لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
خانواده ایرانی نژاد از اولاد بویه
گویش مازنی
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] آل بویه. آل بویه، سلسله ای ایرانی نژاد و شیعی مذهب، منسوب به ابوشجاع بود.
که میان سال های ۳۲۲-۴۴۸ق/۹۳۳-۱۰۵۶م بر بخش بزرگی از ایران و عراق و جزیره تا مرزهای شمالی شام فرمان راندند.
سابقه تاریخی
در میانه های سده ۳ق/۹م، سلطه دیرینه دستگاه خلافت عباسی با جنبش های استقلال طلبانه ای در قلمرو خود روبه رو شد که به سهم خویش به ضعف تدریجی نفوذ سیاسی خلفا انجامید. این جنبش ها، در میان ایرانیان که از پیش فرصتی می جستند تا خود را از بند ستم عباسیان برهانند، با ظهور دولت های صفّاریان و سامانیان و زیاریان به اوج خود رسید.
← جنبش های دیلمی
برخی از فرمانروایان آل بویه در فارس (۳۲۲-۴۴۷ق/۹۳۳-۱۰۵۶م) عبارتند از:
← علی بن ابی شجاع
...
که میان سال های ۳۲۲-۴۴۸ق/۹۳۳-۱۰۵۶م بر بخش بزرگی از ایران و عراق و جزیره تا مرزهای شمالی شام فرمان راندند.
سابقه تاریخی
در میانه های سده ۳ق/۹م، سلطه دیرینه دستگاه خلافت عباسی با جنبش های استقلال طلبانه ای در قلمرو خود روبه رو شد که به سهم خویش به ضعف تدریجی نفوذ سیاسی خلفا انجامید. این جنبش ها، در میان ایرانیان که از پیش فرصتی می جستند تا خود را از بند ستم عباسیان برهانند، با ظهور دولت های صفّاریان و سامانیان و زیاریان به اوج خود رسید.
← جنبش های دیلمی
برخی از فرمانروایان آل بویه در فارس (۳۲۲-۴۴۷ق/۹۳۳-۱۰۵۶م) عبارتند از:
← علی بن ابی شجاع
...
wikifeqh: آل_بویه
[ویکی شیعه] آل بویه. آل بویه، سلسله ای ایرانی و شیعه، منسوب به بویه معروف به ابوشجاع که در خلال سال های ۳۲۲ تا ۴۴۸ق/۹۳۳-۱۰۵۶م، بر بخش بزرگی از ایران و عراق و جزیره تا مرزهای شمالی شام حکومت داشتند.
حکومت آل بویه برای تقویت و رونق مراسم شیعه امامیه اهتمام فراوان ورزید و مراسم عزاداری امام حسین (ع) در عاشورا و جشن ولایت حضرت علی (ع) در غدیر خم را با شکوه و عظمت برپا کرد. همچنین در پرتو حکومت این سلسله ایرانی، قبور ائمّه شیعه در عراق مرمّت و بازسازی شد و سنّت زیارت مشاهد شریفه، رو به گسترش بی سابقه نهاد.
شعائر دیگر شیعه امامیه همچون گفتن حَی عَلی خَیرِ الْعَمَلْ و اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا وَلی اللّه در اذان، استفاده از مهر نماز و تسبیحی که از تربت امام حسین (ع) ساخته شده بود، از دیگر نمادهای شیعه امامیه در عراق عهد آل بویه خوانده شده است.
حکومت آل بویه برای تقویت و رونق مراسم شیعه امامیه اهتمام فراوان ورزید و مراسم عزاداری امام حسین (ع) در عاشورا و جشن ولایت حضرت علی (ع) در غدیر خم را با شکوه و عظمت برپا کرد. همچنین در پرتو حکومت این سلسله ایرانی، قبور ائمّه شیعه در عراق مرمّت و بازسازی شد و سنّت زیارت مشاهد شریفه، رو به گسترش بی سابقه نهاد.
شعائر دیگر شیعه امامیه همچون گفتن حَی عَلی خَیرِ الْعَمَلْ و اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا وَلی اللّه در اذان، استفاده از مهر نماز و تسبیحی که از تربت امام حسین (ع) ساخته شده بود، از دیگر نمادهای شیعه امامیه در عراق عهد آل بویه خوانده شده است.
wikishia: آل_بویه
[ویکی اهل البیت] آل بویه. آل بویه از خاندان اصیل ایرانی و شیعی مذهب ساکن منطقه دیلمان ایران بودند که جد آنها ابوشجاعِ بویه پسر فنا خسرو دیلمی است و نسب آنها به بهرام گور ساسانی می رسد. ابوشجاع سه پسر به نام های علی، حسن و احمد داشت که همراه پدر در دورۀ تسلط حاکمان آل زیار بر طبرستان به خدمت آنها درآمدند و در دورۀ ضعف خلافت عباسی ادعای استقلال کرده و بغداد را تصرف کردند. آنان با نگه داشتن ظاهری از خلافت عباسی از سال 322 تا 447 به حکومت بر قلمرو خلافت در سه شعبه دست یافتند.
مؤسس سلسلۀ آل بویه، عماد الدوله علی می باشد. او ابتدا نمایندۀ مرداویج زیاری بود بعد به اصفهان رفت و مظفربن یاقوت را شکست داد. از آن جا به خاطر ترس از مرداویج به فارس رفت و شیراز را تصرف کرد. سپس برادرش حسن را به تصرف عراق و برادر دیگرش احمد را به تصرف کرمان فرستاد، ولی احمد چون در کرمان موفق نشد به جانب بغداد رفته در سال 334 بر خلیفه مستکفی استیلا یافت. او بر خود عنوان امیرالامراء برگزید و خلیفه به او لقب معزالدوله داد و به حسن رکن الدوله، و علی را عماد الدوله خواند. بعد از احمد عضدوالدوله به حکومت رسید. او کرمان را از سامانیان گرفت و به بغداد لشکر کشید و عزالدوله بختیار را کشت و بر بغداد مسلط شد.
