[ویکی فقه] سمرة بن جندب فزاری. حکومت ننگین بنی امیه، مملوِّ از شخصیت هایی است که در دشمنی و کینه ورزی با اهل بیت (علیه السّلام) بسیار کوشیدند و برای دستیابی به امیال و آرزوهای نفسانی و غیر مشروع خود، از هیچ کوششی دریغ ننمودند. در راس این خاندان، معاویه بن ابی سفیان بود که به جهت استحکام بخشیدن به پایه های قدرت خویش و نابود ساختن اساس اسلام، افرادی را استخدام می کرد. این اشخاص با ایجاد فضای رعب و وحشت و سرکوب در میان مردم به خصوص شیعیان، و نیز جعل احادیث فراوان در مدح بنی امیه و مذمت امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام)، جامعه اسلامی را به سمت انحراف سوق می دادند. یکی از این مهره های دنیا پرست، «سمرة بن جندب» بود که در این راستا، خدمات شایانی به حکومت نامشروع اموی نمود.
وی «سمرة بن جندب بن هلال بن حریج بن مرة فزاری» است. برای او چندین کنیه ذکر کرده اند؛ از جمله ابوسلیمان، ابوسعید، ابوعبدالرحمن و ابوعبدالله. مادرش «الکلفاء» دختر «حارث» و از قبیله ی «بنی اسد» بود و دخترش «ام ثابت» همسر «مختار بن ابی عبیده ثقفی» بود. «سمرة» حلیف و هم پیمان انصار بود. وقتی پدرش از دنیا رفت، مادرش وارد مدینه شد و با یکی از انصار به نام «مرّی بن شیبان» عموی «ابوسعید خدری» ازدواج نمود و سمرة در خانه او بزرگ شد. نقل شده است که وی در زمان خلافت «عمر بن خطاب» به صورت آشکارا شراب می فروخت. وقتی به عمر گفته شد: سمره شراب فروخته است ، عمر گفت : خداوند سمره را بکشد! رسول خدا گفت : «خداوند لعنت کرده است یهود را که شحوم را (پیه ها را) بر آنان حرام کرده بود؛ ولی آن را می فروختند.» سمرة در دوران پیامبر ابن جندب از صحابه پیامبر بوده و در جنگ احد شرکت داشت و نیز روایات فراوانی از او نقل کرده اند. علیرغم این که وی جنایات متعددی را مرتکب شده است؛ ولی از آن جهت که یک صحابی است، مورد وثوقاهل سنت بوده و تمام روایات وی را می پذیرند. در بیان شرکت او در جنگ احد آمده است که چون پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به سوی «احد» می رفت و یاران خود را سان می دید، سمرة بن جندب را که سنّ کمی داشت، رد کرد و به «رافع بن خدیج» اجازه داد و سمرة به ناپدری خویش گفت: «پدر جان! پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به «رافع بن خدیج» اجازه داد و مرا رد کرد؛ ولی من در کشتی، رافع را به زمین می زنم.» مری بن شیبان نیز به پیامبر گفت: «پسر مرا رد کردی و رافع بن خدیج را اجازه دادی، اما پسر من او را زمین می زند.» پیامبر به آنان فرمود تا کشتی بگیرند و سمره، رافع را به زمین زد و به او نیز اجازه داد که در جنگ احد شرکت کند. ← سمرة و قاعده ی لاضرر سمرة ماجرای معروفی داشت که قاعده مبارکه معروف «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام» در داستان وی وارد شده است. داستان از این قرار بود که سمرة بن جندب مالک باغی بود که آن را به یکی از انصار فروخت و از آن یک درخت نخل را که در میان باغ بود استثنا کرد، و گفت: «این درخت برای من باقی بماند.» آن انصاری نیز موافقت کرد و بدون این که بداند بعدها چه اتفاقی خواهد افتاد، باغ را خرید. از آن جا که سمرة دل بیماری داشت، برای تجسس در حریم خصوصی