ضامن اهو

[ویکی فقه] ضامن آهو. یکی از القاب مشهور امام رضا علیه السلام ضامن آهو است. علت انتساب این لقب به امام رضا علیه السلام به سبب ضمانت آهویی است که از دست شکارچی به امام پناه برده بود.
صیادی در بیابانی قصد شکار آهویی می کند و آهو شکارچی را مسافت قابل توجهی به دنبال خود می دواند و عاقبت خود را به دامن حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام که اتفاقاً در آن حوالی حضور داشت می اندازد. صیاد که می رود آهو را بگیرد، با ممانعت حضرت رضا علیه السلام مواجه می شود، ولی صیاد چون آهو را صید و حق شرعی خود می دانست، در مطالبه و استرداد آهو پافشاری می کند. امام حاضر می شود، مبلغی بیشتر از بهای آهو، به شکارچی بپردازد تا او آهو را آزاد کند. شکارچی نمی پذیرد و به عرض می رساند: الا و بالله، من همین آهو را که حق خودم است، می خواهم و نه غیر آن را... و آن وقت آهو به زبان می آید و سخن گفتن آغاز می کند و به عرض امام می رساند که من دو بچه شیری دارم که گرسنه اند و چشم به راه اند که بروم شیرشان بدهم و سیرشان کنم. علت فرارم هم همین است و حالا شما ضمانت مرا نزد این شکارچی بفرمایید که اجازه دهد بروم و بچه هایم را شیر دهم و برگردم و تسلیم صیاد شوم.
ضمانت آهو توسط امام رضا
امام رضا علیه السلام هم ضمانت آهو را نزد شکارچی کرد و خود را به صورت گروگان در اختیار وی قرار داد. آهو رفت و به سرعت بازگشت و خود را تسلیم شکارچی کرد.
آزادی آهو
شکارچی که این وفای به عهد را می بیند، منقلب می گردد و آن گاه متوجه می شود که گروگان او، علی بن موسی الرضا است. بدیهی است فوراً آهو را آزاد می کند و خود را به دست و پای حضرت می اندازد و عذر می خواهد و پوزش می طلبد. حضرت نیز مبلغ قابل توجهی به او می دهد و تعهد شفاعت او را در قیامت نزد جدش می کند و صیاد را خوشدل روانه می سازد. آهو هم که خود را آزاد شده حضرت می داند، اجازه مرخصی می طلبد و به سراغ لانه و بچه های خود می رود.
چند نکته
...

[ویکی شیعه] ضامن آهو. ضامن آهو از القاب امام رضا(ع) که برگرفته از داستان معروفی نزد عامه شیعیان است. بر اساس این داستان، امام رضا(ع) آهویی را که در دام شکارچی اسیر شده بود، ضمانت می کند تا آهو برود، به فرزندش شیر بدهد و برگردد. این ماجرا بدین صورت، در منابع روایی درباره امام رضا(ع) نیامده، بلکه درباره پیامبر(ص) و دیگر امامان نقل شده است؛ با این حال، تنها امام رضا به ضامن آهو شهرت یافته است تا آنجا که در مناطقی چون ایران و شبه قاره هند، امام رضا به امام ضامن و ضامن آهو مشهور است. ماجرای مشهورِ ضمانت آهو توسط امام رضا، ترکیبی از چند داستان و روایت مختلف است؛ چراکه در منابع، گزارش هایی درباره پناهنده شدن آهو به حرم امام رضا(ع) وجود دارد.
داستان مشهور درباره ضمانت آهو توسط امام رضا(ع) چنین است که روزی صیادی در بیابان آهویی را دنبال می کند. اتفاقاً امام رضا(ع) در آن نواحی بوده است و آهو به امام پناه می برد، امام حاضر می شود مبلغی را به آن شکارچی بپردازد تا او آهو را آزاد سازد ولی صیاد نمی پذیرد. در این هنگام آهو به زبان می آید و به امام می گوید من دو بچه شیرخوار دارم که گرسنه اند و چشم براه اند و شما ضمانت مرا بکنید تا بروم و بچگانم را شیر بدهم و برگردم. امام هم ضمانت آهو را می کند و آهو می رود و به سرعت برمی گردد، شکارچی که این وفای به عهد آهو را می بیند و وقتی می فهمد که ضامن آهو، امام(ع) است، منقلب می شود و آهو را آزاد می کند.
گفته شده ماجرای ضمانت برای آهو در سفر امام رضا از مدینه به مرو رخ داده است. این اتفاق در مکانی در حد فاصل سمنان – دامغان روی داده است و این منطقه با نام آهوان شناخته می شود. گفته شده است آهوان، جایی است که امام هشتم(ع) ضامن آهو شد و به این جهت آنجا را آهوان نامیده اند. در وجه تسمیه این منطقه به آهوان نقل های دیگری نیز مطرح است.

