[ویکی فقه] تاریخ رشیدی، کتابی در باره تاریخ سرزمین ترکستان از ۷۴۸ تا ۹۵۲ و خان های جغتایی و امیران کاشغر، به فارسی، تألیف میرزا محمدحیدر دوغلات است.
میرزا محمدحیدر در ۹۰۵ در تاشکند به دنیا آمد.
جدش، محمدحیدر گورکان، اولین امیر کاشغر بود که اسلام را پذیرفت.
پدرش محمدحسین گورکان، حاکم ولایت چاچ/ شاش و مادرش، خوب نگارخانم دختر یکی از پادشاهان مغول جغتایی به نام یونس خان بود.
سرگذشت میرزا محمدحیدر
شیبک خان ازبک (حک: ۹۰۶ـ ۹۱۵ یا ۹۱۶) در ۹۱۴ پدر میرزا محمدحیدر را کشت و قصد داشت خود او را نیز بکشد، ولی دوستان پدر میرزا محمد او را به خراسان و پس از مدتی به کابل نزد پسر خاله اش، ظهیرالدین محمد بابر (متوفی ۹۳۷)، بنیانگذار سلسله بابریان، بردند.
میرزا محمدحیدر تا ۹۱۸ نزد بابر ماند و همراه او در برخی جنگ ها شرکت کرد، سپس به کاشغر نزد پسر دایی اش سلطان سید خان بن احمد (حک: ۹۲۰ـ ۹۳۹) رفت، اما با روی کار آمدن عبدالرشید خان، پسر و جانشین سلطان سید خان، در ۹۳۹ کاشغر را ترک کرد و در لاهور به کامران میرزا، پسر بابر، پیوست.
در ۹۴۶ همایون پادشاه را در جنگ با شیرشاه افغان یاری داد و پس از شکست خوردن همایون به لاهور بازگشت.
سرانجام میرزا محمدحیدر
میرزا محمدحیدر در ۹۴۷ به کشمیر لشکر کشید، در ۹۴۸ حکومت آن جا را به دست آورد و در ۹۵۸ بر اثر قیام گروهی از سران کشمیری به قتل رسید.
ویژگی های این کتاب
...
میرزا محمدحیدر در ۹۰۵ در تاشکند به دنیا آمد.
جدش، محمدحیدر گورکان، اولین امیر کاشغر بود که اسلام را پذیرفت.
پدرش محمدحسین گورکان، حاکم ولایت چاچ/ شاش و مادرش، خوب نگارخانم دختر یکی از پادشاهان مغول جغتایی به نام یونس خان بود.
سرگذشت میرزا محمدحیدر
شیبک خان ازبک (حک: ۹۰۶ـ ۹۱۵ یا ۹۱۶) در ۹۱۴ پدر میرزا محمدحیدر را کشت و قصد داشت خود او را نیز بکشد، ولی دوستان پدر میرزا محمد او را به خراسان و پس از مدتی به کابل نزد پسر خاله اش، ظهیرالدین محمد بابر (متوفی ۹۳۷)، بنیانگذار سلسله بابریان، بردند.
میرزا محمدحیدر تا ۹۱۸ نزد بابر ماند و همراه او در برخی جنگ ها شرکت کرد، سپس به کاشغر نزد پسر دایی اش سلطان سید خان بن احمد (حک: ۹۲۰ـ ۹۳۹) رفت، اما با روی کار آمدن عبدالرشید خان، پسر و جانشین سلطان سید خان، در ۹۳۹ کاشغر را ترک کرد و در لاهور به کامران میرزا، پسر بابر، پیوست.
در ۹۴۶ همایون پادشاه را در جنگ با شیرشاه افغان یاری داد و پس از شکست خوردن همایون به لاهور بازگشت.
سرانجام میرزا محمدحیدر
میرزا محمدحیدر در ۹۴۷ به کشمیر لشکر کشید، در ۹۴۸ حکومت آن جا را به دست آورد و در ۹۵۸ بر اثر قیام گروهی از سران کشمیری به قتل رسید.
ویژگی های این کتاب
...
wikifeqh: تاریخ_رشیدی
[ویکی نور] «تاریخ رشیدی»، اثر میرزا محمد حیدر دوغلات یکی از منابع بسیار ارزشمندی است که حوادث مغولان ترکستان و جغتائیان، ظهیرالدین محمد بابر و سلسله گورکانی او در هند، شاه اسماعیل و جنگ او با شیبک خان ازبک را در بر می گیرد. در این اثر شرح مبسوطی از قتل شیخ الاسلام هرات، مولانا سیف الدین احمد تفتازانی، به فرمان شاه اسماعیل نوشته شده که در منابع دیگر یافت نمی شود.