انصاری، بدون اجازه و به بهانه ی نخلش، وارد باغ آن انصاری می شد که خودش و همسر و خانواده اش در آن زندگی می کردند. مرد انصاری از او خواست که به هنگام وارد شدن به باغ اجازه بگیرد، و مثلاً یا الله بگوید یا در بزند و کاری از این قبیل بکند؛ اما سمرة نپذیرفت و گفت: این نخل مال من است و راه هم راه من است، و دلیلی برای اجازه گرفتن وجود ندارد. انصاری هر چه از او خواهش کرد، او زیر بار نرفت، تا این که مرد انصاری نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) رفت و از دست سمرة شکایت کرد، و از ایشان برای این مشکل راه حلی خواست. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) سمرة را طلبید و از او خواست که در هنگام ورود به باغ اجازه بگیرد؛ اما او این خواسته را رد کرد و گفت: نخل، مال من است و من اختیار آن را دارم، پس هر گونه که بخواهم وارد باغ می شوم. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمودند: این درخت را در برابر درختی در بهشت به من بفروش. او گفت: نمی فروشم. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: در برابر ده درخت، گفت: نه و همین طور پافشاری می کرد، به گونه ای که نشان می داد غرضی از این کار دارد. در این جا معروف است که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به انصاری چنین گفت: برو و نخل را از ریشه بکن و به صورت سمرة پرتاب کن، چرا که ضرر و زیان در اسلام راه ندارد؛ «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام» و به سمرة گفت: تو مرد مضری هستی که می خواهی به دیگران زیان برسانی، هدفت خرما گرفتن از نخل نیست. و بدین ترتیب این قاعده از قواعد فقهی معروف شد، که به آن عمل می شود. سمرة در دوران معاویه اوج جنایات و کشتارهایی که سمرة انجام داده است، در دوران زمام داری معاویه است. ← سمرة و ولایت بصره وقتی که معاویه عمال خود را به سرتاسر سرزمین های اسلامی گسیل داشت، «زیاد بن ابیه» را در سال ۴۵ هجری حاکم بصره نمود. در سال ۵۰ هجری که زیاد از سوی معاویه به عنوان والی کوفه برگزیده شد، وی سمرة را جانشین خود در بصره قرار داد. وی در مدت شش ماهی که در بصره بود جنایات فراوانی انجام داد. ← جنایات سمرة = طبری در حوادث سال پنجاهم آورده است که «محمد بن سلیم» گفت : من از «انس بن سیرین» سوال کردم : آیا سَمرة بن جندب کسی را هم کشته است ؟! ۱. گفت : «مگر می توان تعداد کشته شدگان به دست سمرة را به حساب آورد؟! زیاد بن ابیه در وقتی که خودش والی بصره و کوفه بود از جانب معاویه به کوفه آمد، سمرة را جانشین خود در بصره کرد و او در مدّت شش ماه ، هشت هزار نفر از مردم را کشت . زیاد به وی گفت : آیا نترسیدی از این که شاید در میانشان یک نفر بی گناه بوده باشد؟! سَمَرَه گفت : اگر هشت هزار دیگر نیز به مقدار آن ها می کشتم هرگز باکی نداشتم ! ۲. نیز نقل شده است که «ابو سوار عبدی» می گفت : در یک صبحگاه سَمَرَه از خویشاوندان من ، چهل و هفت نفر را کشت که همه جامع قرآن بوده اند. ۳. یکی دیگر از جنایات سمرة این است که شخصی به نام «عَوْف» روایت نموده است که سَمَرة بن جُنْدب از مدینه به کوفه برمی گشت . چون به خانه های بنی اسد رسید، مردی از بعضی از کوچه هایشان بیرون آمد که با اوَّل خیل و لشگر