علل الشرائع

[ویکی فقه] مؤلف: محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، مشهور به شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق).
این اثر، مجموعه روایاتی از حضرت رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - و امامان معصوم - علیهم السلام - درباره علت برخی از احکام شرعی و عقیدتی است. این کتاب مانند کتابهای دیگر شیخ صدوق، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته و از معتبرترین اصول روایی شیعه می باشد که در مجموعه های روایتی بزرگ شیعه مانند بحارالانوار و وسائل الشیعه از آن استفاده شده و به آن استناد نموده اند. علل الشرائع برای شناخت علت برخی از احکام اسلام و فلسفه وجودی آنها ـ مانند اینکه چرا خداوند نماز را واجب گردانیده و ... ـ بسیار راهگشا است. هم چنین دلیل برخی از مباحث عقیدتی در این کتاب بیان شده است به عنوان مثال: علت برتری پیامبران از فرشتگان و علت احتیاج ما به پیامبر و امام به صورت مبسوط توضیح داده شده است. علاوه بر این، دلیل برخی از مباحث تاریخی به طور مستند ذکر شده است؛ مانند علت حرمت شکار در روز شنبه بر یهودیان و اینکه چرا فاطمه زهرا - علیها السلام - شبانه دفن شد و مباحث مفید دیگر.
در مجموع، علل الشرایع کتابی ارزشمند و قابل توجه می باشد که با توجه به روایات اهل بیت رسول خدا - علیه السلام - نگاشته شده است. علامه مجلسی می فرماید: کتابهای شیخ صدوق در حد کتب اربعه اند و او در اجازات روایی ما از مشایخ بزرگ شیعه بوده و بسیاری از علما و فقهای شیعه از آنها روایت نقل کرده اند.

موضوعات کتاب
برخی موضوعات مورد بحث در این کتاب عبارت اند از:
چگونگی ازدواج فرزندان آدم - علیه السلام -
علت ورود حضرت علی - علیه السلام - به شورا
دلیل بلند خواندن نماز صبح
علت وجوب زکات
چرا وصیت در یک سوم اموال صحیح است
سند حرمت گوشت حیوانات وحشی.

شروح و تعلیقات
این کتاب به وسیله شیخ شرف الدین یحیی بحرانی با نام «اختصار علل الشرایع» خلاصه شده و به وسیله آیت الله شیخ محمد تقی آقا نجفی اصفهانی به فارسی برگردانده شده است.

وضعیت نشر
...

[ویکی اهل البیت] محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، مشهور به شیخ صدوق (م 381 ق).
این اثر، مجموعه روایاتی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام درباره علت برخی از احکام شرعی و عقیدتی است.
این کتاب مانند کتاب های دیگر شیخ صدوق، پیوسته مورد توجه علماء و فقهای شیعه قرار داشته و از معتبرترین اصول روایی شیعه می باشد که در مجموعه های روایتی بزرگ شیعه مانند بحارالانوار و وسائل الشیعة از آن استفاده شده و به آن استناد نموده اند.
انگیزه نگارش شیخ صدوق که خود یکی از بزرگترین روات شیعه به شمار می آید عمر خود را صرف شنیدن و نقل روایات اهل بیت عصمت و طهارت نمود تا سخنان گهربار آن بزرگواران را به گوش دیگر انسان ها و آیندگان برساند. وی با نگارش این کتاب خدمتی بزرگ در راه شناخت معارف اسلام و انگیزه و علتهای احکام شرعی نموده است.
علل الشرائع برای شناخت علت برخی از احکام اسلام و فلسفه وجودی آن ها ـ مانند این که چرا خداوند نماز را واجب گردانیده و... ـ بسیار راهگشا است. همچنین دلیل برخی از مباحث عقیدتی در این کتاب بیان شده است. به عنوان مثال: علت برتری پیامبران از فرشتگان و علت احتیاج ما به پیامبر و امام به صورت مبسوط توضیح داده شده است. علاوه بر این، دلیل برخی از مباحث تاریخی به طور مستند ذکر شده است؛ مانند علت حرمت شکار در روز شنبه بر یهودیان و این که چرا حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام شبانه دفن شد و مباحث مفید دیگر.
در مجموع، علل الشرایع کتابی ارزشمند و قابل توجه می باشد که با توجه به روایات اهل بیت رسول خدا علیه السلام نگاشته شده است.
علامه مجلسی می فرماید: کتاب های شیخ صدوق در حد کتب اربعه اند و او در اجازات روایی ما از مشایخ بزرگ شیعه بوده و بسیاری از علماء و فقهای شیعه از آنها روایت نقل کرده اند.
برخی موضوعات مورد بحث در این کتاب عبارت اند از: چگونگی ازدواج فرزندان حضرت آدم علیه السلام، علت ورود حضرت امام علی علیه السلام به شورا، دلیل بلند خواندن نماز صبح، علت وجوب زکات، چرا وصیت در یک سوم اموال صحیح است، سند حرمت گوشت حیوانات وحشی.

