موج

[ویکی الکتاب] معنی مَوْجُ: موج ( در اصل به معنی تردد در آمد و شد یا به عبارت دیگر رفت و برگشت متناوب می باشد )
معنی یَمُوجُ: موج می زند ( عبارت "وَتَرَکْنَا بَعْضَهُمْ یَوْمَئِذٍ یَمُوجُ فِی بَعْضٍ" یعنی : در آن روز که برخی با برخی دیگر درهم و مخلوط موج میزنند، رهایشان میکنیم)
معنی لُجَّةً: آبی عمیق و فراوان - جایی که آب در آن موج می زند
معنی تَمُورُ: حرکاتی مانند دود انجام میدهد (پیچ وتاب میخورد و در فضا محو میشود.کلمه مور که مصدر فعل تمور است ،به معنای تردد درآمد و شد است ، نظیر کلمه موج که آن نیز به همین معنا است )
ریشه کلمه:
موج (۷ بار)

اضطراب دریا. «ماجَ الْبَحْرُ مَوْجاً: اِضْطَرَبَ اَمْواجُهُ وَ ارْتَفَعَ» ایضا موج آبهای مرتفع در سطح دریاست مثل . یعنی کشتی با آنها در موجی همچون کوه‏ها حرکت می‏کرد. * . آنروز آنها را می‏گذاریم بعضی در بعضی موج می‏زند.

موج ( به انگلیسی: Wave ) ارتعاش یا نوسانی ( در حالت کلی تر، آشفتگی ای ) است که انرژی را در محیط منتقل می کند.
موج، دو نوع اصلی دارد؛ الکترومغناطیسی و مکانیکی. در موج الکترومغناطیسی، برخلاف موج مکانیکی، انرژی بدون نیاز به انتقال جِرم، منتقل می شود.
موج الکترومغناطیسی، آشفتگی در میدان های الکترومغناطیسی است، در امواج الکترومغناطیسی، میدان های الکتریکی و مغناطیسی به طور عمود بر یکدیگر نوسان می کنند و با سرعت نور منتشر می شوند. این امواج برای انتشار نیاز به محیط مادّی ندارند.
امواج مکانیکی فقط در محیط مادّی منتشر می شوند. انتشار این گونه موج ها به دلیل انرژی های داخلی یا بر اثر تغییر شکل محیط مادی صورت می گیرد. برخی از امواج مکانیکی عبارتند از امواج صوتی، امواج لرزه ای و امواج آب.
امواج را می توان به دو دستهٔ امواج طولی و امواج عرضی تقسیم کرد. در امواج طولی ( مانند امواج صوتی ) ، راستای انتشار و نوسان موج، یکی هستند؛ درحالی که در امواج عرضی، برهم عمود هستند. امواج الکترومغناطیسی، عرضی هستند. وقتی امواج الکترومغناطیسی از محیطی با چگالی کمتر وارد محیطی با چگالی بیشتر می شود، سرعت انتشارش کمتر و فرکانس نوسانات آن ثابت می ماند. همچنین وقتی امواج مکانیکی از محیطی با چگالی کمتر وارد محیطی با چگالی بیشتر می شود، سرعت انتشارش بیشتر و فرکانس نوسانات آن ثابت می ماند
ساده ترین یا اساسی ترین موج، موج هارمونیک سینوسی است که با f ( x , t ) = A sin ⁡ ( k x − ω t ) توصیف می شود؛ که A دامنه موج است، یعنی بیشترین مقدار آشفتگی در طول نوسان موج ( فاصله نقطه اوج تا تعادل ) . واحد دامنه، به نوع موج بستگی دارد؛ مثلاً در امواج صوتی ( تغییرات فشار هوا ) ، واحد دامنه، پاسکال است. یا مثلاً در امواج الکترومغناطیس، واحد میدان الکتریکی ( ولت/متر ) است. دامنه موج ممکن است ثابت باشد، یا ممکن است با زمان و مکان تغییر کند.
برای امواج متناوب، طول موج ( λ ) ، فاصله میان دو قله متوالی ( یا فرورفتگی و برجستگی ) ، و واحد آن متر است.
دوره تناوب T، زمان یک نوسان کامل موج است. بسامد، تعداد دوره های نوسان در واحد زمان است و بر حسب هرتز بیان می شود؛ f = 1 / T .
بسامد زاویه ای ω با بسامد ارتباط دارد؛ ω = 2 π f = 2 π / T .
k ، عدد موج نام دارد و برابر است با k = 2 π / λ . سرعت انتشار موج توسط v = λ f بیان می شود.

