه ٔریگ. کفةالرمل. ( منتهی الارب ) . کنار ریگ. حاشیه و پهلوی ریگ. طرف ریگ : یله کرد ازآن سو که بد آب و مرغ ببست از بر دامن ریگ ورغ. اس ...

دامن چشم ؛ طرف چشم. ( آنندراج ) .

دامن خاک ؛ دامن زمین. روی زمین. فراخنای زمین. ( از آنندراج ) .

دامن جوی ؛ طرف جوی. لب جوی. ( از آنندراج ) .

دامن جهان ؛ روی گیتی ، طرف جهان : ز پرتو علم خلعت مروق خور سحر شد آستی و دامن جهان پرزر. نظام قاری ( دیوان البسه ص 15 ) .

دامن چرخ ؛ دامن فلک. دامن آسمان. ( از آنندراج ) .

دامن تیغ ؛ روی تیغ. رویه تیغ. و نیز رجوع به مجموعه مترادفات ص 104 شود.

دامن باغ ؛ طرف باغ. طرف بستان.

دامن باغی گرفتن ؛ کنایه از خلوت گزیدن و گوشه نشینی باشد. ( برهان ) . گوشه باغی گرفتن. ( آنندراج ) . - || کنایه از عشرت کردن. ( آنندراج ) .

دامن بیابان ؛ دامن صحرا. دامن دشت : سواد شهر بدیوانه بند و زندانست چو لاله دست من و دامن بیابانست. قاسم مشهدی ( از آنندراج ) .

دامن آفاق ؛ دامن جهان. ( از آنندراج ) .

دامن ابر ؛ کرانه آن. ( از آنندراج ) : هیدب ؛ ابر فروهشته دامن. ( منتهی الارب ) .

دامن افق ؛ کناره افق. کناره آسمان. ( از آنندراج ) .

دامن کحلی ؛ دامن کبود. کنایه از آسمان.

دامن محشر ؛ دامن روز رستاخیز. دامن قیامت. دامنه محشر. دامان محشر : نگیرد هیچکس در دامن محشر گریبانت اگر دامان خود را جمع سازی غنچه وار اینجا. صائب.

تا دامن یوم الدین ؛ دامنه قیامت. تا دامن قیامت. تا دامن آخرالزمان : با رتبت و فر بادی روز و شب و سال و مه سعد فلکت همدم تا دامن یوم الدین. سوزنی

دامن عمر ؛ پایان عمر. پایان زندگانی : و سه نام بزرگ که ببرکات آن مرا سه کار معظم و سه مهم خطیر بکفایت رسیدی و تا دامن عمرم سر از گریبان فراغت برآوردم ...

دامن قیامت ؛ اول آن. هنگام رستاخیز.