وی برخورد کرد. یکی از لشگریان به وی حمله برد و از روی سرکشی و بازی و بدون جهت حربه ای به او زد. و سپس لشگر گذشت و سمره به آن مرد رسید در حالی که داشت در خون خود دست و پا می زد. پرسید: این چه واقعه ای است ؟! گفتند: اوائل لشگر امیر بدو اصابت کرده است . او از روی تکبر گفت : «اذَاسَمِعْتُمْ بِنَا قَدْ رَکِبْنَا فَاتَّقُوا اسنَّتَنَا» «چون شنیدید که ما سوار شدیم از سنان ها و نیزه های ما بترسید و کنار بایستید.» ۴. عبدالملک بن حکیم، از حسن بصری نقل می کند که می گفت: مردی از اهل خراسان به بصره آمد. اموالی را که با خود داشت به بیت المال سپرد و رسید پرداخت زکات خویش را گرفت و سپس وارد مسجد شد و دو رکعت نماز گزارد. در همان هنگام، سمرة که رئیس شرطه های زیاد بود. او را گرفت و متهم ساخت که از خوارج است و او را پیش آورد و گردنش را زد و چون به چیزهایی که همراه او بود نگریستند، آن رسید پرداخت زکات را که به خط سرپرست بیت المال بود، دیدند. «ابوبکره»وی برادر مادری زیاد است. مادر هر دو سمیه، کنیز حارث بن کلده است. گفت: ای سمرة! مگر نشنیده ای که خداوند متعال می فرماید: «همانا آن کس که زکات می پردازد و نام پروردگارش را یاد می کند و نماز می گزارد رستگار است»؟ گفت: برادرت مرا به این کار فرمان داد. اعمش از ابوصالح نقل می کند که می گفته است به ما گفته شد، مردی از اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) آمده است. نزد او رفتیم و دیدیم سمرة بن جندب است. کنار یکی از پاهایش شراب و کنار پای دیگرش یخ بود. گفتیم: این چیست؟ گفتند: گرفتار نقرس است. در همین حال گروهی پیش او آمدند و گفتند: ای سمرة فردا پاسخ خدای خود را چگونه می دهی؟ مردی را پیش تو می آورند و می گویند از خوارج است، فرمان به قتل او می دهی، سپس یکی دیگر را می آورند و می گویند آن که کشتی از خوارج نبوده است، بلکه جوانی بوده است که در پی کار خود بوده و اشتباه شده است و آن خارجی همین یکی است که حالا آورده ایم و به کشتن دومی اشاره می کنی. سمرة گفت: چه عیبی در این کار است. اگر از اهل بهشت بوده به بهشت می رود و اگر دوزخی بوده به دوزخ می رود. ← سمرة و جعل حدیث سمرة بن جندب کسی است که معاویه صد هزار درهم به او داد و گفت آیه ی «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ» ؛ که همه می گفتند در شان امیرالمؤمنین (علیه السّلام) نازل شده است را، با جعل یک حدیث از سوی پیامبر، آن را به عبد الرحمن بن ملجم مرادی منسوب کن. تا این که با افزایش مبلغ به ۴۰۰ هزار درهم، قبول کرد و این جعل را انجام داد. نیز در همان وقت آیه «وَمِنَ النَّاسِ مَن یُعْجِبُکَ قَوْلُهُ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیُشْهِدُ اللّهَ عَلَی مَا فِی قَلْبِهِ وَهُوَ اَلَدُّ الْخِصَامِ» (و از مردم کسانی هستند که گفتار آنان در زندگی دنیا مایه اعجاب تو می شود، و خدا را بر آن چه در دل دارند گواه می گیرند حال این که سرسخت ترین دشمنانند) را در حق امام علی (علیه السّلام) روایت کند. ← عزل از ولایت بصره پس از این که «زیاد بن ابیه» در سال ۵۳ هجری از دنیا رفت، معاویه به جای او، سمرة را بر حکومت بصره گماشت. سمرة تا شش ماه و برخی گفته اند تا هجده ماه در بصره بود و در