پیشنهاد‌های استاد حسین جعفری خویی (٢٥٩)

شوکت: به عنایت ثروت و عظمت ناگهانی و غیر منتظره از حق تعالی به اهل ایمان "شوکت" گویند. وَإِذْ یَعِدُکُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَیْنِ أَنَّهَا لَ ...

شَحَحَ: به تمام اجزاء یک کلّ گفته می شود. وَمَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ: نفس انسان یک کلّ است که از اجزاء متعدد هفتگان ...

ظهور: به معنای آشکار شدن چیزی از غیب یا کل غیب را گویند. ( عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَىٰ غَیْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَىٰ مِنْ رَسُول ...

شَرع: لِکُلٍّ جَعَلْنَا مِنْکُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهَاجًا، شرع به راهی گفته می شود که عاقبت آن با چشم سر بر همگان مشخص است. مثال، فرجام دنیوی سرقت برای ...

نَهج: لِکُلٍّ جَعَلْنَا مِنْکُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهَاجًا، نهج راهی است که فقط با چشم قلب دیده می شود، مثال کسی که عاق والدین می شود باید فرجام امرش را ...

نَقَم: این کلمه متضاد نَعَم و نعمت بخشیدن است، گرفتن نعمت از صاحب آن را "نقمت یا انتقام" گویند. انتقام به معنای ضربه زدن به انسان ندار و نابودی او نی ...

عَاقِر: به زنی می گویند که زایا باشد ولی بر اثر کهولت سن و یائسگی، بدن اش قابلیت باروری خود را از دست داده است. ( وَکَانَتِ امْرَأَتِی عَاقِرًا )

عَقیم: وَیَجْعَلُ مَنْ یَشَاءُ عَقِیمًا، عقیم به ناباروری ذاتی گویند. مثال دختری که عادت ماهیانه نمی شود یا تخمک ندارد عقیم است.

عَتَو: تکبّر مختوم به سرکشی را گویند. "وَ عَتَوْا عُتُوًّا کَبِیراً" انسان متکبر از تکبّر به کسی سلام نمی دهد ولی در عین حال به کسی هم ضرر نمی رساند. ...

وَقُوُد: خداوند در درون هر خلقتی آتشی نهفته است، برافروختنِ این آتش نهفته وَقُود نام دارد. الَّذِی جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ ناراً فَإ ...

زینت: هر چیز که باعث زیبایی دنیا و دلیل علاقه انسان به آن گردد مصداق زینت است. ۱ - یک بُعد زینت آن است که باعث علاقمندی انسان به امری می شود مثال ستا ...

حِلْیَة: به معنای جواهرات از قبیل طلا، نقره، لؤلؤ، مرجان و. . . است که هم در دنیا وجود دارد و هم در بهشت مؤمنان آن را به همراه خواهند داشت. وَ تَسْتَ ...

مُزَحْزَح: اسم رباعی مجرد به معنای "دور گردانیدن یک عذاب یا یک بلاء با گذشت زمان را گویند. "خلقت آدمی طوری است که اگر در دنیا فاصله یک خطا تا کشف یا ...

کُتِب: به معنای وجوب و حکم حتمی است. حق تعالی در قرآن هرجا حکمی را بر انسان قطعی و ملزم دانسته است از واژه کُتِب استفاده می کند که کسی حق ندارد بدون ...

عَتَر: به معنای آسیب ناخواسته و غیر عمد که بر کسی وارد می شود، مَعَرَّةٌ بِغَیْرِ عِلْمٍ یعنی اگر به مکه حمله می کردید عده ای از مؤمنان بی نام و نشا ...

زُخْرُف: به هر شئ در دنیا که با یک جمال و زیبایی آراسته شده ولی درون آن پلیدی باشد "زُخْرُف" گویند. طلا از مصادیق زُخْرُف است. تزئین و آراستن بیرون ی ...

تَعَیُّر: از ریشه عَیَرَ، سرزنش کردن عیبی در دیگران و نوعی سرکوفت زدن است به معنی میزان قرار دادن امری برای سنجش و ارزیابی دیگران؛ که امری اعتباری و ...