مولف هدف از تالیف تاریخ رشیدی، حفظ تاریخ مغول ها و خان های آنان ذکر کرده است.
کتاب از دو پیش گفتار و یک مقدمه و یک سر آغاز شروع شده است، سپس مولف کتاب را به دو بخش تقسیم کرده، بخش نخست را «تاریخ اصل» و بخش دوم را «مختصر» نامیده است. محتوای کتاب نخست، سرگذشت دو سلسله هم زمان، اما جدا از هم را در بر می گیرد: یکی سلسله خانان مغولستان از زمان تغلق تیمور و پدرش یسان بوغا که نخستین کسی بوده که خود را از شاخه اصلی مغولان جغتایی جدا ساخته و دیگری امرای دوغلات که تابع آنان بوده و در ترکستان شرقی به سر می ربرده اند. بخش عمده ای از تارخی تغلق تیمور را میرزا حیدر از ظفرنامه شرف الدین علی یزدی عینا نقل کرده است.
بخش دوم کتاب، زندگانی مولف و حوادث ایام او را دربر می گیرد. در این بخش میرزا حیدر خود را چنین مغرفی کرده است: «پسر محمدحسین گورکان بن محمد حیدر گورکان بن امیرکبیر سید علی بن امیر احمد بن خداداد بن امیر بولاجی» و این امیر بولاجی همان است که یسان بوغا را در کسب مقام خانی مساعدت کرده است.
ارزش تاریخ رشیدی به این است که مولف شاهد عینی وقایع بوده و خود گاهی در متن ماجرا قرار داشته و در برخی از جنگ ها شخصا حضور یافته و حدود ده سال نیز حاکم کشمیر بوده است. موقعیت اجتماعی وی طوری بوده که راویان کتابش بیشتر از پادشاهان و سلاطین و امرا بوده اند و خود او مدت ها نزد بابر، عبیدالله سلطان (عبیدالله خان بعدی و پادشاه ازبکان)، میرزا خان برادر بابر و حاکم بدخشان، سلطان سعید پادشاه ترکستان، کامران میرزا و همایون پادشاه، پسران، بابر، به سر برده است.
مولف هدف از تالیف تاریخ رشیدی، حفظ تاریخ مغول ها و خان های آنان ذکر کرده است.
کتاب از دو پیش گفتار و یک مقدمه و یک سر آغاز شروع شده است، سپس مولف کتاب را به دو بخش تقسیم کرده، بخش نخست را «تاریخ اصل» و بخش دوم را «مختصر» نامیده است. محتوای کتاب نخست، سرگذشت دو سلسله هم زمان، اما جدا از هم را در بر می گیرد: یکی سلسله خانان مغولستان از زمان تغلق تیمور و پدرش یسان بوغا که نخستین کسی بوده که خود را از شاخه اصلی مغولان جغتایی جدا ساخته و دیگری امرای دوغلات که تابع آنان بوده و در ترکستان شرقی به سر می ربرده اند. بخش عمده ای از تارخی تغلق تیمور را میرزا حیدر از ظفرنامه شرف الدین علی یزدی عینا نقل کرده است.
بخش دوم کتاب، زندگانی مولف و حوادث ایام او را دربر می گیرد. در این بخش میرزا حیدر خود را چنین مغرفی کرده است: «پسر محمدحسین گورکان بن محمد حیدر گورکان بن امیرکبیر سید علی بن امیر احمد بن خداداد بن امیر بولاجی» و این امیر بولاجی همان است که یسان بوغا را در کسب مقام خانی مساعدت کرده است.
ارزش تاریخ رشیدی به این است که مولف شاهد عینی وقایع بوده و خود گاهی در متن ماجرا قرار داشته و در برخی از جنگ ها شخصا حضور یافته و حدود ده سال نیز حاکم کشمیر بوده است. موقعیت اجتماعی وی طوری بوده که راویان کتابش بیشتر از پادشاهان و سلاطین و امرا بوده اند و خود او مدت ها نزد بابر، عبیدالله سلطان (عبیدالله خان بعدی و پادشاه ازبکان)، میرزا خان برادر بابر و حاکم بدخشان، سلطان سعید پادشاه ترکستان، کامران میرزا و همایون پادشاه، پسران، بابر، به سر برده است.
wikinoor: تاریخ_رشیدی