سال ۵۴ از این منصب عزل شد. بعد از این که معاویه او را عزل نمود، بسیار ناراحت و عصبانی شد و گفت: لعنت خدا بر معاویه. اگر من خداوند را به اندازه معاویه می شناختم و اطاعت می کردم هرگز دچار عذاب خداوند نمی شدم. سرانجام سمرة سمرة پس از عزل از امارت بصره در سال ۵۴ هجری، به کوفه رفت و در محله ی «بنی اسد» برای خود خانه ای ساخت و همان جا درگذشت. وی در اواخر عمر خود، گرفتار لرز و سرمای سختی شد. برایش آتش افروختند. پیش رو و پشت سرش و بر سمت راست و چپ او منقل آتش نهادند ولی سودی نبخشید و می گفت با سرمای درونم چه کنم و بر همان حال مرد. نقل شده است که روزی پیامبر به سه تن از صحابه «ابوهریره»، «ابو محذوره» و «سمرة بن جندب» فرمود: «آن کس از شما که دیر تر از دو تن دیگر از دنیا برود، در آتش است.» و سمرة آخرین آن ها بود. و این نشان گر راستی کلام رسول خدا درباره ی وی بود. تاریخ مرگ سمره را با اختلاف، سالهای ۵۸ و ۵۹ و ۶۰ هجری نوشته اند. در برخی از منابع آمده است که سمرة در دیگ آب جوش افتاد و سوخت و سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) که به ابوهریره فرموده بود: «آخرین کس از شما سه تن که بمیرد در آتش است»، صحیح بود.
وی «سمرة بن جندب بن هلال بن حریج بن مرة فزاری» است. برای او چندین کنیه ذکر کرده اند؛ از جمله ابوسلیمان، ابوسعید، ابوعبدالرحمن و ابوعبدالله. مادرش «الکلفاء» دختر «حارث» و از قبیله ی «بنی اسد» بود و دخترش «ام ثابت» همسر «مختار بن ابی عبیده ثقفی» بود. «سمرة» حلیف و هم پیمان انصار بود. وقتی پدرش از دنیا رفت، مادرش وارد مدینه شد و با یکی از انصار به نام «مرّی بن شیبان» عموی «ابوسعید خدری» ازدواج نمود و سمرة در خانه او بزرگ شد. نقل شده است که وی در زمان خلافت «عمر بن خطاب» به صورت آشکارا شراب می فروخت. وقتی به عمر گفته شد: سمره شراب فروخته است ، عمر گفت : خداوند سمره را بکشد! رسول خدا گفت : «خداوند لعنت کرده است یهود را که شحوم را (پیه ها را) بر آنان حرام کرده بود؛ ولی آن را می فروختند.» سمرة در دوران پیامبر ابن جندب از صحابه پیامبر بوده و در جنگ احد شرکت داشت و نیز روایات فراوانی از او نقل کرده اند. علیرغم این که وی جنایات متعددی را مرتکب شده است؛ ولی از آن جهت که یک صحابی است، مورد وثوقاهل سنت بوده و تمام روایات وی را می پذیرند. در بیان شرکت او در جنگ احد آمده است که چون پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به سوی «احد» می رفت و یاران خود را سان می دید، سمرة بن جندب را که سنّ کمی داشت، رد کرد و به «رافع بن خدیج» اجازه داد و سمرة به ناپدری خویش گفت: «پدر جان! پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به «رافع بن خدیج» اجازه داد و مرا رد کرد؛ ولی من در کشتی، رافع را به زمین می زنم.» مری بن شیبان نیز به پیامبر گفت: «پسر مرا رد کردی و رافع بن خدیج را اجازه دادی، اما پسر من او را زمین می زند.» پیامبر به آنان فرمود تا کشتی بگیرند و سمره، رافع را به زمین زد و به او نیز اجازه داد که در جنگ احد شرکت کند. ← سمرة و قاعده ی لاضرر سمرة ماجرای معروفی داشت که قاعده مبارکه معروف «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام» در داستان وی وارد شده