بعد از عضدالدوله پسرش شرف الدوله به حکومت فارس رسید و بر بغداد هم تسلط یافت سپس پسرش بهاء الدوله به جای او نشست.
بعد از بهاء الدوله پسرش سلطان الدوله و سپس ابوکالیجار و پسرش ملک رحیم به ترتیب به حکومت رسیدند ولی قلمرو آنها مورد هجوم سلجوقیان قرار گرفت و طُغرل سلجوقی در سال 447 وارد بغداد شد و ملک رحیم را دستگیر کرد و به حکومت آل بویه پایان داد.
پایه گذار آل بویۀ عراق، خوزستان و کرمان، معزالدوله احمد است. او در سال 334 بغداد را تصرف کرد و مستکفی را از خلافت عزل و مطیع را به جای او نشاند و دستور لعن معاویه، عایشه و خلفای سه گانه را صادر کرد. آل بویه عراق هم مانند فارس توسط سلطان طغرل سلجوقی سقوط کردند.
بنیانگذار آل بویه اصفهان، ری و همدان، رکن الدوله حسن است. او به کمک برارش علی، اصفهان و ری را از وشمگیر حاکم زیاری گرفت و سامانیان را در تصرف ری ناکام گذاشت. رکن الدوله در هنگام مریضی قلمرو خود را بین فرزندانش تقسیم کرد. اصفهان را به مؤید الدوله، همدان و جبال و ری و طبرستان را به فخرالدوله و فارس، کرمان و اهواز را بنابر وصیت برادرش علی به عضدالدوله داد و برادران را به اطاعت از عضدالدوله فرا خواند. بعد از حسن پسرش مؤید الدوله در اصفهان به حکومت رسید و بر گرگان و طبرستان نیز مسلط شد. قابوس، حاکم زیاری، را شکست داد. او صاحب بن عبّاد را که فردی با تدبیر و دادگر و عالم بود. به وزارت برگزید در اواخر همدان و ری را فخرالدوله گرفت و فخرالدوله به سامانیان در خراسان پناهنده شد ولی با مرگ مؤید الدوله بار دیگر به حکومت بازگشت و پس از از فخرالدوله پسران خردسال او به حکومت رسیدند و چون توان ادارۀ امور نداشتند، اختلال در امور پدید آمد.
دورۀ آل بویه دورۀ درخشش علمی و فرهنگی ایران و جهان اسلام است. این خاندان شیعی ایرانی نقش مهمی در حفظ و گسترش میراث حدیثی، فقهی و کلامی شیعه در ایران و عراق ایفا کردند و به تحکیم پایه ها و مبانی تشیع امامیه و ترویج آن پرداختند. دانشمندان، متکلمین، محدثین، فقیهان، و مفسرین بزرگی چون شیخ طوسی، شیخ مفید، سیدرضی، شیخ صدوق و.... تربیت یافتند و با تشکیل جلسات مناظره به شبهات کلامی و فقهی پاسخ دادند.
مؤسس سلسلۀ آل بویه، عماد الدوله علی می باشد. او ابتدا نمایندۀ مرداویج زیاری بود بعد به اصفهان رفت و مظفربن یاقوت را شکست داد. از آن جا به خاطر ترس از مرداویج به فارس رفت و شیراز را تصرف کرد. سپس برادرش حسن را به تصرف عراق و برادر دیگرش احمد را به تصرف کرمان فرستاد، ولی احمد چون در کرمان موفق نشد به جانب بغداد رفته در سال 334 بر خلیفه مستکفی استیلا یافت. او بر خود عنوان امیرالامراء برگزید و خلیفه به او لقب معزالدوله داد و به حسن رکن الدوله، و علی را عماد الدوله خواند. بعد از احمد عضدوالدوله به حکومت رسید. او کرمان را از سامانیان گرفت و به بغداد لشکر کشید و عزالدوله بختیار را کشت و بر بغداد مسلط شد.
بعد از عضدالدوله پسرش شرف الدوله به حکومت فارس رسید و بر بغداد هم تسلط یافت سپس پسرش بهاء الدوله به جای او نشست.
بعد از بهاء الدوله پسرش سلطان الدوله و سپس ابوکالیجار و پسرش ملک رحیم به ترتیب به حکومت رسیدند ولی قلمرو آنها مورد هجوم سلجوقیان قرار گرفت و طُغرل سلجوقی در سال 447 وارد بغداد شد و ملک رحیم را دستگیر کرد و به حکومت آل بویه پایان داد.
پایه گذار آل بویۀ عراق، خوزستان و کرمان، معزالدوله احمد است. او در سال 334 بغداد را تصرف کرد و مستکفی را از خلافت عزل و مطیع را به جای او نشاند و دستور لعن معاویه، عایشه و خلفای سه گانه را صادر کرد. آل بویه عراق هم مانند فارس توسط سلطان طغرل سلجوقی سقوط کردند.
بنیانگذار آل بویه اصفهان، ری و همدان، رکن الدوله حسن است. او به کمک برارش علی، اصفهان و ری را از وشمگیر حاکم زیاری گرفت و سامانیان را در تصرف ری ناکام گذاشت. رکن الدوله در هنگام مریضی قلمرو خود را بین فرزندانش تقسیم کرد. اصفهان را به مؤید الدوله، همدان و جبال و ری و طبرستان را به فخرالدوله و فارس، کرمان و اهواز را بنابر وصیت برادرش علی به عضدالدوله داد و برادران را به اطاعت از عضدالدوله فرا خواند. بعد از حسن پسرش مؤید الدوله در اصفهان به حکومت رسید و بر گرگان و طبرستان نیز مسلط شد. قابوس، حاکم زیاری، را شکست داد. او صاحب بن عبّاد را که فردی با تدبیر و دادگر و عالم بود. به وزارت برگزید در اواخر همدان و ری را فخرالدوله گرفت و فخرالدوله به سامانیان در خراسان پناهنده شد ولی با مرگ مؤید الدوله بار دیگر به حکومت بازگشت و پس از از فخرالدوله پسران خردسال او به حکومت رسیدند و چون توان ادارۀ امور نداشتند، اختلال در امور پدید آمد.