موج (پل گوگن). موج یکی از آثار هنری پل گوگن است که در سال ۱۸۸۸ کشیده شده است. [ ۱] این اثر نقاشی در سال ۱۹۶۶ توسط دیوید راکفلر بانکدار اهل ایالات متحده آمریکا خریداری شد. [ ۲] [ ۲] موج در سال ۱۹۳۴ متعلق به یک نویسندهٔ آمریکایی فرانسوی به نام آلدن بروکز بود. در ۱۹ مه ۱۹۶۶ در آکشن ساتبیز نیویورک توسط دیوید راکفلر خریداری شد.

موج (فیلم ۲۰۰۳). موج ( به تامیلی: Alai ) فیلمی محصول سال ۲۰۱۱ و به کارگردانی ویکرام کومار است. در این فیلم بازیگرانی همچون سیلامباراسان، تریشا، سارانیا پونوانان، نثار، سانتانام و کیم شارما ایفای نقش کرده اند.

موج (فیلم ۲۰۰۴). «موج» ( Error: {{Lang - xx}}: متن دارای نشانه گذاری ایتالیک است ( راهنما ) ) یا انفجار فیلمی هندی در سبک جنایی، سرقت و مهیج است که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به آبیشک باچان، ایشا دئول، جان آبراهام و ریمی سن اشاره کرد.

موج (فیلم ۲۰۰۸). «موج» ( آلمانی: Die Welle ) فیلمی در ژانر مهیج است که در سال ۲۰۰۸ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به مکس ریملت، کریستینه پاول، الیاس مبارک، و ران جونز اشاره کرد. داستان این فیلم درباره معلم دبیرستانی به نام راینر است که تصمیم گرفته است دانش آموزان را به وسیله روش های تجربی آموزش دهد. عده ای از دانش آموزانش با روش او موافق نیستند.

موج (فیلم ۲۰۱۳). موج ( به مالایالم: Thira ) و ( به انگلیسی: Wave ) فیلمی هندی محصول سال ۲۰۱۳ و به کارگردانی وینیت سرینیواسان است. در این فیلم بازیگرانی همچون شوبانا، دایان سرینیواسان، دیپاک پارامبول ایفای نقش کرده اند.

موج (فیلم ۲۰۱۵). موج ( به انگلیسی: The Wave ) فیلمی درام و مصیبت بار نروژی، محصول سال ۲۰۱۵ و به کارگردانی رور اوثاگ است. در این فیلم بازیگرانی همچون کریستوفر یونر، توماس بو لارسن، فریتیوف سوهایم، آنه دال تورپ ایفای نقش کرده اند.
داستان فیلم درباره یک زمین شناس است که وظیفه پایش تغییرات حرکتی یک صخره سنگی بسیار بزرگ و غیر قابل مهار را به عهده دارد؛ بنابر پیش بینی کارشناسان در صورت سقوط این صخره بزرگ یک سونامی ویرانگر هشتاد متری در مقیاس محلی ایجاد خواهد کرد.

موج (کوربه). موج یا امواج نام چندین نقاشی با موضوع چشم اندازهای دریایی است که هنرمند فرانسوی گوستاو کوربه بین سال های ۱۸۶۹ و ۱۸۷۰ کشید.
• امواج ( ۱۸۶۹، موزه هنر فیلادلفیا )
• دریای طوفانی یا موج ( ۱۸۶۹، موزه اورسی )
• موج ( ۱۸۷۰، موزه هنرهای زیبای اورلئان )
• موج ( ۱۸۶۹، موزه هنرهای زیبای لیون )
• موج ( تاریخ نامشخص، موزه اشتادل، فرانکفورت )
• موج ( تاریخ نامشخص، موزه ملی هنر غرب توکیو، ژاپن )
• موج ( ۱۸۷۰، ام رومرهولز، ونترتور )