[ویکی فقه] علل الشرائع (ترجمه مسترحمی). فلسفه احکام اسلام ترجمه ای است از کتاب علل الشرائع اثر شیخ صدوق رحمة الله علیه که به اهتمام آقای سید هدایت الله مسترحمی صورت گرفته است. این اثر ابن بابویه حاوی احادیثی است که بیانگر حکمت احکام و علت برخی اشیاء، حوادث تاریخی و تکوینی است.
مترجم در مسیر ترجمه از آغاز تا پایان کار به طور کلی باید دید خود را بر سه محور اصلی متمرکز کند: ۱) انتخاب صحیح سبک و شیوه ترجمه؛۲) توجه به اصول و مبانی لازم ترجمه؛۳) فرآیند ترجمه. گام اول مترجم در ارائه یک اثر خوب از خود بر این اصل استوار است که از همان ابتدای کار بداند با چه زبانی (سبک) ترجمه کند در غیر این صورت، ناهمخوانی فراوانی در کار او رخ می نماید و تاثیر کار او به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. که یکی از سبک ها و شیوه های ترجمه، ترجمه تحت اللفظی است. هدف مترجم در این نوع ترجمه، انتقال معانی الفاظ به زبان مقصد و انعکاس ساختارهای زبان مبداء در ترجمه است یعنی مترجم سعی کرده است که برای هریک از کلمه های متن اصلی، مرادف و یا معادل مناسبی پیدا کرده معنای هر یک را مقابل و یا زیر هر واژه بنگارد اصل دوم بهره گیری از اصول و مبانی لازم ترجمه که عبارتند از:آشنایی با زبان مبداء و فهم درست متن مبداء، آشنایی و تسلط کافی بر زبان مقصد، آشنایی با زبان شناسی مقابله ای، امانت داری در ترجمه. این اصول چهارگانه در همه ترجمه ها مورد توجه باید قرار بگیرد.
نگاهی به ترجمه این کتاب
با توجه به مسائلی که بیان شد ترجمه حاضر تا حدودی بسیار زیادی توانسته است که از این اصول پیروی و در این زمینه موفقیت نسبی پیدا کند. از طرف دیگر آنچه در رابطه با این ترجمه بیان شد با هدفی که مترجم در مقدمه کتاب آورده شده مورد بررسی قرار گرفته و خود مترجم اذعان دارد که ترجمه او لفظ بلفظ و در بعضی از روایات نقل به معنی است و هر کلمه، جمله و مطلبی که نیاز به توضیح و شرح داشته توضیح و شرح آنرا در بین پرانتز و در صورت گستردگی آنرا در پاورقی گنجانده است و کوچک ترین تصرفی در اصل عبارت حدیث ننموده است و آنرا با ادبیات معاصر و امروزین نگارش نکرده است.
اشکالات این اثر
این ترجمه، فاقد متن اصلی (عربی) می باشد لذا تطبیق متن با ترجمه برای خواننده میسر نیست لذا فرصتی برای خواننده بوجود نمی آورد تا اظهارنظر قطعی در خصوص معادل یابی واژه نماید. مترجم برای اختصار و کم نمودن حجم کتاب سلسله سند روان حدیث را نیاورده است و تنها به ترجمه متن حدیث اکتفا نموده است. مترجم از ۶۴۷ باب علل الشرائع فقط تا باب ۱۲۰ را در یک جلد ترجمه نموده است. در آخر کتاب دو فهرست آمده است: فهرست مطالب و فهرست پاورقیها به ترتیب تهجی (الفباء).
نسخه شناسی
...

