کاوشی در حکم فقهی صابئان

[ویکی فقه] کاوشی در حکم فقهی صابئان (کتاب). « کاوشی در حکم فقهی صابئان» تقریر بخشی از دروس خارج فقه آیت الله سید علی حسینی خامنه ای است که در ضمن مباحث« کتاب جهاد » تدریس شده و در مجله فقه اهل بیت علیهم السلام ، شماره ۸ و ۹ به چاپ رسیده است. در این نوشتار حکم فقهی صابئان به عنوان یک اقلیت مذهبی مورد بحث قرار گرفته و بیشتر به دنبال پاسخ این سؤال است که آیا احکام اهل ذمه در باره این گروه نیز جاری می شود یا خیر؟
رهبر عالیقدر حضرت آیت الله سید علی خامنه ای فرزند مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج سید جواد حسینی خامنه ای ، در روز ۲۴ تیرماه ۱۳۱۸ برابر با ۲۸ صفر ۱۳۵۸ قمری در مشهد مقدس چشم به دنیا گشود. ایشان دومین پسر خانواده هستند. زندگی سید جواد خامنه ای مانند بیشتر روحانیون و مدرسّان علوم دینی، بسیار ساده بود. همسر و فرزندانش نیز معنای عمیق قناعت و ساده زیستی را از او یاد گرفته بودند و با آن خو داشتند.ایشان پس از آشنایی با جامع المقدمات و صرف و نحو در دبیرستان وارد حوزه علمیه شدند و نزد پدر و دیگر اساتید وقت ادبیات و مقدمات را خواندند. ایشان کتب ادبی ار قبیل« جامع المقدمات»،« سیوطی »،« مغنی » را نزد مدرّسان مدرسه« سلیمان خان» و« نوّاب» خواندند و پدرش نیز بر درس فرزندانش نظارت می کردند. کتاب« معالم » را نیز در همان دوره خواندند. سپس« شرایع الاسلام » و« شرح لمعه» را در محضر پدرش و مقداری را نزد مرحوم« آقا میرزا مدرس یزدی » و رسائل و مکاسب را در حضور مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینی و بقیه دروس سطح فقه و اصول را نزد پدرش خواندند و دوره مقدمات و سطح را به طور کم سابقه و شگفت انگیزی در پنچ سال و نیم به اتمام رساندند. پدرشان مرحوم سید جواد در تمام این مراحل نقش مهّمی در پیشرفت این فرزند برومند داشتند. رهبر بزرگوار انقلاب، در زمینه منطق و فلسفه ، کتاب منظومه سبزواری را ابتدا از« مرحوم آیت الله میرزا جواد آقا تهرانی » و بعدها نزد مرحوم« شیخ رضا ایسی » خواندند.آیت الله خامنه ای از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۳ در حوزه علمیه قم به تحصیلات عالی در فقه و اصول و فلسفه، مشغول شدند و از محضر بزرگان چون مرحوم آیت الله العظمی بروجردی ، امام خمینی ، شیخ مرتضی حائری یزدی و علّامه طباطبائی استفاده کردند. در سال ۱۳۴۳، از مکاتباتی که رهبر انقلاب با پدرشان داشتند، متوجّه شدند که یک چشم پدر به علت« آب مروارید» نابینا شده است، بسیار غمگین شدند و بین ماندن در قم و ادامه تحصیل در حوزه عظیم آن و رفتن به مشهد و مواظبت از پدر در تردید ماندند. آیت الله خامنه ای به این نتیجه رسیدند که به خاطر خدا از قم به مشهد هجرت کنند واز پدرشان مواظبت نمایند.ایشان در مشهد از ادامه درس دست برنداشتند و جز ایام تعطیل یا مبازره و زندان و مسافرت، به طور رسمی تحصیلات فقهی و اصول خود را تا سال ۱۳۴۷ در محضر اساتید بزرگ حوزه مشهد به ویژه آیت الله میلانی ادامه دادند. همچنین ازسال ۱۳۴۳ که در مشهد ماندگار شدند در کنار تحصیل و مراقبت از پدر پیر و بیمار، به تدریس کتب فقه و اصول و معارف دینی به طلّاب جوان و دانشجویان نیز می پرداختند.آیت الله خامنه ای از سال ۱۳۴۱ که در قم حضورداشتند و حرکت انقلابی واعتراض آمیز امام خمینی علیه سیاستهای ضد اسلامی و آمریکا پسند محمد رضا شاه پهلوی، آغاز شد، وارد میدان مبارزات سیاسی شدند و شانزده سال تمام با وجود فراز و نشیب های فراوان و شکنجه ها و تعبیدها و زندان ها مبارزه کردند و در این مسیر ازهیچ خطری نترسیدند. نخستین بار در محرّم سال ۱۳۸۳ از سوی امام خمینی( قدس سره) مأموریت یافتند که پیام ایشان را به آیت الله میلانی و علمای خراسان در خصوص چگونگی برنامه های تبلیغاتی روحانیون در ماه محرّم و افشاگری علیه سیاست های آمریکایی شاه و اوضاع ایران و حوادث قم، برسانند. ایشان این مأموریت را انجام دادند و خود نیز برای تبلیغ، عازم شهر بیرجند شدند و در راستای پیام امام خمینی، به تبلیغ و افشاگری علیه رژیم پهلوی و آمریکا پرداختند.
انگیزه تألیف
این بحث فقهی تاریخی دو هدف را دنبال می کند:۱- بیان یکی از مباحث دیرین تاریخی و فقهی در باره این گروه و مشخص شدن تکلیف شرعی آنها.۲- تحقیق و کاوش در حکم فقهی صابئان به این گروه محدود نمی شود و فراتر از حکم آنان، در باره فرقه ها و گروه های مجهول دیگر هم می توان از آن استفاده کرد.
ساختار
این تحقیق به شیوه گزارشی، تحلیلی و استدلالی دیدگاه فقیهان شیعه را در دو محور مباحث صغروی و کبروی در باره آیین صابئان و تطبیق این آیین با مباحث کلی مربوط به اهل ذمه مورد بحث قرار داده است. نگارنده در هر بخش از مطالب ابتدا دیدگاه ها را نقل کرده، سپس استدلال ها را آورده و در ادامه به نقد آنها پرداخته و نظر خود را به همراه استدلال مطرح کرده است.
گزارش محتوا
...