پیشنهاد‌های علی باقری (٣٩,٦٨٦)

مثل ( همچو ) آب زر ؛ بدلخواه. ببهترین صورت : آفتابی که هر دو عالم را کار ازو همچو آب زر گردد. عطار.

مثل آب حوض ؛ سرد و بیمزه.

مثل آب حنا ؛ کم رنگ و کم مایه ، چای و نظائر آن.

مثل آب جفت ؛ گس و زمخت ، در چای وامثال آن.

مثل آب حمام ؛ آبی گرم آنگاه که سردی آن مطلوب است.

مثل ( چو، همچو ) آب ؛ نیک ازبرکرده : هم اندر زمان حفظ شد همچو آب مر او را همه علم تعبیر خواب. شمسی ( یوسف و زلیخا ) .

گِل آب گرفتن ؛ ریختن آب بر خاک ْ گِل ساختن را. و گل آب گرفتن برای کسی ، آزار و رنجانیدن ِ وی را اسباب ْ چیدن.

در یک آب خوردن ؛ باندک زمان. در یک دم. بیک لحظه.

سر زیر آب کردن ؛ خویشتن را از کسی خاصه از وامخواه و متقاضی دور وپنهان داشتن.

قند ته دلش آب شدن ؛ سخت از پیشامدی مسرور و شادمان گردیدن.

- بی آبی کردن ؛ کار بیمزه و نابهنجار و بی مورد و نابسامان کردن.

خراج مملکتی بر آب بودن ؛ نسق باژ و جبایت آن براندازه صرف آب نهاده بودن : و خراجشان [ خراج مردم خلم بخراسان ] بر آب است. ( حدودالعالم ) . و خراجشان [ ...

بی آب و علف ؛ زمین لم یزرع و قَفْر.

به آب زدن ؛ برای عبور از رود یا نهری داخل آب شدن.

به زهر آب دادن ؛ آلودن شمشیر و خنجر و امثال آن است به زهر، تا جراحت آن بُرْء و التیام نپذیرد : شماساس و گرسیوز از میسره به زهر آب داده سنان یکسره. ف ...

به آب دادن حنا و وسمه ؛ فروشستن آن از گیسوو محاسن و ابروان باشد.

برآب ؛ بزودی. بی درنگ. بسرعت.

با کسی همان آب در کاسه بودن ؛ همان پیش آمد که برای دیگران ، او را بودن : جمعی بر دار فنا برآمدند و بعضی را بکشتند و بسوختند و با فقیر نیز همین آب در ...

آبی از کسی گرم شدن یا نشدن ؛ فایده و مددی ازو پیدا آمدن یا نیامدن.

آبی با کسی گرم کردن ؛ بمزاح ، با او درآمیختن.

ازآب گذشته ؛ خوردنیی که چون ره آوردی از محلی دور آرند.

آب هنوز زیر کاه داشتن ؛ ترقی و روزافزونی در پیش بودن او را : بسا خرمن که آتش درزنی باش هنوزت آب خوبی زیر کاه است. انوری.

آب و زمین ؛ عقار : مر او را بسی داد آب و زمین درم داد و دینار و کرد آفرین. فردوسی.

آب و علف ؛ مجازاً، نعمت.

آب و تاب ، با آب و تاب تمام ؛ نیک آراسته. با طول و تفصیلی هرچه بیشتر : و عجب آن بود که اهل این صناعت بخراسان رفتند بعضی و آنچه آلت آن شغل بود بساختند ...

آب و اندازه ؛ در اصطلاح بنایان ، تناسب و توازن اجزاء بنائی با یکدیگر.

آب گشاده ؛ آب روان. شربت یا مَرَقی سخت کم مایه : زر ببهای می چو سیم مکن گم آتش بسته مده به آب گشاده. خاقانی.

آب ندیده موزه کشیدن ؛ کاری را سخت پیش از موقع آن ارتکاب کردن.