است. داستان از این قرار بود که سمرة بن جندب مالک باغی بود که آن را به یکی از انصار فروخت و از آن یک درخت نخل را که در میان باغ بود استثنا کرد، و گفت: «این درخت برای من باقی بماند.» آن انصاری نیز موافقت کرد و بدون این که بداند بعدها چه اتفاقی خواهد افتاد، باغ را خرید. از آن جا که سمرة دل بیماری داشت، برای تجسس در حریم خصوصی انصاری، بدون اجازه و به بهانه ی نخلش، وارد باغ آن انصاری می شد که خودش و همسر و خانواده اش در آن زندگی می کردند. مرد انصاری از او خواست که به هنگام وارد شدن به باغ اجازه بگیرد، و مثلاً یا الله بگوید یا در بزند و کاری از این قبیل بکند؛ اما سمرة نپذیرفت و گفت: این نخل مال من است و راه هم راه من است، و دلیلی برای اجازه گرفتن وجود ندارد. انصاری هر چه از او خواهش کرد، او زیر بار نرفت، تا این که مرد انصاری نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) رفت و از دست سمرة شکایت کرد، و از ایشان برای این مشکل راه حلی خواست. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) سمرة را طلبید و از او خواست که در هنگام ورود به باغ اجازه بگیرد؛ اما او این خواسته را رد کرد و گفت: نخل، مال من است و من اختیار آن را دارم، پس هر گونه که بخواهم وارد باغ می شوم. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمودند: این درخت را در برابر درختی در بهشت به من بفروش. او گفت: نمی فروشم. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: در برابر ده درخت، گفت: نه و همین طور پافشاری می کرد، به گونه ای که نشان می داد غرضی از این کار دارد. در این جا معروف است که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به انصاری چنین گفت: برو و نخل را از ریشه بکن و به صورت سمرة پرتاب کن، چرا که ضرر و زیان در اسلام راه ندارد؛ «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام» و به سمرة گفت: تو مرد مضری هستی که می خواهی به دیگران زیان برسانی، هدفت خرما گرفتن از نخل نیست. و بدین ترتیب این قاعده از قواعد فقهی معروف شد، که به آن عمل می شود. سمرة در دوران معاویه اوج جنایات و کشتارهایی که سمرة انجام داده است، در دوران زمام داری معاویه است. ← سمرة و ولایت بصره وقتی که معاویه عمال خود را به سرتاسر سرزمین های اسلامی گسیل داشت، «زیاد بن ابیه» را در سال ۴۵ هجری حاکم بصره نمود. در سال ۵۰ هجری که زیاد از سوی معاویه به عنوان والی کوفه برگزیده شد، وی سمرة را جانشین خود در بصره قرار داد. وی در مدت شش ماهی که در بصره بود جنایات فراوانی انجام داد. ← جنایات سمرة = طبری در حوادث سال پنجاهم آورده است که «محمد بن سلیم» گفت : من از «انس بن سیرین» سوال کردم : آیا سَمرة بن جندب کسی را هم کشته است ؟! ۱. گفت : «مگر می توان تعداد کشته شدگان به دست سمرة را به حساب آورد؟! زیاد بن ابیه در وقتی که خودش والی بصره و کوفه بود از جانب معاویه به کوفه آمد، سمرة را جانشین خود در بصره کرد و او در مدّت شش ماه ، هشت هزار نفر از مردم را کشت . زیاد به وی گفت : آیا نترسیدی از این که شاید در میانشان یک نفر بی گناه بوده باشد؟! سَمَرَه گفت : اگر هشت هزار دیگر نیز به مقدار آن ها می کشتم هرگز باکی نداشتم ! ۲. نیز نقل شده است