پیشنهاد‌های علی باقری (٢٩,٤٦٦)

دست ( چیزی را ) بر قفا بستن ؛ بسوی پشت بردن دودست و به هم بستن : دست مژگان بر قفا بندیم کز آسیب او در دل هر پاره دل نشترستانی شکست. طالب آملی ( از آ ...

دست بر سینه نهادن ؛ به معنی دست بر دل نهادن ، و آن کنایه از ضبط دل کردن و تسلی دادن است. ( از آنندراج ) : تکفیر؛ دست بر سینه نهادن پیش کسی. ( از منته ...

دست بر سر نهادن ؛ قبول کردن و دست به سینه نهادن. نوعی از تعظیم متعارف هندوستان است که آنرا سلام کردن هم گویند. ( از آنندراج ) : دست و پا تا هست بر سر ...

دست بر سینه ؛ قرار داشتن دستها روی سینه به ادب و تعظیم : به دست آهن تفته کردن خمیر به از دست بر سینه پیش امیر. سعدی.

دست بر سرگرفتن ؛ در مقام ادای تسلیم و کرنش و در محل شدت درد و ضعف هر دو مستعمل می شود. ( آنندراج ) : بنفشه دست را بر سر گرفته که از سیلیش رنگی برگرفت ...

دست [ فلان ] بر سر من ؛ آنچه او را نصیب شد مرا هم نصیب باشد. ( آنندراج ) : ظهوری میروی از سختی رشک مکن پا سست دستت بر سر من. نورالدین ظهوری ( آنندرا ...

دست بر سر نشستن ؛ سیلی به سر زدن در هنگام حسرت و افسوس. ( آنندراج ) . دست به سر نشستن. دست به سر داشتن. دست به سر گرفتن. دست بر سر زدن : نشسته به کنج ...

دست بر سر کشیدن ؛ نوازش کردن : در دل آسای پریشانان مباش از شانه کم کز نوازش زلفها را دست بر سر می کشد. رفیع واعظ ( از آنندراج ) . - || کنایه از سر ...

دست بر سر شدن ؛ تسلیم کردن. ( ناظم الاطباء ) . - || سجده کردن و تعظیم نمودن. ( ناظم الاطباء ) : بفرمان به پیش سکندر شدند دوتا گشته و دست بر سر شدند ...

دست بر سر ( کسی ) سودن ؛ او را مورد نوازش قرار دادن : او را بر خویش خواند پیوست هر ساعت سودبر سرش دست. نظامی.

دست بر سر زدن ؛ اکثر در وقت فقدان مطلوب باشد. کوفتن دست بر سر به نشانه اندوهی و غمی و اسفی. سیلی به سر زدن در هنگام حسرت و افسوس. ( آنندراج ) . دست ب ...

دست بر سر دست نهادن ؛ کنایه از معطل و بیکار بودن. بیکاری و بی شغلی. ( آنندراج ) : سعی ناکرده پر از در و گهر می گردد چون صدف دست وحید ار بنهی بر سر دس ...

دست بر سری رفتن ؛ کنایه از برسرزنان و نالان رفتن : در پای طاعتش نزدی دست لاجرم هم پای در گلی رو و هم دست بر سری. خالدبن ربیع ( از لباب الالباب چ نفی ...

دست بر زانو زدن ؛ اکثر در وقت فقدان مطلوب باشد، و در نماز نیز معهود است. ( آنندراج ) : در هر نماز دست به زانو زند چرا زاهد اگر ز کرده پشیمان نگشته اس ...

دست بر زمین زدن ؛ کوفتن کف دست بر زمین به نشانه عجز یا تضرع : یکی بیخود از خشمناکی چو مست یکی بر زمین می زدی هر دو دست. سعدی.

دست بر سر ؛ کنایه از تأسف و تحیر و حیرانی باشد. ( برهان ) ( آنندراج ) . سرگردان و سرگشته ومشوش و حیران. ( ناظم الاطباء ) . - || به معنی دست بسر؛ ک ...