موج (wave)
در اقیانوس، پشته یا برآمدگی تشکیل شده از آب، بر اثر وزش باد یا عوامل دیگر. قدرت موج را شدت باد و مسافت وزش آن در دریای آزاد تعیین می کند. امواج مهم ترین عوامل فرسایش ساحلی و نهشت ساحلیاند. آن ها با روفتن یا انباشتن سواحل، و تشکیل زبانه و باریکه و ساییدن صخره ها با کنش هیدرولیکی و بر اثر ماسه ها و ریگ هایی که با خود حمل می کنند، موجب فرسایش و نهشت اند. تسونامی پس از وقوع زمین لرزه در زیر آب روی می دهد. هنگامی که موج به ساحل می رسد، براثر اصطکاک با بستر دریا، ناگزیر دَرهم می شکند. با دَرهم شکستن موج درساحل، آب و رسوبات به صورت کفموج از ساحل بالا می روند. سپس آب به صورت واشویه به دریا باز می گردد. موج سازنده سبب رسوب مواد در ساحل می شود، زیرا کفموج آن از واشویه اش قوی تر است. این قبیل امواج معمولاً پست اند و ستیغ های آن ها به تدریج فرومی ریزند. واشویۀ موج ویرانگر از کفموج آن قوی تر است و بنابراین ساحل را می شوید و مواد آن را با خود به دریا می برد. امواج ویرانگر معمولاً بلندند و ستیغ های آن ها به سرعت فرومی ریزند و هنگام فروریختن هوا را در خود حبس می کنند. اگر امواج تحت زاویه به ساحل برخورد کنند، مواد ساحلی به تدریج در طول ساحل جابه جا می شوند (رانۀ ساحلی) و در نتیجه در بعضی از نواحی انباشت و در بعضی نواحی فرسایش روی می دهد. به نظر می رسد ناپایداری جَوی ناشی از اثر گلخانه ای و گرم شدن کرۀ زمین، شدت طوفان های اقیانوس اطلس و ارتفاع امواج اقیانوس را افزایش داده است. در اقیانوس اطلس جنوبی امواج کوتاه تر شده اند و ارتفاع آن ها، در مقایسه با دهۀ ۱۹۸۰، حدود نیم متر کاهش یافته است. در شمال شرقی اقیانوس اطلس، طی ۴۰ سال گذشته ارتفاع امواج دو برابر شده است. از آن جا که ارتفاع امواج بر منابع غذای دریایی تأثیر می گذارد، ممکن است بر ذخایر ماهی هم مؤثر باشد. افزایش ارتفاع امواج برای کشتیرانی و سکوهای حفاری نفت و گاز در اقیانوس اطلس شمالی مضر است و برای جلوگیری از صدمه دیدن این تجهیزات و تأسیسات، باید آن ها را محکم تر ساخت. امواج غیرمنتظره یا گذرا در شرایط آب وهوایی خاص و در اوقات معین سال تشکیل می شوند و مسافت های طولانی را در اقیانوس های اطلس، هند و آرام می پیمایند. این امواج را سبب ناپدید شدن ناگهانی بسیاری از کشتی ها، بدون اعلام وضعیت اضطراری و درخواست کمک، می دانند. امواج غیرمنتظره هنگام رسیدن به آب های کم عمق فلات قاره با عمق ۱۸۰ متر، به ویژه هنگام برخورد با جریان های دریایی، مانند جریان آگولاس در افریقای جنوبی و گلف استریم در اقیانوس اطلس شمالی، به شدت خطرناک اند. ارتفاع این امواج گاه به ۳۴ متر می رسد.

موج (تخلص). رجوع شود به:سامانی، خلیل (اصفهان ۱۳۰۸ـ تهران ۱۳۶۰)