دورۀ آل بویه دورۀ درخشش علمی و فرهنگی ایران و جهان اسلام است. این خاندان شیعی ایرانی نقش مهمی در حفظ و گسترش میراث حدیثی، فقهی و کلامی شیعه در ایران و عراق ایفا کردند و به تحکیم پایه ها و مبانی تشیع امامیه و ترویج آن پرداختند. دانشمندان، متکلمین، محدثین، فقیهان، و مفسرین بزرگی چون شیخ طوسی، شیخ مفید، سیدرضی، شیخ صدوق و.... تربیت یافتند و با تشکیل جلسات مناظره به شبهات کلامی و فقهی پاسخ دادند.
wikiahlb: آل_بویه
[ویکی اهل البیت] آل بویه (کتاب). این کتاب با عنوان کامل "آل بویه، حامیان فرهنگ تشیع"، کتاب پنجم در طرح دولت ابرار است که توسط "سید سیف الله نحوی" تالیف یافته است. مجموعه دولت ابرار طرحی است که توسط پژوهشکده باقرالعلوم تدوین گردیده است و به بیان تاریخ و سرگذشت حکومت های شیعی اختصاص دارد.
فصل اول؛ با عنوان آل بویه از ظهور تا فرمانروایی است. در این فصل به اوضاع حکومت عباسیان قبل از آل بویه و همچنین به اوضاع شیعیان قبل از آل بویه پرداخته شده است. همچنین از پیشگویی های علی علیه السلام در مورد حکومت و فتح سرزمین ها بدست آل بویه و نیز تقسیم ممالک بین فرزندان بویه به نام علی، حسن و احمد و آمدن آل بویه به بغداد و از دوران فرمانروایی "معزالدوله" و اقدامات او در گسترش تشیع و مبارزه با اهل تسنن مطالبی بیان شده است.
فصل دوم؛ مطالبی در رابطه با انتقال قدرت در دولت آل بویه مطرح شده است. در مورد جانشینی "علی عمادالدوله" و همچنین خدمات "معزالدوله" در بغداد، "حسن رکن الدوله" و حکومت فرزندانش از جمله حکومت "عضدالدوله" که راجع به خدمات علمی و فرهنگی او در شهر بغداد است، مطالب مفیدی بیان شده است.
فصل سوم؛ درباره امیران آل بویه پس از "عضدالدوله"، تقسیمات سیاسی این دولت، وزارت ابن سینا، اقلیت های دینی و رابطه آنها با خلفای عباسی بحث شده است.
فصل چهارم؛ از علمای هم عصر با دوره حکومت آل بویه چون "شیخ صدوق"، "شیخ مفید"، "سید رضی"، "شیخ طوسی" و "ابن جنید اسکافی" و نحوه ارتباط با آنها مطالب خوبی بیان شده است.
فصل پنجم؛ خدمات فرهنگی آل بویه در زمینه توجه به کتاب و کتابخوانی و توجه به مراسم و شعائر مذهبی شیعه مطالبی بیان شده است.
فصل ششم؛ که به عنوان "پندهای تاریخ" موسوم شده است، از عوامل قدرت و علل فروپاشی حکومت آل بویه سخن به میان آمده است.
چاپ اول این کتاب در 159 صفحه در پاییز سال 1381ش توسط انتشارات نورالسجاد پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام در قم صورت گرفته است.
فصل اول؛ با عنوان آل بویه از ظهور تا فرمانروایی است. در این فصل به اوضاع حکومت عباسیان قبل از آل بویه و همچنین به اوضاع شیعیان قبل از آل بویه پرداخته شده است. همچنین از پیشگویی های علی علیه السلام در مورد حکومت و فتح سرزمین ها بدست آل بویه و نیز تقسیم ممالک بین فرزندان بویه به نام علی، حسن و احمد و آمدن آل بویه به بغداد و از دوران فرمانروایی "معزالدوله" و اقدامات او در گسترش تشیع و مبارزه با اهل تسنن مطالبی بیان شده است.
فصل دوم؛ مطالبی در رابطه با انتقال قدرت در دولت آل بویه مطرح شده است. در مورد جانشینی "علی عمادالدوله" و همچنین خدمات "معزالدوله" در بغداد، "حسن رکن الدوله" و حکومت فرزندانش از جمله حکومت "عضدالدوله" که راجع به خدمات علمی و فرهنگی او در شهر بغداد است، مطالب مفیدی بیان شده است.
فصل سوم؛ درباره امیران آل بویه پس از "عضدالدوله"، تقسیمات سیاسی این دولت، وزارت ابن سینا، اقلیت های دینی و رابطه آنها با خلفای عباسی بحث شده است.
فصل چهارم؛ از علمای هم عصر با دوره حکومت آل بویه چون "شیخ صدوق"، "شیخ مفید"، "سید رضی"، "شیخ طوسی" و "ابن جنید اسکافی" و نحوه ارتباط با آنها مطالب خوبی بیان شده است.
فصل پنجم؛ خدمات فرهنگی آل بویه در زمینه توجه به کتاب و کتابخوانی و توجه به مراسم و شعائر مذهبی شیعه مطالبی بیان شده است.
فصل ششم؛ که به عنوان "پندهای تاریخ" موسوم شده است، از عوامل قدرت و علل فروپاشی حکومت آل بویه سخن به میان آمده است.
