شرایط طواف

[ویکی فقه] این نوشتار در مورد شرایط طواف مانند نیت، طهارت، ستر عورت، موالات و ختنه است.
طواف کننده باید طواف را با نیّت و به قصد قربت به جا آورد. بنابر این، اگر بدون نیّت و قصد قربت طواف کند، طوافش باطل است.
طهارت از حدث اکبر و اصغر
طهارت از حدث اکبر و اصغر در طواف واجب شرط است؛ لیکن در طواف مستحب بنابر قول مشهور، شرط نیست شرطیت طهارت در طوافِ واجب، واقعی است. بنابر این، چنانچه بدون طهارت طواف کند، طوافش باطل است؛ خواه از روی عمد و علم باشد یا سهو و یا جهل طهارت معتبر در طواف، همانند نماز، شامل طهارت با آب (وضو و غسل) و خاک (تیمّم) می شود؛ چنان که شامل طهارت افراد معذور، مانند مستحاضه، مسلوس، مبطون و وضو و غسل جبیره ای نیز می شود؛ لیکن مبطونی که به اندازه مدت طواف قادر به حفظ طهارت نیست، باید نایب بگیرد. برخی گفته اند: مبطون خود باید طواف کند، مگر آنکه ناتوان از طواف باشد. آیا کسی که پی در پی باد معده از او خارج می شود، حکم مبطون را دارد و بنابر قول به نیابت باید نایب بگیرد یا نه؟ مسئله اختلافی است. به قول مشهور، مستحاضه وظایفی را که بر عهده دارد، برای طواف و نماز آن باید انجام دهد. بنابر این، در استحاضه قلیله باید برای هر یک از طواف و نماز طواف وضو بگیرد، در استحاضه متوسطه برای طواف و نماز طواف غسل کند و برای هریک وضو نیز بگیرد و در استحاضه کثیره برای هر یک از طواف و نماز جداگانه غسل کند. حکم زن حایض و نفسا در طواف بر حسب نوع طواف متفاوت است. در عمره تمتع چنانچه پیش از طواف، حیض یا نفاس عارض شود و وقت نیز وسعت داشته باشد، بعد از پاک شدن طواف را به جا می آورد؛ اما اگر وقت تنگ باشد آیا باید به حج افراد عدول کند و پس از حج، عمره مفرده به جا آورد یا اینکه اعمال عمره، جز طواف و نماز آن را انجام دهد و پس از تقصیر، برای حج احرام ببندد و پس از پاک شدن، طواف عمره را با طواف حج به جا آورد و یا آنکه میان آن دو مخیر است؟ دیدگاهها متفاوت و قول نخست مشهور است. برخی در مسئله تفصیل داده و گفته اند: اگر پس از احرام بستن حیض شود،اعمال عمره جز طواف و نماز را آنگونه که در قول دوم گذشت ادامه می دهد؛ اما اگر پیش از احرام حیض شود به حج افراد عدول می کند چنانچه حیض در اثنای طواف عارض شود باید فوری از مسجد بیرون رود. اگر پیدایی خون قبل از تمام شدن دور چهارم باشد، بنابر مشهور طوافش باطل است و پس از پاکی با وسعت وقت طواف را اعاده می کند و با تنگی وقت، حکم صورت پیشین (عروض حیض قبل از طواف) جاری می شود. و اگر پیدایی حیض بعد از اتمام دور چهارم باشد، بنابر مشهور عمره تمتع صحیح است و سعی و تقصیر را انجام می دهد و پس از پاکی، باقی مانده طواف را به جا می آورد. چنانچه پیدایی حیض قبل از طواف در عمره مفرده یا حج باشد، با وسعت وقت صبر می کند تا پاک شود و پس از پاکی، بقیّه اعمال را انجام می دهد و با تنگی وقت یا عدم امکان اقامت در مکه تا آخر ذیحجه، برای طواف و نماز آن نایب می گیرد.
طهارت از خبث
به قول مشهور باید بدن و لباس طواف کننده پاک باشد. برخی آن را شرط ندانسته و گفته اند:طواف کردن با بدن یا لباس نجس کراهت دارد. آیا نجاستهای بخشوده شده در نماز، از قبیل خون کمتر از درهم در طواف نیز بخشوده است یا نه؟ مسئله اختلافی است. طهارت از خبث شرط ذُکری است. بنابر این، چنانچه بعد از فراغ از طواف متوجه شد بدن یا لباسش نجس بوده، طوافش صحیح است؛ اما اگر در اثنای طواف فهمید که بدن یا لباسش از اول نجس بوده یا هنگام طواف نجس شده است، در صورتی که بدون رها کردن طواف، تطهیر یا تعویض آن امکان داشته باشد، انجام و طواف را ادامه می دهد. در غیر این صورت طواف را رها نموده، بدن یا لباسش را تطهیر می کند. در این صورت آیا باید باقی مانده طواف را از همانجا که رها کرده ادامه دهد یا در صورت گذشتن از نصف ادامه می دهدو قبل از آن از اول شروع می کند؟ دو دیدگاه وجود دارد. قول دوم به مشهور نسبت داده شده است کسی که فراموش کرده بدن یا لباسش نجس است و پس از طواف با بدن یا لباس نجس متذکر شده، آیا طوافش صحیح است و نیازی به اعاده ندارد یا باید اعاده کند؟ مسئله اختلافی است.
ختنه
...