موج (فیزیک). موج (فیزیک)(wave)
موج کوتاه
موج کوتاه
در فیزیک، کمیتی متغیر و وابسته به زمان و مکان به صورت نوسان در حال انتشار از چشمه. موج های مکانیکی برای انتشار نیاز به محیط مادی دارند. موج های الکترومغناطیسی نیاز به محیط مادی ندارند و در خلأ هم قابل انتشارند. موج ها حامل انرژی اند، ولی ماده را از نقطه ای به نقطۀ دیگر انتقال نمی دهند. موج ها، بر دو نوع اند: موج طولی، مثل موج صوتی، موجی است که در آن راستای آشفتگی نوسانیِ مولد موج موازی با جهت انتشار است؛ موج عرضی، مثل موج الکترومغناطیسی، موجی است که در آن راستای آشفتگی نوسانی عمود بر جهت انتشار است. موج در حین عبور از محیط انتشار محیط را برای همیشه جابه جا نمی کند. (← موج_ایستاده).انواع موج ها. موج ها را به شیوه های گوناگون دسته بندی می کنند. یکی از این دسته بندی ها، براساس طرز انتشار آن هاست. در هر موج عرضی، راستای جابه جایی محیط بر جهت انتشار موج عمود است. موج مکانیکی در حال انتشار در طول تار کشیده نمونه ای از این نوع موج است. در این مورد، حرکت تار در امتداد عمود بر حرکت موج است. موج های الکترومغناطیسی نمونۀ دیگری از امواج عرضی اند که در آن ها، جهت های میدان های الکتریکی و مغناطیسی، هر دو، عمود بر راستای انتشار و حرکت موج است. در موج های طولی راستاهای آشفتگیِ نوسانی در امتداد موازی با جهت حرکت و انتشار موج است. هر موج طولی از مجموعه ای از رقت ها و تراکم ها یا حالت های کمینه و بیشینۀ چگالی و فشار تشکیل می شود. این نوع موج ها بنابر ماهیتشان همیشه از انواع امواج مکانیکی اند و از این رو برای انتشار، نیاز به محیط مادی دارند. موج های صوتی نمونه ای از امواج طولی اند. امواجی که با افتادن سنگی در آب به صورت دایره های هم مرکز تشکیل می شوند موج های دایره ای نامیده می شوند و در تشتک موج برای بررسی قابل تولیدند. موج هایی را که به صورت خطوط موازی در سطح آب پدید می آیند، امواج تخت می گویند.
ویژگی های موج. هر موجی، طول موج خاص خود را دارد. فاصلۀ بین قله های متوالی یا قعرهای متوالی موج را طول موج می گویند. طول موج را با حرف یونانی λ نشان می دهند. تعداد ارتعاشات موج در هر ثانیه را بسامد موج می گویند. معکوس این کمیت را دورۀ تناوب موج می نامند. دوره فاصلۀ زمانی است که در آن یک چرخۀ کامل از نوسان موجی صورت می گیرد. سرعت انتشار موج را از ضرب کردن بسامد موج در طول موج آن به دست می آورند.
خواص موج. سرعت انتشار موج هنگام انتقال از محیطی به محیط دیگر تغییر می کند و در محیط دوم با سرعت متفاوتی حرکت خواهد کرد. این تغییر سرعت سبب می شود که جهت انتشار آن نیز تغییر کند. این خاصیت را شکست موج می گویند. مقدار زاویۀ شکست بستگی به آن دارد که موج از محیطی با سرعت بیشتر وارد محیطی با سرعت کمتر شود یا به عکس. هر موجی که با سدی روبه رو شود، دچار بازتاب می شود. موج ممکن است باز زاویه های متفاوتی بازتابیده شود و مجدداً در همان محیط انتشار قبلی به حرکت درآید. در فرایند بازتاب، زاویۀ تابش (زاویۀ بین پرتو تابشی و خط عمود بر سطح بازتابنده) با زاویۀ بازتاب (زاویۀ بین پرتو بازتابیده و خط عمود بر سطح بازتابنده) برابر است. (← بازتاب_داخلی_کلی). پژواک تکرار موج صوتی براثر بازتاب از سطح است. هر موجی در ضمن حرکت ممکن است گستردگی بیشتری پیدا کند که به پراش معروف است و عمدتاً وقتی پیش می آید که موج با جسم جامدی برهم کنش داشته باشد. حدود اندازۀ گستردگی پراش به ارتباط بین طول موج و اندازۀ جسم یا شکافی بستگی دارد که موج از لای آن عبور می کند. پدیدۀ پراش و گسترش موج وقتی محسوس است که طول موج و ابعاد جسم و شکاف باهم قابل مقایسه باشند. اجسامی که ابعاد بزرگ دارند، به سبب آن که اختلاف بین ابعاد جسم و طول موج به قدری زیاد است که مانع از پراشیده شدن موج های نور می شود، از خود سایه