ضامن آهو. ضامن آهو از القاب علی بن موسی الرضا است که به ماجرای ضمانت آهو توسط علی بن موسی الرضا در طول سفر از مدینه به مرو اشاره دارد.
در سال ۲۰۰ ه‍. ق، مأمون برای علی بن موسی الرّضا دعوتنامه ای جهت آمدن به مرو نوشت و رَجاءِ بنِ اَبی ضَحّاک، دایی فضل بن سهل و غلامی به نام فِرناس یا یاسر را فرستاد تا همراه او در این سفر باشند. [ ۱] از سوی دیگر، شیخ صدوق، محدث شیعه، چنین گزارش می کند که مأمون در نامه نگاری های متعدد، از علی بن موسی درخواستِ عزیمت به مرو را می کرد و علی بن موسی این درخواست را با بهانه ها و دلایل گوناگون رد می نمود. این امتناع سبب شد تا مأمون به اجبار علی بن موسی را به مرو بیاورد. [ ۲] به نظر می رسد علی بن موسی در این سال، سفری به مکه داشت که در این سفر، پسر پنج ساله اش، محمّد نیز او را همراهی می کرده است. سفر او به مرو در اوایل سال ۲۰۱ ه‍. ق برابر با اواخر تابستان ۸۱۶ م آغاز شد. مسیر سفر مطابق گزارش بیشتر منابع از بصره، اهواز و فارس بود؛ چراکه بغداد و کوفه در آن زمان در دست شورشیان بود؛ بنابراین، گفتهٔ یعقوبی که رجاء به بغداد و نَهاوَند سفر کرده، مردود است. اما اینکه علی بن موسی از مسیر قم نگذشته، قطعی است. او از مسیر نیشابور عبور کرده که عده ای از مُحَدِّثان برجستهٔ اهل سنت مانند اِبنِ راهْوَیْهْ، یَحْیَی بنِ یَحْییٰ، محمّد بن رافِع و احمد بن حَرْب به استقبالش آمدند تا با او دیدار کنند و وی مدت کوتاهی در این شهر ماند. [ ۳] مشهورترین قول دربارهٔ مسیر حرکت علی بن موسی «مدینه، نقره، قریتین، هوسجه، نباج، حفر ابوموسی، بصره، اهواز، بهبهان، اصطخر، ابرقوه، ده شیر ( فراشاه ) ، یزد، خرانق، رباط پشت بام، نیشابور، ده سرخ، طوس، سرخس، مرو» گزارش شده است. [ ۴] بلاغی در تاریخ نائین، مسیر دیگری را برای این سفر، نقل کرده که عبارت است از «مدینه، بصره، اَرْجان، فارس، اصفهان، نیشابور، دِه سُرخ، سناباد، سرخس و مرو». [ ۵]
داستان مشهور ضمانت آهو که نزد عامه مردم شهره است، از جمله این اتفاق ها شمرده می شود. بر طبق این داستان که ابن شهر آشوب، عالم شیعه، گزارش نموده است؛ صیادی در بیابان آهویی را دنبال می کند، از روی اتفاق آهو به علی بن موسی که در آن حوالی — به نقلی صحرای سمنان و نقلی نیشابور — حضور داشته، پناه می برد و علی بن موسی ضمانت برگشت وی را می کند. آهو نیز پس از رسیدگی به فرزندان بازمی گردد و صیاد از شکار آهو صرف نظر می کند. بین شهرهای سمنان و دامغان در استان سمنان، منطقه ای به نام آهوان مشهور است[ یادداشت ۱] که به گفته برخی، محل اتفاق افتادن این رویداد، همان ناحیه می باشد. اما در تحفه رضویه آمده است که چون علی بن موسی الرضا به این ناحیه رسید؛ آهوانی به نزد او آمدند و با در خصوص توطئه برای قتلش سخن گفتند و به همین جهت آن مکان را آهوان نامیدند. عرفان منش نیز با اشاره به اینکه دامغان، می تواند یکی از شهرهای در مسیر علی بن موسی الرضا باشد؛ تصریح می کند که این ماجرا را در خبر ورود علی بن موسی الرضا به منطقه آهوان و دامغان را در منابع قدیمی ندیده است. [ ۶] رواج این داستان در بین ایرانیان سبب شده است تا علی بن موسی الرضا در ایران با لقب ضامن آهو شناخته شود. [ ۷] علی اکبر دهخدا لقب «ضامن آهو» را از مشهورترین القاب علی بن موسی الرّضا می داند. [ ۸]