عاشِرُوا: از ریشه عَشَرَ ( به معنای ده ) می باشد . عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ یعنی سعی کنید به مدت ده سال با همسر خود معاشرت و همزیستی کنید. "عَاشِر ...

توکّل: به معنای وکالت دادن به فرد ثالثی در امری، به امید گرفتنِ نتیجۀ دلخواه و مطلوب است که چون ممکن است وکیل آنچه را حاصل می کند باب مراد موکلش نبا ...

کادَ: گذشتن خطر از بیخ گوش انسان را "کاد" گویند. کسی که کم مانده بود در یک رانندگی بمیرد و با فاصله یک سانتی متری از یک ماشین ردّ می کند، می گوید: چی ...

لَقَط: به معنای رسیدن به چیزی بدون تلاش و کوشش است، برای همین به اشیاء پیدا شده لَقْطه گویند، یَلْتَقِطْهُ بَعْضُ السَّیَّارَةِ، برخی کاروانیان بدون ...

حَفِی: به کسی که چیزی را از ما پنهان کند، در حالی که می داند ما از آن باخبریم، حَفِی گویند. یَسْأَلُونَکَ کَأَنَّکَ حَفِیٌّ عَنْهَا

سلَلَ: سَلَّ به معنای روانه شدن پس از زایش است. سیل از سَلَّ است، چون قطرات باران بعد از اتصال، زایش یافته و سیلاب می شوند. سلول از سَلَّ است، چون رو ...

نصیحت: وعظی که از روی خیرخواهی است و برای نجات از عذاب است که یا به صورت ندایی مستقیم و یا با خواطر ملکی از سوی نفس؛ بر انسان وارد می شود. أُبَلِّغ ...

مباشرت: "بُشره" پوست انسان و در کل، تمام اندام فیزیکی اوست. وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَاجِد یعنی مردان در اعتکاف با زنان ...

وَعظ: پندی برای هدایت است، در حالی که نصیحت، پندی از روی خیرخواهی و برای نجات از عذاب است. إِنِّی أَعِظُکَ أَنْ تَکُونَ مِنَ الْجاهِلینَ�یعنی تو را و ...

عِتاب: سرزنش یا عتاب، در زمان دیدن یک خطا را گویند، ممکن است بدون کلام؛ و با چهره ای خشمگین و در سکوت باشد؛ اما اگر علاوه بر این حالت سرزنش با کلام ...

عِقاب: به عقوبت و مجازات �مقابله به مثل� یک خطاکار گویند. وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُواْ بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ و اگر عقوبت و تلافی کردید به ه ...

شِماتت: به سرزنشی گویند که بعد از بلاء بر کسی وارد کنند، بدون آن که کسی علت بلاء را بداند که غالباً از ناآگاهی از شرایط ؛حسادت، نفرت یا عداوت است. فَ ...

مَلامت: به سرزنشی گویند که نه نیاز به عقوبت �مقابله به مثل خطا� و نه نیاز به بخشش دارد. فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ یَتَلَٰوَمُونَ، پس به یکد ...

یَفقهون: از فقه، کسانی هستند که در قلب خود نور دارند و برای درک حقیقت نه تنها تابع احساسات نیستند، بلکه حتی عقل و اندیشه هم نمی کنند و حقیقت را از ر ...

یَدُسُّ: پنهان کردن چیزی را در خاک گویند: أَمْ یَدُسُّهُ فِی التُّرَابِ. پنهان کردن یک شرارت را دسیسه گویند، مانند قاتلی که جنازه را در بیابان زیر خا ...

بَحَث: به معنی کندن زمین برای یافتن چیزی را گویند. فبَعَثَ اللَّهُ غُرَابًا یَبْحَثُ فِی الْأَرْضِ لِیُرِیَهُ کَیْفَ یُوَارِی سَوْءَةَ أَخِیهِ. مباحث ...