دست بر روی دست نهادن ؛ کنایه از بی کاری و بی شغلی. ( از آنندراج ) . بیکار و معطل بودن. ( غیاث ) : نام خودرا کوهکن کرد از سبکدستی بلند دست خود بر روی ...

دست بر ( به ) روی گرفتن ؛ کنایه از روی پوشیدن ، و این از جهت شرم و حیا بود. ( آنندراج ) : سحر که باد صبا از رخش نقاب گرفت دو دست خویش بروی خود آفتاب ...

رگ خواب کسی را بدست آوردن. نقطه ضعف او را پیدا کردن. به تدبیر و فن کسی را مطیع اراده و خواهش خود کردن. چمش را بدست آوردن : یکچندی میدان خالی یافتند و ...

- دست بر رو زدن ؛ لطمه و طپانچه بر رخسار زدن به علامت افسوس و تأسف یاشگفتی از کار ناشایست کسی : دست بر رو زد و بر سر زد و بر جبهت گفت بسیاری لاحول و ...

دست بر ( به ) رگ نهادن ؛ نبض گرفتن : کهن سالی آمد به نزد طبیب ز نالیدنش تا بمردن قریب که دستم به رگ برنه ای نیک رای که پایم همی برنیاید ز جای. سعدی.

دست بر ران کوبیدن ؛ در وقت فقدان مطلوب باشد. ( از آنندراج ) . رجوع به ترکیب دست بر سر زدن شود.

دست بر ران نهادن ؛ تکیه دادن دست بر ران : غم گور از نشاط گورش برد دست بر ران نهاد و پای فشرد. نظامی.

دست بر رخ گرفتن ؛ کنایه از روی پوشیدن و این از شرم و حیا بود. ( آنندراج ) : دوشیزگان خاطر من بین که غنچه وار بر رخ گرفته اند ز تو شرمسار دست. کمال ا ...

دست بر دهان نهادن ؛ مانع سخن گفتن شدن : ادب تخفیف پای در میان آورد و دست بر دهان ترجمان خاطر نهاد و سر عنان قلم بازکشید. ( منشآت خاقانی چ دانشگاه ص 7 ...

دست بر دیواربودن ؛ به معنی دست به دیوار بودن. ( از آنندراج ) : ز عکس روی او مهر زراندود پیاپی دست بر دیوار می بود. صائب ( از آنندراج ) . رجوع به تر ...

دست بر دهان بردن ؛ کنایه از پشیمانی و افسوس و تأسف خوردن. ( برهان ) ( آنندراج ) .

دست بر دهان بودن ؛ کنایه از خاموش بودن. ( آنندراج ) . - || بی چیز بودن. منتظر کمک دیگری بودن.

دست بر دهان کردن ؛ کنایه از چیزی خوردن. ( برهان ) ( آنندراج ) .

دست بر دوش زدن ؛ مهربانی و شفقت کردن ، از قبیل بر پشت زدن که مرسوم هندوستان است. ( آنندراج ) .

دست بر دوش گذاشتن ؛ به معنی دست بر دوش افگندن. ( از آنندراج ) . رجوع به ترکیب دست بردوش افگندن شود.

دست بر دهان ؛ کنایه ازچیزی خوردن. ( برهان ) ( شرفنامه منیری ) . دست بر دهان کردن. - || کنایه از پشیمانی و افسوس. ( انجمن آرا ) .

دست بر ( به ) دوش انداختن ؛ دست بر دوش افگندن. - || دست در گردن کسی کردن : سنبلی دست به دوش سمن انداخته بود زلف خورشیدپناه تو بیادم آمد. صائب ( از ...

دست بر دوش انداخته برخاستن ؛ به معنی دست بر دوش افگندن است. ( از آنندراج ) . رجوع به ترکیب دست بر دوش افگندن شود.