چاپ اول این کتاب در 159 صفحه در پاییز سال 1381ش توسط انتشارات نورالسجاد پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام در قم صورت گرفته است.
wikiahlb: آل_بویه_(کتاب)
دانشنامه آزاد فارسی
آل بویه. آلِ بُویه
آلِ بُویه
آلِ بُویه
(یا: دَیْلَمیان؛ دَیالمه) سلسلۀ مقتدر و شیعی مذهب ایرانی (حک: ۳۲۰ـ۴۴۸ق). این سلسله را سه برادر به نام های علی، حسن و احمد تأسیس کردند. آن ها به نام پدر خود ابوشجاع بویه، «آل بویه» نامیده شدند. برادران بویه ماهی گیر بودند و سپاهیگری را در ۳۱۶ق در دستگاه ماکان کاکی آغاز کردند و در لشکر مَرْداویج زیاری جایگاهی مهم یافتند، اما در اندک زمانی روابط ایشان با مرداویج تیره شد. علی، تمامی متصرفات او را تصاحب کرد و برادر خود، احمد، را به فتح بغداد فرستاد. احمد، در ۳۳۴ق، بغداد را تصرف کرد و، المستکفی بالله، خلیفه عباسی، به علی لقب «عِمادُالدّوله»، به حسن لقب «رُکنُ الدّوله» و به احمد لقب «مُعزُالدّوله» داد. احمد، خلیفه را خلع و المُطیعُ الله را به جای او نشاند. از این پس، مقرر شد در خطبه ها نام آن ها برده و سکه نیز به نامشان ضرب شود. در این زمان، حکومت فارس در دست علی عمادالدوله، عراق عرب و خوزستان و کرمان در دست احمد معزالدوله و ری و همدان و اصفهان و توابع آن در دست حسن رکن الدوله بود. با مرگ عمادالدوله در ۳۳۸ق، عَضُدالدّولۀ دیلمی به جانشینی وی رسید. مُعزُالدّوله نیز در ۳۵۶ق درگذشت. با درگذشت رُکْنُ الدّوله در ۳۶۶ق اتحاد ممالک دیالمه از هم گسیخت و به سه قسمت عمده تقسیم شد: ۱. دیالمۀ فارس، در اختیار عَضُدالدّوله؛ ۲. دیالمۀ عراق، خوزستان و کرمان در اختیار عِزُالدّولۀ دیلمی؛ ۳. دیالمۀ ری، همدان و اصفهان، در اختیار مُؤیدالدّولۀ دَیْلمی. البته این تقسیم بندی نتوانست از بروز جنگ های داخلی بین آن ها جلوگیری کند. از میان شاخه های آل بویه، عَضُدالدّوله در فارس مقتدرتر از دیگر شاخه ها حکومت کرد و خود را «شاهنشاه» نامید. او در ۳۶۷ق عِزُالدّوله را در بغداد شکست داد و در ۳۶۹ق با عقب راندن برادران خود از ری بر سراسر ایران سیطره یافت. این قلمرو از عمان تا کرانۀ دریای خزر و از کرمان تا سرحدات شمالی سوریه می رسید که بعدها مُکْران و سیستان نیز بدان ضمیمه شد. با مرگ عَضُدالدّوله در ۳۷۲ق بر سر جانشینی او اختلاف پدید آمد تا این که صاحب بن عَبّاد به پشتیبانی فَخْرالدولۀ دیلمی، برادر عَضُدالدّوله، برخاست و او را به پادشاهی رساند و قلمرو آل بویه به دو بخش ری و بغداد تقسیم شد که هر دو دعوی شاهنشاهی داشتند. بَهاءُالدّولۀ دَیلمی در بغداد واپسین شاهنشاه آل بویه بود که بر سراسر قلمرو آل بویه حکمرانی می کرد و اضمحلال حکمروایی آل بویه تقریباً از اواخر امارت او آغاز شد (۴۰۳ق). جانشینی سلطان الدولۀ دیلمی در شیراز و رقابت او با برادرش، مشرف الدولۀ دیلمی، که در بغداد از حمایت ترکان برخوردار بود، و درگیری جانشینان این دو، ابوکالیجار در فارس و جلال الدولۀ دیلمی در بغداد، موجب دست اندازی سلطان محمود غزنوی در ۴۲۰ق به ری شد. با مرگ جلال الدوله، ابوکالیجار برای مدت کوتاهی وحدت قلمرو آل بویه را بازگرداند اما گسترش قدرت سلجوقیان در شرق فرصت چندانی به آل بویه نداد. آخرین شاهان آل بویه، ملک رحیم در بغداد و منصور فولادْستون در فارس در حالی که سرگرم درگیری های سنتی خود بودند، نواحی شرقی قلمرو خود را از دست دادند. طُغْرل سلجوقی در ۴۴۷ق با ورود به بغداد خلیفه را وادار کرد به نام او خطبه بخواند و با دستگیری ملک رحیم حکومت آل بویۀ بغداد پایان یافت. فولادستون، که پیش از این به سلجوقیان پیوسته بود، در ۴۵۴ق به قتل رسید و بدین ترتیب سلسله آل بویه منقرض شد. آل بویه چندان به گسترش زبان و ادب فارسی دلبستگی نشان نمی دادند، هرچند شاعران نامداری در دربار آل بویه ری می زیستند، اما در میان آنان عضدالدوله، خود مردی ادیب و دانشمند بود و کتابخانۀ بزرگ و معتبری داشت. آل بویه وزیرانِ دانشمندی چون ابن عمید، صاحب ابن عبّاد و ابن سینا داشتند که منزل و محفل آنان، خود مجمع عالمان، فاضلان و ادیبان و دانشمندان بود. آل بویه مراسم عزاداری محرم و جشن عید غدیر را در بین شیعه رواج دادند، اما تعصبی در ترویج این مذهب نداشتند و با پیروان دیگر مذاهب و ادیان به تسامح رفتار می کردند و برخی از وزرا، کاتبان و حتی حاکمان آن ها غیرمسلمان بودند. نیز ← دیالمه
آلِ بُویه
آلِ بُویه