که «ابو سوار عبدی» می گفت : در یک صبحگاه سَمَرَه از خویشاوندان من ، چهل و هفت نفر را کشت که همه جامع قرآن بوده اند. ۳. یکی دیگر از جنایات سمرة این است که شخصی به نام «عَوْف» روایت نموده است که سَمَرة بن جُنْدب از مدینه به کوفه برمی گشت . چون به خانه های بنی اسد رسید، مردی از بعضی از کوچه هایشان بیرون آمد که با اوَّل خیل و لشگر وی برخورد کرد. یکی از لشگریان به وی حمله برد و از روی سرکشی و بازی و بدون جهت حربه ای به او زد. و سپس لشگر گذشت و سمره به آن مرد رسید در حالی که داشت در خون خود دست و پا می زد. پرسید: این چه واقعه ای است ؟! گفتند: اوائل لشگر امیر بدو اصابت کرده است . او از روی تکبر گفت : «اذَاسَمِعْتُمْ بِنَا قَدْ رَکِبْنَا فَاتَّقُوا اسنَّتَنَا» «چون شنیدید که ما سوار شدیم از سنان ها و نیزه های ما بترسید و کنار بایستید.» ۴. عبدالملک بن حکیم، از حسن بصری نقل می کند که می گفت: مردی از اهل خراسان به بصره آمد. اموالی را که با خود داشت به بیت المال سپرد و رسید پرداخت زکات خویش را گرفت و سپس وارد مسجد شد و دو رکعت نماز گزارد. در همان هنگام، سمرة که رئیس شرطه های زیاد بود. او را گرفت و متهم ساخت که از خوارج است و او را پیش آورد و گردنش را زد و چون به چیزهایی که همراه او بود نگریستند، آن رسید پرداخت زکات را که به خط سرپرست بیت المال بود، دیدند. «ابوبکره»وی برادر مادری زیاد است. مادر هر دو سمیه، کنیز حارث بن کلده است. گفت: ای سمرة! مگر نشنیده ای که خداوند متعال می فرماید: «همانا آن کس که زکات می پردازد و نام پروردگارش را یاد می کند و نماز می گزارد رستگار است»؟ گفت: برادرت مرا به این کار فرمان داد. اعمش از ابوصالح نقل می کند که می گفته است به ما گفته شد، مردی از اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) آمده است. نزد او رفتیم و دیدیم سمرة بن جندب است. کنار یکی از پاهایش شراب و کنار پای دیگرش یخ بود. گفتیم: این چیست؟ گفتند: گرفتار نقرس است. در همین حال گروهی پیش او آمدند و گفتند: ای سمرة فردا پاسخ خدای خود را چگونه می دهی؟ مردی را پیش تو می آورند و می گویند از خوارج است، فرمان به قتل او می دهی، سپس یکی دیگر را می آورند و می گویند آن که کشتی از خوارج نبوده است، بلکه جوانی بوده است که در پی کار خود بوده و اشتباه شده است و آن خارجی همین یکی است که حالا آورده ایم و به کشتن دومی اشاره می کنی. سمرة گفت: چه عیبی در این کار است. اگر از اهل بهشت بوده به بهشت می رود و اگر دوزخی بوده به دوزخ می رود. ← سمرة و جعل حدیث سمرة بن جندب کسی است که معاویه صد هزار درهم به او داد و گفت آیه ی «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ» ؛ که همه می گفتند در شان امیرالمؤمنین (علیه السّلام) نازل شده است را، با جعل یک حدیث از سوی پیامبر، آن را به عبد الرحمن بن ملجم مرادی منسوب کن. تا این که با افزایش مبلغ به ۴۰۰ هزار درهم، قبول کرد و این جعل را انجام داد. نیز در همان وقت آیه «وَمِنَ النَّاسِ مَن یُعْجِبُکَ قَوْلُهُ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیُشْهِدُ اللّهَ عَلَی مَا فِی قَلْبِهِ وَهُوَ اَلَدُّ الْخِصَامِ» (و از مردم کسانی هستند که گفتار آنان در زندگی دنیا