[ویکی فقه] علل الشرائع (کتاب). علل الشرایع مجموعه روایاتی از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه معصومین علیهم السلام درباره علت برخی از احکام شرعی و عقیدتی است. شیخ صدوق در این کتاب به علت نام گذاری و علت برخی از کارهای پیامبران و یا پیامبر اسلام و ائمه معصومین نیز اشاره دارد. نویسندۀ کتاب حاضر شیخ صدوق، ابو جعفر، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی است( ۳۰۵- ۳۸۱ هجری) ، او از چهره های برجسته فقها و روات شیعه در قرن چهارم هجری است.
محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، مشهور به« شیخ صدوق »، در سال ۳۰۵ هجری قمری، در خاندان علم و تقوی، در شهر قم دیده به جهان گشود.( سالهای ۳۰۶ و ۳۰۷ نیز برای ولادت شیخ ذکر شده است)شیخ طوسی جریان ولادت وی را چنین نقل نموده: علی بن بابویه با دختر عموی خود ازدواج کرده بود; ولی از او فرزندی به دنیا نیامد. او در نامه ای از حضور شیخ ابو القاسم، حسین بن روح تقاضا کرد تا از محضر حضرت بقیة الله عجل الله تعالی فرجه بخواهد برای او دعا کند تا خداوند اولاد صالح و فقیه به او عطا نماید. پس از گذشت مدتی از ناحیۀ آن حضرت این گونه جواب رسید:« تو از این همسرت صاحب فرزند نخواهی شد; ولی به زودی کنیزی دیلمیه نصیب تو می شود که از او دارای دو پسر فقیه خواهی گشت.» شیخ صدوق از بزرگترین شخصیت های جهان اسلام و از برجسته ترین چهره های درخشان علم و فضیلت است. او که نزدیک به عصر ائمه علیهم السلام می زیست، با جمع آوری روایات اهل بیت علیهم السلام و تالیف کتاب های نفیس و با ارزش، خدمات ارزنده و کم نظیری به اسلام و تشیع کرد. شیخ صدوق بیش از بیست سال از دوران پر برکت حیات پدر را درک کرد و در این مدت از محضر پدر و سایر علمای قم کسب علم و حکمت کرد. او در سن ۲۲ یا ۲۳ سالگی بود که پدر بزرگوارش دار فانی را وداع کرد. از آن پس وظیفۀ سنگین نشر احادیث آل محمد صلی الله علیهم اجمعین و هدایت امت به عهدۀ وی قرار گرفت و دوران جدیدی از زندگی او آغاز گردید.
موضوع کتاب
علل الشرایع مجموعه روایاتی از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه معصومین علیهم السلام درباره علت برخی از احکام شرعی و عقیدتی است. شیخ صدوق در این کتاب به علت نام گذاری و علت برخی از کارهای پیامبران و یا پیامبر اسلام و ائمه معصومین نیز اشاره دارد.
انگیزه نگارش
شیخ صدوق که خود یکی از بزرگترین روات شیعه به شمار می آید عمر خود را صرف شنیدن و نقل روایات اهل بیت عصمت و طهارت نمود تا سخنان گهربار آن بزرگواران را به گوش دیگر انسان ها و آیندگان برساند. وی با نگارش این کتاب خدمتی بزرگ در راه شناخت معارف اسلام و انگیزه و علتهای احکام شرعی نموده است.
اعتبار
...

[ویکی شیعه] علل الشرائع (کتاب). عِلَلُ الشَّرائِع، کتابی به زبان عربی، تألیف شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ ق) فقیه برجسته و راوی شیعی قرن چهارم هجری قمری است. علل الشرائع، مشتمل بر روایاتی از رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) است که موضوع آنها علت و فلسفه برخی از احکام شرعی و عقیدتی است، مانند عللِ وضع اسامی اشیا و اشخاص، عوامل حوادث و وقایع، علل گرایش به عقاید و اعمال و چگونگی خلق حیوانات. شیخ صدوق در این کتاب، به علت برخی از کارهای پیامبران، پیامبر اسلام(ص) و ائمه معصومین(ع) نیز اشاره کرده است.
این کتاب در ۶۴۷ باب تنظیم شده و در دو جلد منتشر شده است. از آنجا که مطالب این کتاب برای عموم مردم جالب توجه است، تاکنون چند ترجمه نیز از آن منتشر شده است. وحید بهبهانی از عالمان شیعه در علم اصول بر این کتاب انتقادهایی دارد.
محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی (۳۰۵ ـ۳۸۱ق) مشهور به شیخ صدوق، از بزرگ ترین علمای قرن چهارم هجری قمری است که در ری مدفون است. وی بزرگ ترین محدّث و فقیه مکتب حدیثی قم بود و حدود ۳۰۰ اثر علمی تألیف کرد که امروزه بسیاری از آنها مفقود شده است. کتاب من لایحضره الفقیه ـ از کتب اربعهٔ شیعه ـ اثر اوست.