(یا: دَیْلَمیان؛ دَیالمه) سلسلۀ مقتدر و شیعی مذهب ایرانی (حک: ۳۲۰ـ۴۴۸ق). این سلسله را سه برادر به نام های علی، حسن و احمد تأسیس کردند. آن ها به نام پدر خود ابوشجاع بویه، «آل بویه» نامیده شدند. برادران بویه ماهی گیر بودند و سپاهیگری را در ۳۱۶ق در دستگاه ماکان کاکی آغاز کردند و در لشکر مَرْداویج زیاری جایگاهی مهم یافتند، اما در اندک زمانی روابط ایشان با مرداویج تیره شد. علی، تمامی متصرفات او را تصاحب کرد و برادر خود، احمد، را به فتح بغداد فرستاد. احمد، در ۳۳۴ق، بغداد را تصرف کرد و، المستکفی بالله، خلیفه عباسی، به علی لقب «عِمادُالدّوله»، به حسن لقب «رُکنُ الدّوله» و به احمد لقب «مُعزُالدّوله» داد. احمد، خلیفه را خلع و المُطیعُ الله را به جای او نشاند. از این پس، مقرر شد در خطبه ها نام آن ها برده و سکه نیز به نامشان ضرب شود. در این زمان، حکومت فارس در دست علی عمادالدوله، عراق عرب و خوزستان و کرمان در دست احمد معزالدوله و ری و همدان و اصفهان و توابع آن در دست حسن رکن الدوله بود. با مرگ عمادالدوله در ۳۳۸ق، عَضُدالدّولۀ دیلمی به جانشینی وی رسید. مُعزُالدّوله نیز در ۳۵۶ق درگذشت. با درگذشت رُکْنُ الدّوله در ۳۶۶ق اتحاد ممالک دیالمه از هم گسیخت و به سه قسمت عمده تقسیم شد: ۱. دیالمۀ فارس، در اختیار عَضُدالدّوله؛ ۲. دیالمۀ عراق، خوزستان و کرمان در اختیار عِزُالدّولۀ دیلمی؛ ۳. دیالمۀ ری، همدان و اصفهان، در اختیار مُؤیدالدّولۀ دَیْلمی. البته این تقسیم بندی نتوانست از بروز جنگ های داخلی بین آن ها جلوگیری کند. از میان شاخه های آل بویه، عَضُدالدّوله در فارس مقتدرتر از دیگر شاخه ها حکومت کرد و خود را «شاهنشاه» نامید. او در ۳۶۷ق عِزُالدّوله را در بغداد شکست داد و در ۳۶۹ق با عقب راندن برادران خود از ری بر سراسر ایران سیطره یافت. این قلمرو از عمان تا کرانۀ دریای خزر و از کرمان تا سرحدات شمالی سوریه می رسید که بعدها مُکْران و سیستان نیز بدان ضمیمه شد. با مرگ عَضُدالدّوله در ۳۷۲ق بر سر جانشینی او اختلاف پدید آمد تا این که صاحب بن عَبّاد به پشتیبانی فَخْرالدولۀ دیلمی، برادر عَضُدالدّوله، برخاست و او را به پادشاهی رساند و قلمرو آل بویه به دو بخش ری و بغداد تقسیم شد که هر دو دعوی شاهنشاهی داشتند. بَهاءُالدّولۀ دَیلمی در بغداد واپسین شاهنشاه آل بویه بود که بر سراسر قلمرو آل بویه حکمرانی می کرد و اضمحلال حکمروایی آل بویه تقریباً از اواخر امارت او آغاز شد (۴۰۳ق). جانشینی سلطان الدولۀ دیلمی در شیراز و رقابت او با برادرش، مشرف الدولۀ دیلمی، که در بغداد از حمایت ترکان برخوردار بود، و درگیری جانشینان این دو، ابوکالیجار در فارس و جلال الدولۀ دیلمی در بغداد، موجب دست اندازی سلطان محمود غزنوی در ۴۲۰ق به ری شد. با مرگ جلال الدوله، ابوکالیجار برای مدت کوتاهی وحدت قلمرو آل بویه را بازگرداند اما گسترش قدرت سلجوقیان در شرق فرصت چندانی به آل بویه نداد. آخرین شاهان آل بویه، ملک رحیم در بغداد و منصور فولادْستون در فارس در حالی که سرگرم درگیری های سنتی خود بودند، نواحی شرقی قلمرو خود را از دست دادند. طُغْرل سلجوقی در ۴۴۷ق با ورود به بغداد خلیفه را وادار کرد به نام او خطبه بخواند و با دستگیری ملک رحیم حکومت آل بویۀ بغداد پایان یافت. فولادستون، که پیش از این به سلجوقیان پیوسته بود، در ۴۵۴ق به قتل رسید و بدین ترتیب سلسله آل بویه منقرض شد. آل بویه چندان به گسترش زبان و ادب فارسی دلبستگی نشان نمی دادند، هرچند شاعران نامداری در دربار آل بویه ری می زیستند، اما در میان آنان عضدالدوله، خود مردی ادیب و دانشمند بود و کتابخانۀ بزرگ و معتبری داشت. آل بویه وزیرانِ دانشمندی چون ابن عمید، صاحب ابن عبّاد و ابن سینا داشتند که منزل و محفل آنان، خود مجمع عالمان، فاضلان و ادیبان و دانشمندان بود. آل بویه مراسم عزاداری محرم و جشن عید غدیر را در بین شیعه رواج دادند، اما تعصبی در ترویج این مذهب نداشتند و با پیروان دیگر مذاهب و ادیان به تسامح رفتار می کردند و برخی از وزرا، کاتبان و حتی حاکمان آن ها غیرمسلمان بودند. نیز ← دیالمه
wikijoo: آل_بویه
پیشنهاد کاربران
شاهنشاهی بویی یا بوییان یا آل بویه ( ۹۳۴ – ۱۰۵۵ م / ۳۱۳–۴۳۵ خ ) ، دودمانی ایرانی و شیعه مذهب با اصلیت دیلمی در دوران پس از اسلام بودند که از میانه قرن چهارم هجری/ دهم میلادی تا میانه قرن پنجم هجری/دوازدهم میلادی بر نواحی جنوبی، و غربی ایران و نیز بر عراق حکومت می کردند. آن ها از دیلمان لاهیجان در گیلان به پا خاسته بودند و خود را از نوادگان ساسانیان می دانستند.