مایه اعجاب تو می شود، و خدا را بر آن چه در دل دارند گواه می گیرند حال این که سرسخت ترین دشمنانند) را در حق امام علی (علیه السّلام) روایت کند. ← عزل از ولایت بصره پس از این که «زیاد بن ابیه» در سال ۵۳ هجری از دنیا رفت، معاویه به جای او، سمرة را بر حکومت بصره گماشت. سمرة تا شش ماه و برخی گفته اند تا هجده ماه در بصره بود و در سال ۵۴ از این منصب عزل شد. بعد از این که معاویه او را عزل نمود، بسیار ناراحت و عصبانی شد و گفت: لعنت خدا بر معاویه. اگر من خداوند را به اندازه معاویه می شناختم و اطاعت می کردم هرگز دچار عذاب خداوند نمی شدم. سرانجام سمرة سمرة پس از عزل از امارت بصره در سال ۵۴ هجری، به کوفه رفت و در محله ی «بنی اسد» برای خود خانه ای ساخت و همان جا درگذشت. وی در اواخر عمر خود، گرفتار لرز و سرمای سختی شد. برایش آتش افروختند. پیش رو و پشت سرش و بر سمت راست و چپ او منقل آتش نهادند ولی سودی نبخشید و می گفت با سرمای درونم چه کنم و بر همان حال مرد. نقل شده است که روزی پیامبر به سه تن از صحابه «ابوهریره»، «ابو محذوره» و «سمرة بن جندب» فرمود: «آن کس از شما که دیر تر از دو تن دیگر از دنیا برود، در آتش است.» و سمرة آخرین آن ها بود. و این نشان گر راستی کلام رسول خدا درباره ی وی بود. تاریخ مرگ سمره را با اختلاف، سالهای ۵۸ و ۵۹ و ۶۰ هجری نوشته اند. در برخی از منابع آمده است که سمرة در دیگ آب جوش افتاد و سوخت و سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) که به ابوهریره فرموده بود: «آخرین کس از شما سه تن که بمیرد در آتش است»، صحیح بود.
[ویکی فقه] حکومت ننگین بنی امیه، مملوِّ از شخصیت هایی است که در دشمنی و کینه ورزی با اهل بیت (علیه السّلام) بسیار کوشیدند و برای دستیابی به امیال و آرزوهای نفسانی و غیر مشروع خود، از هیچ کوششی دریغ ننمودند. در راس این خاندان، معاویه بن ابی سفیان بود که به جهت استحکام بخشیدن به پایه های قدرت خویش و نابود ساختن اساس اسلام، افرادی را استخدام می کرد. این اشخاص با ایجاد فضای رعب و وحشت و سرکوب در میان مردم به خصوص شیعیان، و نیز جعل احادیث فراوان در مدح بنی امیه و مذمت امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام)، جامعه اسلامی را به سمت انحراف سوق می دادند. یکی از این مهره های دنیا پرست، «سمرة بن جندب» بود که در این راستا، خدمات شایانی به حکومت نامشروع اموی نمود.
وی «سمرة بن جندب بن هلال بن حریج بن مرة فزاری» است. برای او چندین کنیه ذکر کرده اند؛ از جمله ابوسلیمان، ابوسعید، ابوعبدالرحمن و ابوعبدالله. مادرش «الکلفاء» دختر «حارث» و از قبیله ی «بنی اسد» بود و دخترش «ام ثابت» همسر «مختار بن ابی عبیده ثقفی» بود. «سمرة» حلیف و هم پیمان انصار بود. وقتی پدرش از دنیا رفت، مادرش وارد مدینه شد و با یکی از انصار به نام «مرّی بن شیبان» عموی «ابوسعید خدری» ازدواج نمود و سمرة در خانه او بزرگ شد. نقل شده است که وی در زمان خلافت «عمر بن خطاب» به صورت آشکارا شراب می فروخت. وقتی به عمر گفته شد: سمره شراب فروخته است ، عمر گفت : خداوند سمره را بکشد! رسول خدا گفت : «خداوند لعنت کرده است یهود را که شحوم را (پیه ها را) بر آنان حرام کرده بود؛ ولی آن را می فروختند.»