رضا: به معنای خشنودی انسان به خواسته خداست. یعنی انسان به خواسته خدا در مورد خودش راضی شود.

تسلیم: تسلیم از "سَلَم" است؛ یعنی بدون عیب و نقص بودن، سلامتی یعنی بدون عیب و نقص بودن بدن! سَلِّمُوا تَسْلِیماً پذیرش بی عیب و نقص خواستۀ خدا بر خو ...

قَواریر: به ظرفی که آب یا مایعات در آن نگهداری می شود گفته شده که ممکن است مانند داستان بلقیس از شیشه باشد: إِنَّهُ صَرْحٌ مُمَرَّدٌ مِنْ قَوَارِیرَ؛ ...

سَبب: بهانه حق تعالی برای رساندن سود و یا ضرری به انسان است. اگر حق تعالی برای عطا و سلب از خلایق نیاز به وسیله داشته باشد، معاذالله در تحقّق اراده ا ...

توسّل: پیدا کردن وسیله و ابزاری برای تحقّق یک امر یا رسیدن به آن را توسّل گویند. یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْه ...

رُکن: به یک شیء ثابت و محکم برای تکیه کردن جهت انجام کاری رُکن گویند. هر مشکلی باعث متزلزل شدن انسان می شود که اگر تکیه گاهی چون خدا نباشد، احتمال آ ...

سَفیه: کم خرد؛ در قرآن به دو معنا آمده است: معنی نخست سفیه، کسی که معاد را باور ندارد و مؤمنان معاد را سفیه می داند. قالُوا أَ نُؤْمِنُ کَما آمَنَ ال ...

صَدر: به معنای سینه است ولی قسمت داخلی سینه هر انسان را شامل می شود که همان ریه های هرکس را به طور کامل گرفته است و تنفس انسان در صَدر اوست که انجام ...

فؤاد: فؤاد از فَأد در اصل به معناى گذاردن نان بر خاکستر یا ریگ داغ است تا خوب پخته شود؛ به همین مناسبت به عقل نیز هنگامی که به مراحل پختگى برسد، فؤاد ...

قلب: مراد از قلب همان عضو صنوبری شکل در بدن انسان است که کارکرد آن عموماً برای ما قابلِ فهم نیست. قلب از حالتی به حالت دیگر در می آید. کلمات مُنقلب و ...

مُدَّثِّر: حق تعالی بعد از خطاب "یا أَیُّهَا الْمُدَّثِّر" به نبی مکرم اسلام ( ص ) می فرماید: برخیز و مردم را انذار بده ( قُمْ فَأَنْذِرْ ) و قطعاً ا ...

مُزَّمِّلُ: حق تعالی بعد از خطاب "یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ" امر می کند: نیمه شب از بستر برخیز. ( قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا ) پس مُزَّمِّل ملحفه ...

یوْمَ التَّنَادِ: از اسامی روز قیامت، به معنای روز فریادخواهی است . "إنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ یَوْمَ التَّنادِ "روز رستاخیز که مردم از شدت ترس و زلزله ...

یَعقلون: از ریشۀ عَقل و به معنای پردازش اطلاعات دریافتی با کمک عقل و خِرد و بعد از رسیدن به یک نتیجه گیری و تصمیم را گویند. عقل بر اساس حواس پنجگانه ...

ی‍َشعرون: از ریشۀ شَعَرَ به معنای احساس است و این احساس از طریق یک یا دو مورد از حواس پنجگانه انسان حاصل می شود و ساده ترین و ابتدایی ترین مرحلۀ درک ...

غَفلت: غفلت، از یاد بردن اصولی است که باعث می شود انسان به کمال نرسد و معرفت پیدا نکند. مانند: غفلت از نعمات الهی، غفلت از شکر خدا، غفلت از یاد مرگ، ...

حَلَف: به معنای سوگند در قرآن آمده است؛ سوگندی که با آن پیمانی گرفته شود:کَفَّارَةُ أَیْمانِکُمْ إِذا حَلَفْتُمْ، اگر کسی قسم بخورد چیزی را به دیگری ...