آب نگشادن از کسی ؛ بخشش و گشایشی از او نیامدن : هزار شعر بگفتم که آب از او بچکید که جز دو دیده دگر آبم از کسی نگشاد. ظهیر فاریابی.

آب گردنده ؛ بکنایه ، آسمان : پیمبر بر آن ختلی ره نورد برآورد از این آب گردنده گرد. نظامی.

آب کردن دل کسی را ؛ او را منتظر ونگران داشتن.

آب کسی ( چیزی ) بردن ( ریختن ) ؛ بی قدر و بی حرمت داشتن وی : هنوز ده روز برنیامده است که حصیری آب این کار را پاک بریخت. ( تاریخ بیهقی ) . چو باد از ...

آب شدن دل برای ( از ) چیزی ؛ سخت خواهان و آرزومند وی گشتن : اگرچه تلخ کند کام ، چون سخن گوید دل شکر شود از لعل آبدارش آب. سیف اسفرنگ.

آب شده ؛ مذاب. گداخته. محلول. مُنْهَم .

آب شدن دل ( زَهره ) ؛ عظیم ترسیدن. سخت هراسیدن : چو چرخ خصم ترا گر هزار دل باشد شود ز آتش کین تو هر هزارش آب. سیف اسفرنگ.

آب زیر کَه ْ ؛ آب زیرکاه : یکی چون آب زیر کَه ْبقول خوش فریبنده چو شاخی بار آن نشتر ولیکن برگ او بیرم. ناصرخسرو.

آب زیر کاه ، آب در زیر کاه ؛ مکر و حیله. مکار و حیله گر و بَدْاَندرون. تبند. نرم بر : بگفت سیاوش بخندید شاه نبود آگه از آب در زیر کاه. فردوسی.

آب ریخت وپاش ؛ آبی که خاص شست و شوی و دیگر مصارف جز آشامیدن باشد، مقابل آب ِ خوردن.

آب رفته به جوی بازآمدن . رجوع به آب به جوی بازآمدن شود : و اگر در سنه احدی و خمسین و اربعمائه ( 451 هَ. ق. ) از زمانه ناجوانمرد کراهتی دید و درشتی پی ...

آب روشن داشتن یا آب روشن بودن کسی را ؛ صاحب عزّ و جاه بودن : پیش بزرگان عصر آب کسی روشن است کآب ز پس میخورد بر صفت آسیا. خاقانی.

آب روی کار آوردن . رجوع به آب به روی کار آوردن شود : یعنی وقت است که آب روی کار آورم. ( مرزبان نامه ) .

- آب دهان ؛ آنکه سِر نگاه ندارد : آب دهانی است [ قلم ] که سخن نگاه نمیدارد. ( نفثة المصدور ) .

- آب دیزی را زیاده کردن ؛ بمزاح ، چیزی بطعام افزودن.

- آب را آب کشیدن ؛ سخت پرهیز و احتیاط در امور صِحّی کردن.

آب در گلو شکستن یا به گلو جَستن ؛ فرودویدن آب به قصبةالریه بجای مری. و بکنایه ، از چیزی که مایه سود و آسایش است زیان و آسیب دیدن.

آب در شیر کردن ؛ غش و دغل کردن در معامله : پیش از این از ننگ صنعت عشق فارغبال بود کوهکن در عاشقی این آب را در شیر کرد. صائب.

- آب در شکر داشتن ؛ روز از روز نزارتر شدن.

- آب در سینه شکستن ؛ دردی گذرا و موقت پس از خوردن آب در سینه پیدا آمدن. واکفیدن. آب در سینه شکستن ؛ دردی گذرا و مختصر پس از خوردن آب در سینه پیدا آم ...

آب در زیر کاه ؛ حیلتی پوشیده : به گفت سیاوش بخندید شاه نبود آگه از آب در زیر کاه. فردوسی.

- آب در دیده یا چشم نداشتن ؛ بی شرم بودن.