... [مشاهده متن کامل]
سه مؤسس این سلسله علی، حسن و احمد سه پسر دیلمی بویه بودند که در سپاه ماکان بن کاکی حضور داشتند. علی که حکومت اصفهان را در دست داشت به جنوب لشکر کشید و فارس را فتح کرد. این در حالی بود که حسن منطقه جبال را به تصرف خود درآورده و احمد، کرمان و خوزستان را تسخیر کرد و با پیشروی به سوی غرب در سال ۹۴۵ میلادی وارد بغداد شد. وی یک سال بعد مستکفی، خلیفه عباسی را سرنگون و او را با المطیع جایگزین کرد. بدین ترتیب دوره ای ۱۱۰ ساله با سیطرهٔ آل بویه بر خلافت آغاز شد. سیطره ای که تثبیتِ آن برای بوئیان ۱۲ سال زمان برد. آنان عنوان امیرالامرا را اختیار کردند که رسماً به فرمانروایان بویی بغداد داده شده بود. از میان دودمان هایی که ابتدا در فلات ایران و سپس عراق، در کنار سامانیان خراسان و ماوراء النهر بین تسلط عرب بر ایران در اوایل دوره اسلامی و فتح ایران به دست ترکان در قرن پنجم هجری دوره میان پرده ایرانی را نشان دار کردند، آل بویه مهم ترین شان بود.
مهم ترین منبع دربارهٔ اوایل حکومت آل بویه «تجارب» ابن مسکویه است. برای دوران میانی باید به سراغ «ذیل کتاب تجارب الامم» ابوشجاع محمد روذراوری و «تاریخ حلال الصابع» حلال بن محسن صابع رفت و به جهت دوران پایانی حکومتشان می توان به «منتظم» ابن الجوزی و ابن اثیر مراجعه نمود.
اطلاعات بیشتری می شود از «رسائل» عبدالعزیز بن یوسف شیرازی ( وزیر عضدالدوله ) ، «المختصر من رسائل ابی اسحاق السابع» ابو اسحاق ابراهیم بن حلال صابع و «رسائل الصاحب بن عباد» ابولقاسم اسماعیل صاحب بن عباد ( وزیر معیدالدوله ) جمع آوری کرد.
منابع اولیه دیگر، شامل ابن بلخی، ابوبکر محمد بن یحیی صولی، اخبار الراضی بالله ولمتقی بالله او تاریخ الدول العباسیه من سنات ۳۳۲ الی ۳۳۳، «نشوار المحاضره» ابو علی محسن تنوخی، «دیوان المعید فی الدین»، «السیرت المعیدیه» می باشد.
... [مشاهده متن کامل]
سه مؤسس این سلسله علی، حسن و احمد سه پسر دیلمی بویه بودند که در سپاه ماکان بن کاکی حضور داشتند. علی که حکومت اصفهان را در دست داشت به جنوب لشکر کشید و فارس را فتح کرد. این در حالی بود که حسن منطقه جبال را به تصرف خود درآورده و احمد، کرمان و خوزستان را تسخیر کرد و با پیشروی به سوی غرب در سال ۹۴۵ میلادی وارد بغداد شد. وی یک سال بعد مستکفی، خلیفه عباسی را سرنگون و او را با المطیع جایگزین کرد. بدین ترتیب دوره ای ۱۱۰ ساله با سیطرهٔ آل بویه بر خلافت آغاز شد. سیطره ای که تثبیتِ آن برای بوئیان ۱۲ سال زمان برد. آنان عنوان امیرالامرا را اختیار کردند که رسماً به فرمانروایان بویی بغداد داده شده بود. از میان دودمان هایی که ابتدا در فلات ایران و سپس عراق، در کنار سامانیان خراسان و ماوراء النهر بین تسلط عرب بر ایران در اوایل دوره اسلامی و فتح ایران به دست ترکان در قرن پنجم هجری دوره میان پرده ایرانی را نشان دار کردند، آل بویه مهم ترین شان بود.
مهم ترین منبع دربارهٔ اوایل حکومت آل بویه «تجارب» ابن مسکویه است. برای دوران میانی باید به سراغ «ذیل کتاب تجارب الامم» ابوشجاع محمد روذراوری و «تاریخ حلال الصابع» حلال بن محسن صابع رفت و به جهت دوران پایانی حکومتشان می توان به «منتظم» ابن الجوزی و ابن اثیر مراجعه نمود.
اطلاعات بیشتری می شود از «رسائل» عبدالعزیز بن یوسف شیرازی ( وزیر عضدالدوله ) ، «المختصر من رسائل ابی اسحاق السابع» ابو اسحاق ابراهیم بن حلال صابع و «رسائل الصاحب بن عباد» ابولقاسم اسماعیل صاحب بن عباد ( وزیر معیدالدوله ) جمع آوری کرد.
منابع اولیه دیگر، شامل ابن بلخی، ابوبکر محمد بن یحیی صولی، اخبار الراضی بالله ولمتقی بالله او تاریخ الدول العباسیه من سنات ۳۳۲ الی ۳۳۳، «نشوار المحاضره» ابو علی محسن تنوخی، «دیوان المعید فی الدین»، «السیرت المعیدیه» می باشد.
اونایی که اینجا خودشون رو جر میدن و یکی میگه ایرانیه یکی میگه لر هست و غیره. . . . آل بویه از دیلمی ها بودن و دیلمی ها تورک بودن ضجه نزنید ک مدرک ارائه کنید
عزالدوله بختیار آل بویه فرمانروایی خوزستان و عراق و و دامادبنیان گذار حکومت غزنویان سبکتگین غزنوی و جد قوم بختیاری
براساس از گفته ها مردم بختیاری از نوادگان عزالدوله بختیار هستند؛ زیرا پیش از آن نامی از بختیاری وجود ندارد. گروهی از نوادگان عزالدوله بختیار در زمان حکومت آل بویه در منطقه امروزی بختیاری ها ساکن شدند وعلی قلی بختیاری، در کتاب خود موسوم به تاریخ بختیاری می نویسد:
... [مشاهده متن کامل]
بعد از تتبع از کتب تاریخ، این ایل جلیل نسبشان به ملوک بویه که ساسانیالاصلند، می رسد و سرسلسله ایشان، عزالدوله بختیار است؛ زیرا قبل از عزالدوله بختیار نامی در کتب نیست. ممکن است در قدرت و سلطنت آل بویه جماعتی از کسان ایشان که در ایران پراکنده شده اند، شعبه ای از ایشان به اسم بختیار معروف شده باشند.