ایجاد می کنند. در این صورت، سایه ای تاریک تشکیل می شود. هنگامی که دو یا چند موج در نقطه ای به یکدیگر می رسند، از برهم کنش آن ها، بسته به این که موج های ترکیب شونده هم فاز یا ناهم فاز باشند موج برایندی با دامنۀ بزرگ تر یا کوچک تر تشکیل می شود. این پدیده را تداخل می گویند. در موج های عرضی، ممکن است با پدیدۀ قطبش هم روبه رو شویم. اگر نوسانات موج در جهات بسیار متعدد و متفاوتی، که همگی در راستاهای عمود بر جهت انتشارند، اتفاق بیفتند، موج را ناقطبیده می گویند؛ اما اگر راستاهای نوسان فقط در یک صفحه محدود شده باشد، موج قطبیده است. پدیدۀ قُطبش را دربارۀ نور، که دارای ماهیت موج عرضی است، می توان مشاهده کرد.
'دام'نۀ نوسان. بیشینۀ جابه جایی از وضعیت تعادل (ارتفاع قله ها یا عمق قعرها) در هر نوسان را دامنه می گویند. در موج صوتی، دامنه متناظر با شدت یا بلندی صدا است. دستگاه های مکانیکی را با اِعمال نوسانات مناسب می توان وادار به ارتعاش کرد. وقتی که بسامد نوسانات را تغییر می دهیم، دامنۀ ارتعاشات در بسامدی متناظر با بسامد طبیعی دستگاه به بیشینه می رسد. اگر بر دستگاه نیرویی وارد شود که بسامدی برابر با بسامد طبیعی داشته باشد، ارتعاشات ایجادشده در آن بسیار شدید می شود و پدیدۀ تشدید اتفاق می افتد.
موج های الکترومغناطیسی. امواج الکترومغناطیسی همه با سرعت یکسانی منتشر می شوند که همان سرعت نور است. طیف الکترومغناطیسی از گسترۀ بسیار متنوعی از موج های دارای طول موج ها و بسامدهای بسیار متفاوت تشکیل می شود. این طیف شامل موج های رادیویی، تابش فروسرخ، نور مرئی، تابش فرابنفش، پرتوهای ایکس، و پرتوهای گاماست. بسیاری از رنگ هایی که هر روزه در برخورد با اجسام مشاهده می کنیم، براثر پدیده ای با نام جذب نور ظاهر می شوند. رنگین کمان ها که رنگ های طیف نور مرئی را نمایش می دهند، براثر بازتاب و شکست پرتوهای نور خورشید در قطرات باران و مه پدید می آیند.وسایل اُپتیکی. نور را با استفاده از چشم و دوربین عکاسی می توان آشکارسازی کرد. دوربین روزنه ای وسیلۀ ساده ای برای تولید تصویر است. نوری که از روزنۀ بسیار ظریف این دوربین، که در وسط یکی از وجوه آن قرار گرفته است، وارد اتاقک می شود، تصویری معکوس از جسم موردنظر را روی سطح داخلی وجه روبه روی این اتاقک تشکیل می دهد. تصاویری که از اجسام مستقر در فواصل متفاوت تشکیل می شوند، در چنین دوربینی وضوحی یکسان دارند. در چشم، یک عدسی همگرا، نور گسیل شده از جسم دور از چشم را روی پردۀ شبکیه، در سطح داخلی پشتی کرۀ چشم کانونی می کند. در چشم عادی، تصویر روی یاخته هایی از شبکیه که نسبت به نور حساسیت دارند تشکیل می شود و سیگنال های مربوط به آن برای تعبیر و تشخیص تصویر به مغز فرستاده می شوند. در چشم نزدیک بین، پرتوهای نور گسیل شده از اجسام دور در جلوی شبکیه جمع می شوند و درنتیجه، تصویر اجسام تار به نظر می رسند. این عیب را با قرار دادن یک عدسی واگرا در جلوی چشم می توان برطرف کرد. در چشم دوربین، پرتوهای گسیل شده از اجسام نزدیک در پشت شبکیه جمع می شوند. این عیب را با قرار دادن یک عدسی همگرا در جلوی چشم می توان اصلاح کرد. آینۀ کاو از جسمی که روبه روی آینه قرار گرفته است، بسته به این که در چه فاصله ای نسبت به آینه قرار گرفته باشد، تصویری حقیقی، معکوس، و کوچک تر در جلوی آینه یا تصویری مجازی، مستقیم، و بزرگ تر در پشت آینه تشکیل می دهد. در صورت معین بودن مکان جسم و فاصلۀ کانونی آینه، با استفاده از فرمول می توان محل تشکیل تصویر را محاسبه کرد. پرتوهای موازی نوری که به آینه ای کوژ برخورد می کنند، به صورت پرتوهایی واگرا از آینه بازتابیده می شوند و تصویری مجازی، مستقیم، و کوچک تر از جسم در پشت آینه تشکیل می دهند. انتقال نور و تصاویر از تارهای شیشه ای و پلاستیکی معروف به تارهای نوری را نورشناسی تارها می گویند.