دست بر دوش افگندن ؛ بنا بر ضعف دست بر دوش کسی گذاشته راه رفتن یا برخاستن. ( آنندراج ) : ناتوان ناله که از سینه ما می خیزد دست بر دوش دل افکنده ز جا م ...

دست بر دل داشتن ؛ با رنجهاو سختیهای گذشته کوشیدن : دستی ز غمت بر دل پایی ز پیت در گل با این همه صبرم هست وز روی تو نتوانم. سعدی ( کلیات ص 525 ) . ه ...

دست بر ( به ) دل گذاشتن ؛ دست بر دل نهادن. ( غیاث ) ( آنندراج ) . - || تسکین به دل کسی دادن : اینک سپاه برق عنان ریز می رسد دست مروتی به دل خوشه چی ...

دست بر ( به ) دل نهادن ؛ تسلیت دادن و تسلی کردن. ( ناظم الاطباء ) . تسلی کردن. ( غیاث ) . تسلی دادن و ضبط دل کردن و اغلب که دست بر سینه نهادن نیز به ...

دست بر دعا ؛ مستغاث. در حال استغاثه : همه شب درین قید غم مبتلا یکم دست بر دل یکی بر دعا. سعدی. به شب دست پاکان ازو بر دعا. سعدی.

دست بر دعا داشتن ؛ به درگاه خدا در حال استغاثه بودن : ولی همچنان بر دعا داشت دست که رنجور افتاده بر پای جست. سعدی. برای ختم سخن دست بر دعا دارم امی ...

دست بردل ؛ کنایه از بی قرار و مضطرب زیرا هر کرا دل می طپد دست بر دل خود می گذارد. ( غیاث ) ( آنندراج ) . - || عاجز. ( غیاث ) ( آنندراج ) . - || م ...

دست بر دست نشستن ؛ کنایه از بی یار و معین بودن. ( ناظم الاطباء ) . - || ناچار و بیچاره ماندن و واماندن. ( ناظم الاطباء ) .

دست بر دست نهادن ؛ دو دست برسینه روی هم قرار دادن به نشانه ادب و فرمانبرداری : چون فرزندان ملک هندوستان پیش تخت اسکندری رسیدند رخسار بر خاک خضوع بمال ...

دست بر دست سودن یا سائیدن یا مالیدن ؛ به علامت تأسف دستهای خود را بر یکدیگر سودن. ( امثال و حکم ) : به حسرت من بسایم دست بر دست که چیزی نیستم جز باد ...

دست بر دست سودن یا سائیدن یا مالیدن ؛ به علامت تأسف دستهای خود را بر یکدیگر سودن. ( امثال و حکم ) : به حسرت من بسایم دست بر دست که چیزی نیستم جز باد ...

دست بر دست بگذاشتن ؛ دست به دست منتقل کردن : بسی زآن بزرگان نهان داشتند همی دست بر دست بگذاشتند. فردوسی.

دست بر دست زدن ؛ بهم کوفتن کف دو دست و آواز از آن برآوردن : من سخن گویم تو کانائی کنی هر زمانی دست بر دستت زنی. رودکی.

تصفیق ؛ دست بر دست زدن چنانکه آواز کند. - || به هم کوفتن دو دست به نشانی تأسف : همانگه یکی دست بر دست زد چو دشمن بود گفت فرزند بد. دقیقی. تا به ...

دست بر دامن کسی زدن ؛ به او پناهنده شدن : دست بر دامن هرکس که زدم رسوا بود کوه با آن عظمت آن طرفش صحرا بود. ؟ ( از امثال و حکم ) .

دست بر در زدن ؛ مرادف انگشت بر در زدن. ( آنندراج ) : همچو طغرا بر در بی اختلاطی میزنم تا به کی ازبهر صحبت دست بر هر در زدن ؟ ملا طغرا ( از آنندراج ) .