منبع. علی قلی بختیاری و عبدالحسین لسان السلطنه ( ۱۳۷۶ ) . تاریخ بختیاری چاپ دوم.
براساس از گفته ها مردم بختیاری از نوادگان عزالدوله بختیار هستند؛ زیرا پیش از آن نامی از بختیاری وجود ندارد. گروهی از نوادگان عزالدوله بختیار در زمان حکومت آل بویه در منطقه امروزی بختیاری ها ساکن شدند وعلی قلی بختیاری، در کتاب خود موسوم به تاریخ بختیاری می نویسد:
... [مشاهده متن کامل]
بعد از تتبع از کتب تاریخ، این ایل جلیل نسبشان به ملوک بویه که ساسانیالاصلند، می رسد و سرسلسله ایشان، عزالدوله بختیار است؛ زیرا قبل از عزالدوله بختیار نامی در کتب نیست. ممکن است در قدرت و سلطنت آل بویه جماعتی از کسان ایشان که در ایران پراکنده شده اند، شعبه ای از ایشان به اسم بختیار معروف شده باشند.
منبع. علی قلی بختیاری و عبدالحسین لسان السلطنه ( ۱۳۷۶ ) . تاریخ بختیاری چاپ دوم.
ال وى
در ویکی پدیا Buyid dynasty نوشته شده، همچنین Buwayhid هم نوشته می شود
اسلم بن ترک قزوینی. تنها ایرانی که تو واقعه عاشورا بود و ترک دیلمی بود
آل بویه نام یک حکومت دیلمی است، در پاسخ به اورزا دیلمی هیچ ربطی به ترکی نداره
دیلم که اصلا ربطی به ترکی نداره
چون شاهنامه مطابق ذوق درباریان و اطرافیان سلطان نبود و مورد پسند محمود هم قرار نگرفت؛ او که قبلاً وعده داده بود به ازای هر بیت یک دینار طلا بدهد، به جای آن بیست هزار درم نقره به فردوسی داد. شاعر نامدار به شدت از این موضوع ناراحت شد و تمام مبلغ را به یک حمامی و یک فقاع فروش بخشید. حتی به خاطر شیعه بودن او را بددین خواندند
... [مشاهده متن کامل]
ایا شاه محمود کشورگشایز کس گر نترسی، بترس از خدای…که بد دین و بد کیش خوانی مرامنم شیر نر، میش خوانی مرا…یکی بندگی کردم ای شهریارکه ماند ز تو در جهان یادگارچو بر باد دادند گنج مرانبُد حاصلی سی و پنج مراشنیدم که شَه، مطبخی زاده استبه جای طلا نقره ام داده استاگر شاه را، شاه بودی پدربه سر برنهادی مرا تاج زرو گر مادر شاه بانو بدیمرا سیم و زر تا به زانو بدی پرستار زاده نیاید به کار
فردوسی کسی نبود که جلوی یک ترک کلفت زاده دست دراز کنه بلکه محمود غزنوی قول پاداش رو از قبل به فردوسی داده بود.
بعد من نمیدونم رو چه حسابی دیلمیان و آل بویه رو که به گفته خودشون از نوادگان بهرام گور بودن رو ترک میخونید؟؟؟؟؟
بابا یعنی حرف خودشون روهم نقض میکنین؟
شما دیگه کی هستین.
... [مشاهده متن کامل]
ایا شاه محمود کشورگشایز کس گر نترسی، بترس از خدای…که بد دین و بد کیش خوانی مرامنم شیر نر، میش خوانی مرا…یکی بندگی کردم ای شهریارکه ماند ز تو در جهان یادگارچو بر باد دادند گنج مرانبُد حاصلی سی و پنج مراشنیدم که شَه، مطبخی زاده استبه جای طلا نقره ام داده استاگر شاه را، شاه بودی پدربه سر برنهادی مرا تاج زرو گر مادر شاه بانو بدیمرا سیم و زر تا به زانو بدی پرستار زاده نیاید به کار
فردوسی کسی نبود که جلوی یک ترک کلفت زاده دست دراز کنه بلکه محمود غزنوی قول پاداش رو از قبل به فردوسی داده بود.
بعد من نمیدونم رو چه حسابی دیلمیان و آل بویه رو که به گفته خودشون از نوادگان بهرام گور بودن رو ترک میخونید؟؟؟؟؟
بابا یعنی حرف خودشون روهم نقض میکنین؟
شما دیگه کی هستین.
در جواب اوزرا. تارسی، تارشی، سلسله پادشاهی کیش اول ، سومریان، کاسی تبار، دیلیمون، دیلمان، کاسیتی، بهشت سومریان. خواستگاه گیلان. واقع در جغرافیای گیلان.
اولین خط میخی، زبان گیلکی.
زبانهای ترکی، پارسی، و. . . درحد واندازه گیلکی کهن، وتمدن 77هزارساله گیلان نیست.
... [مشاهده متن کامل]
دنیای کاسی از مالاگا تا مالاگا، گالاسیا تاریودوژانیرو. و. . .
ارشی کی گال، ارشکی، اروشکی، اشکور، ارشی، رشی، رشت، رشی، تارشی، لیش، و. . .
همه واقع در جغرافیای گیلان.
اصالت وریشه زبانهای زنده دنیا ( روسی، فرانسه، ، . . . ) نهفته در گیلکی است.
و او زای، زای، زاک، ، اوزاک، اوزار، اوزرا. گیلکی.
فردوسی پارسی گو کاسه گدایی پیش سلطان ترک دراز کرد. راست یا دروغ کاری نداریم.
مرسی.
اولین خط میخی، زبان گیلکی.
زبانهای ترکی، پارسی، و. . . درحد واندازه گیلکی کهن، وتمدن 77هزارساله گیلان نیست.
... [مشاهده متن کامل]
دنیای کاسی از مالاگا تا مالاگا، گالاسیا تاریودوژانیرو. و. . .
ارشی کی گال، ارشکی، اروشکی، اشکور، ارشی، رشی، رشت، رشی، تارشی، لیش، و. . .
