ترجیح بلامرجح

الف. معنای ترجیح بلا مرجح در فلسفه: در فلسفه گفته می شود، ترجیح بدون مرجّح محال است.
توضیح: هر فعل و اثرى که در حد قوّه و امکان باشد، نسبت آن به وجود و عدم، مساوى است و براى وجود آن، باید علّتى وجود داشته باشد و الّا اگر بدون دخالت علت و عاملى از مرحله قوه و امکان به مرحله وجود برسد، مستلزم محال است؛ زیرا در جاى خود ثابت شده است که هیچ معلولى بدون علّت؛ وجود پیدا نمی کند. این وجود اثر یا فعل ممکن، بدون دخالت علّت یا عامل را ترجیح بدون مرجّح گویند که محال و ممتنع است‏.
بنابراین، ترجیح بلا مرجح؛ یعنى فعل و اثرى بدون دخالت علّت و عاملى از مرحله قوه و امکان خارج شده و به وجود برسد که این یعنى تحقق معلول بدون علت.
ب. معنای ترجیح بدون مرجّح در فقه و اصول ( عالم اعتبار ) : یعنی اگر دو دلیل یا دو نظر با یکدیگر در تعارض باشند، چنانچه یکى از آنها مزیت و رجحانى داشته باشد، آن را مقدم می دارند، ولى اگر هیچ کدام از دو دلیل یا دو نظر، مزیّت و رجحانى نداشته باشد و یکى از آنها مقدم داشته شود، این ترجیح بدون مرجّح است که از نظر عقل قبیح و زشت است، هرچند در امور اعتبارى، ترجیح بدون مرجّح، مستلزم ممتنع و محال نخواهد شد.

رجوع کردن. منابع یا سرچشمه های اصلی مراجعه در وجود انسان عبارت اند از سر و دل و غریزه و فهم و عقل و حواس پنجگانه و خاطرات. نفس مجرد یعنی من یا خود فقط نقش مشاهده و شاهد بی طرف را ایفا می کند و جان عامل حیات بخش است و نقش دیگری را عهده دار نمی باشد. لذا اگر یک نفر با پاهای خود به کنار یک چاه رفت و درون آن افتاد، خطا و گناه این رویداد به گردن نفس و یا حواس پنجگانه و خمیرمایه تثلیثی ساختاری مادی - روانی - روحی کالبد وی نمی باشد بلکه به گردن فهم و عقل پرورش نیافته وی . نفس مجرد بطور مستقیم از پشت دریچه های حواس پنجگانه شاهد زندگی دنیوی نمی باشد بلکه به کمک تفسیر قوای ادراکی فهم و عقل روی دریافت های حواس پنجگانه . لذا انسان بخصوص دینی نباید از هوا و هوس های به اصطلاح نفسانی بترسد بلکه از ناپختگی و یا کج پختگی فهم و عقل خویش. و تقسیم نفس به چهار نوع اماره و لوامه و ملامه و مطمئنه ، مطمئنن و یقینن و بدون شک و تردید یک تقسیم بندی خیالی - اوهامی می باشد و تهی از حقیقت و بریده از واقعیت و بخصوص مبارزه با نفس تحت عنوان جهاد اکبر. هر فرد انسانی دارای ده تا من یا خود و یا نفس مجرد می باشد مشتمل بر پنج نفس مجرد مردانه و پنج نفس مجرد زنانه.