سمرة در دوران پیامبر
ابن جندب از صحابه پیامبر بوده و در جنگ احد شرکت داشت و نیز روایات فراوانی از او نقل کرده اند. علیرغم این که وی جنایات متعددی را مرتکب شده است؛ ولی از آن جهت که یک صحابی است، مورد وثوقاهل سنت بوده و تمام روایات وی را می پذیرند. در بیان شرکت او در جنگ احد آمده است که چون پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به سوی «احد» می رفت و یاران خود را سان می دید، سمرة بن جندب را که سنّ کمی داشت، رد کرد و به «رافع بن خدیج» اجازه داد و سمرة به ناپدری خویش گفت: «پدر جان! پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به «رافع بن خدیج» اجازه داد و مرا رد کرد؛ ولی من در کشتی، رافع را به زمین می زنم.» مری بن شیبان نیز به پیامبر گفت: «پسر مرا رد کردی و رافع بن خدیج را اجازه دادی، اما پسر من او را زمین می زند.» پیامبر به آنان فرمود تا کشتی بگیرند و سمره، رافع را به زمین زد و به او نیز اجازه داد که در جنگ احد شرکت کند.
← سمرة و قاعده ی لاضرر
اوج جنایات و کشتارهایی که سمرة انجام داده است، در دوران زمام داری معاویه است.
← سمرة و ولایت بصره
...
وی «سمرة بن جندب بن هلال بن حریج بن مرة فزاری» است. برای او چندین کنیه ذکر کرده اند؛ از جمله ابوسلیمان، ابوسعید، ابوعبدالرحمن و ابوعبدالله. مادرش «الکلفاء» دختر «حارث» و از قبیله ی «بنی اسد» بود و دخترش «ام ثابت» همسر «مختار بن ابی عبیده ثقفی» بود. «سمرة» حلیف و هم پیمان انصار بود. وقتی پدرش از دنیا رفت، مادرش وارد مدینه شد و با یکی از انصار به نام «مرّی بن شیبان» عموی «ابوسعید خدری» ازدواج نمود و سمرة در خانه او بزرگ شد. نقل شده است که وی در زمان خلافت «عمر بن خطاب» به صورت آشکارا شراب می فروخت. وقتی به عمر گفته شد: سمره شراب فروخته است ، عمر گفت : خداوند سمره را بکشد! رسول خدا گفت : «خداوند لعنت کرده است یهود را که شحوم را (پیه ها را) بر آنان حرام کرده بود؛ ولی آن را می فروختند.»
سمرة در دوران پیامبر
ابن جندب از صحابه پیامبر بوده و در جنگ احد شرکت داشت و نیز روایات فراوانی از او نقل کرده اند. علیرغم این که وی جنایات متعددی را مرتکب شده است؛ ولی از آن جهت که یک صحابی است، مورد وثوقاهل سنت بوده و تمام روایات وی را می پذیرند. در بیان شرکت او در جنگ احد آمده است که چون پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به سوی «احد» می رفت و یاران خود را سان می دید، سمرة بن جندب را که سنّ کمی داشت، رد کرد و به «رافع بن خدیج» اجازه داد و سمرة به ناپدری خویش گفت: «پدر جان! پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به «رافع بن خدیج» اجازه داد و مرا رد کرد؛ ولی من در کشتی، رافع را به زمین می زنم.» مری بن شیبان نیز به پیامبر گفت: «پسر مرا رد کردی و رافع بن خدیج را اجازه دادی، اما پسر من او را زمین می زند.» پیامبر به آنان فرمود تا کشتی بگیرند و سمره، رافع را به زمین زد و به او نیز اجازه داد که در جنگ احد شرکت کند.
← سمرة و قاعده ی لاضرر
اوج جنایات و کشتارهایی که سمرة انجام داده است، در دوران زمام داری معاویه است.
← سمرة و ولایت بصره
...
wikifeqh: سمره_بن_جندب