همه واقع در جغرافیای گیلان.
اصالت وریشه زبانهای زنده دنیا ( روسی، فرانسه، ، . . . ) نهفته در گیلکی است.
و او زای، زای، زاک، ، اوزاک، اوزار، اوزرا. گیلکی.
فردوسی پارسی گو کاسه گدایی پیش سلطان ترک دراز کرد. راست یا دروغ کاری نداریم.
مرسی.
در جواب تارش ( تاریش بر وزن باریش تورکی است ) . . دیلم. دیلمیان. دیلمه. کلمات تورکی هستند. دیلمه بر وزن . دیشلمه. و دیلمیان ( بر وزن دلواری ( دیلواری ) . دلیجان ( دیلیجان ) . . آری تاریخ از یاد نبرده است.
... [مشاهده متن کامل]
... [مشاهده متن کامل]
که فردوسی شاعرنامدار پارسی گو کاسه ی گدایی به دست گرفته بود. و نزد محمود غزنوی شده بود. . . ولی سلطان تورک یک ریال پول سیاه به شاعر گرانقدر پارسی نداده بود. و گفته بود. که تبریز شهر بدون گداست. برو کار می کن مگو چیست کار که سرمایه ی جاودانی است کار. . . شعری نن معری نن قارین دویماز. . .
آل بویه، تمدن ال بویه دیلمی. خواستگاه، دیلمان گیلان. پس از تسلط بر ایران، پایتخت خودرا را به شیراز منتقل. وپس از فتح بغدادوخاتمه حکومت بنی عباسی در ایران، پایتخت خودرا را به
بغدادمنتقل کردند. مقتدر ترین شاه دیلمی، عضدد وله دیلمی بود. او اولین سکه بنام حضرت علی ( ع ) ضرب نمود. وبنا بر وصیتش او را در نجف در حرم امام علی ( ع ) دفن کردند. دیلمیان شیعه بوده وخدمات زیادی به ایران وسایر نقاط اسلامی کردند، فاطمه همسر عضد وله دیلمی بنای دروازه قران شیراز راساخت. و. . . مسجد جامعه دیلمیان قزوین. . . واولین بیمارستان به دستور عضد دوله در بغداد ساخته شد. ونیز شیخ مفید از علمای شیعه موردحمایت عضد دوله بوده و مکتب خانه خودرا در بغداد بنا نهاد وشاگردان زیادی تربیت نمود. امام علی ( ع ) در مورد دیلمیان این چنین می فرمایند. �اینان پسران ابوشجاع دیلمی که مدت حکومت شان 150 سال واندی بیش است. از محبان ما بوده و ما را بسیار تکریم می نمایند. � واز خون خواهان ما می باشند. پاسخ دندان شکن شیرین همسرشمس الدوله دیلمی زمانی که پسرش 8 ساله بود، وهمسرش فوت کرده بودبه سلطان مسعودغزنوی که پیام داده بود یا باید به وی خراج دهد وگرنه شمشیربین آنان حکم می کند. �هرگر به تو خراج نخواهم داد. اگر تو مرا شکست دهی افتخاری کسب نخواهی کرد، تاریخ می نویسد، سلطان مسعود زنی را شکست داد. واگر از من شکست بخوری می نویسند
... [مشاهده متن کامل]
سلطان مسعود مغلوب زنی شد. �. آری در زمانی که مردان ومدعیان ایرانی در برابر زور گویی های غزنویان ترک میدان کردند. این شیر زن دیلمی بود که مدت 21 سال مقتدرانه بر ایران حکومت کرد. وکشور راازشر سلطان مسعود در امان نگه داشت. ال بویه :تمدن اسلامی دیلمیان، کاسی تبار، دیلمان گیلان.
بغدادمنتقل کردند. مقتدر ترین شاه دیلمی، عضدد وله دیلمی بود. او اولین سکه بنام حضرت علی ( ع ) ضرب نمود. وبنا بر وصیتش او را در نجف در حرم امام علی ( ع ) دفن کردند. دیلمیان شیعه بوده وخدمات زیادی به ایران وسایر نقاط اسلامی کردند، فاطمه همسر عضد وله دیلمی بنای دروازه قران شیراز راساخت. و. . . مسجد جامعه دیلمیان قزوین. . . واولین بیمارستان به دستور عضد دوله در بغداد ساخته شد. ونیز شیخ مفید از علمای شیعه موردحمایت عضد دوله بوده و مکتب خانه خودرا در بغداد بنا نهاد وشاگردان زیادی تربیت نمود. امام علی ( ع ) در مورد دیلمیان این چنین می فرمایند. �اینان پسران ابوشجاع دیلمی که مدت حکومت شان 150 سال واندی بیش است. از محبان ما بوده و ما را بسیار تکریم می نمایند. � واز خون خواهان ما می باشند. پاسخ دندان شکن شیرین همسرشمس الدوله دیلمی زمانی که پسرش 8 ساله بود، وهمسرش فوت کرده بودبه سلطان مسعودغزنوی که پیام داده بود یا باید به وی خراج دهد وگرنه شمشیربین آنان حکم می کند. �هرگر به تو خراج نخواهم داد. اگر تو مرا شکست دهی افتخاری کسب نخواهی کرد، تاریخ می نویسد، سلطان مسعود زنی را شکست داد. واگر از من شکست بخوری می نویسند
... [مشاهده متن کامل]
سلطان مسعود مغلوب زنی شد. �. آری در زمانی که مردان ومدعیان ایرانی در برابر زور گویی های غزنویان ترک میدان کردند. این شیر زن دیلمی بود که مدت 21 سال مقتدرانه بر ایران حکومت کرد. وکشور راازشر سلطان مسعود در امان نگه داشت. ال بویه :تمدن اسلامی دیلمیان، کاسی تبار، دیلمان گیلان.
از جمله نوادگان رُکن الدوله دیلمی فرزند بویه ، طایفه رُکرُک در شهر خرم آباد استان لرستان می باشد
مشاهده ادامه پیشنهادها (١٠ از ١٤)