استثنا
/~estesnA/
مترادف استثنا: مستثنا، جدا
برابر پارسی: جدا، سوا
معنی انگلیسی:
فرهنگ فارسی
فرهنگ عمید
۲. (ادبی ) در دستور زبان، خارج کردن چیزی یا کسی از یک حکم عمومی، بیرون کردن چیزی از حکم ماقبل با گفتن کلماتی مانندِ الا، جز، و مگر.
۳. (صفت ) آنچه بیرون از حکم کلی قرار گرفته، استثناشده.
۴. (صفت ) ممتاز، برتر: او بین همکلاسی هایش یک استثنا بود.
۵. [قدیمی] گفتنِ «إن شاءالله» در سخن.
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] استثنا (منطق). استثنا کردن در علم منطق عبارت است از اثبات یا نفی مقدم یا تالی در قیاس شرطی.
استثنا در منطق یعنی اثبات یا نفی مقدم یا تالی در قیاس شرطی.
وجه تسمیه
وجه تسمیه آن این است که در عربی مقدم یا تالی را با قضیه ای که با «لکن» از ادات استثناء آغاز می شود اثبات یا نفی می کنند. «متصله موجبه لزومی را چون استثناء عین مقدم او کنند، منتج عین تالی او باشد».
شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۴۲.
۱. ↑ شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۴۲.۲. ↑ ابن سینا، حسین بن عبدالله، دانش نامه علائی، ص۸۱.
...
استثنا در منطق یعنی اثبات یا نفی مقدم یا تالی در قیاس شرطی.
وجه تسمیه
وجه تسمیه آن این است که در عربی مقدم یا تالی را با قضیه ای که با «لکن» از ادات استثناء آغاز می شود اثبات یا نفی می کنند. «متصله موجبه لزومی را چون استثناء عین مقدم او کنند، منتج عین تالی او باشد».
شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۴۲.
۱. ↑ شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۴۲.۲. ↑ ابن سینا، حسین بن عبدالله، دانش نامه علائی، ص۸۱.
...
wikifeqh: استثنا_(منطق)
مترادف ها
رد، اعتراض، استثنا، استثناء
فارسی به عربی
پیشنهاد کاربران
برتافته
استثنا از مصدر ثنی گرفته شده ( ثنی ) به معنای عطف و پیچاندن است ، و نیز به معنای رد بعضی بر بعض دیگر است . صاحب مجمع البیان میگوید: اصل ( ثنی ) به معنای عطف است ، وقتی بخواهی بگوئی فلانی را از فلان یا
... [مشاهده متن کامل]
... [مشاهده متن کامل]
فلان عمل منصرف کردم میگوئی : ( ثنیته عن کذا ) . لذا کلمه ( استثنأ ) از همین باب است ، چون در استثنأ نظر خود را به جمله قبل بر میگردانی و افرادی را از آن استثنأ میکنی . و از همین باب است کلمه ( اثنان : دو ) ، چون دومی از هر چیز عطف به اولی آن می شود، و به سوی آن برگردانده می شود: ( ثنأ ) هم که به معنای مدح است از این باب است ، زیرا در مدح و ستودن ، فضایل شخص ممدوح را یکی یکی ذکر می کنند، دومی را به اولی و سومی را به دومی عطف مینمایند. ( ترجمه ی تفسیر المیزان )
جدابافته
آمیخته واژه ی �جدابافته� را با اندک چشم پوشی، بجای واژه ی از ریشه عربی: �استثناء� بکار برده و بجای �استثنایی بر قاعده� نوشته ام: �جدابافته ای بر قاعده�. برای واژه ی �قاعده� به مانش فلسفی آن، واژه ی پارسی درخور نیافتم. نکته ی مهم در کاربرد چنین زبانزدی که شاید کم تر به دیده گرفته شده، آرش آن است که در بنیاد خود، اشاره به کار یا جُستاری نشدنی دارد؛ زیرا �قاعده� در مانش فلسفی و منطقی که در اینجا منظور از آن، منطق صوری و الگوی متافیزیکی برخورد به پدیده ها در شیوه ی اندیشگی کهنه و ناسازگار با پیشرفت های دانشورانه و فن آورانه ی دو سه سده ی کنونی آدمی است، باید دو ویژگی دربر داشته باشد:
... [مشاهده متن کامل]
الف. سازگار با همه ی حکم های جزئیات جُستارِ خود باشد؛ و
ب. برای شناخت آن جزئیات، شایستگی کاربرد داشته باشد.
به این ترتیب و بر بنیاد آن شیوه اندیشگی، در �قاعده�، جدابافته ای ( استثناء ) نمی تواند و نباید هستی داشته باشد؛ زیرا �قاعده� را زیر و رو کرده از میان برمی دارد.
برگرفته از پی نوشت یادداشتی در پیوند زیر:
https://www. behzadbozorgmehr. com/2015/03/blog - post_215. html
آمیخته واژه ی �جدابافته� را با اندک چشم پوشی، بجای واژه ی از ریشه عربی: �استثناء� بکار برده و بجای �استثنایی بر قاعده� نوشته ام: �جدابافته ای بر قاعده�. برای واژه ی �قاعده� به مانش فلسفی آن، واژه ی پارسی درخور نیافتم. نکته ی مهم در کاربرد چنین زبانزدی که شاید کم تر به دیده گرفته شده، آرش آن است که در بنیاد خود، اشاره به کار یا جُستاری نشدنی دارد؛ زیرا �قاعده� در مانش فلسفی و منطقی که در اینجا منظور از آن، منطق صوری و الگوی متافیزیکی برخورد به پدیده ها در شیوه ی اندیشگی کهنه و ناسازگار با پیشرفت های دانشورانه و فن آورانه ی دو سه سده ی کنونی آدمی است، باید دو ویژگی دربر داشته باشد:
... [مشاهده متن کامل]
الف. سازگار با همه ی حکم های جزئیات جُستارِ خود باشد؛ و
ب. برای شناخت آن جزئیات، شایستگی کاربرد داشته باشد.
به این ترتیب و بر بنیاد آن شیوه اندیشگی، در �قاعده�، جدابافته ای ( استثناء ) نمی تواند و نباید هستی داشته باشد؛ زیرا �قاعده� را زیر و رو کرده از میان برمی دارد.
برگرفته از پی نوشت یادداشتی در پیوند زیر:
https://www. behzadbozorgmehr. com/2015/03/blog - post_215. html
برابر نهاد برای استثنا ; "کمیزه" و "کم خیزه"" کم باشگی" کم ازبیش" میباشد. برای مثال در جمله زیر"
گاهی استثناهایی نیز وجود داشته است
گاهی کماز بیشی هایی نیز وجود داشته و یا: گاهی کمباشگی هایی هم وجود داشته است.
... [مشاهده متن کامل]
شماری از پیشنهاد های دوستان بسیار خوب هستند اما برخی زمان ها نمی تواند مفهوم نهفته در کاربردهای "استثنا" را در همه ی عبارت ها و فراز های برساند رچرا که استثنا در زبان فارسی در معانی بکار برده می شود که در عربی وجود ندارند
گاهی استثناهایی نیز وجود داشته است
گاهی کماز بیشی هایی نیز وجود داشته و یا: گاهی کمباشگی هایی هم وجود داشته است.
... [مشاهده متن کامل]
شماری از پیشنهاد های دوستان بسیار خوب هستند اما برخی زمان ها نمی تواند مفهوم نهفته در کاربردهای "استثنا" را در همه ی عبارت ها و فراز های برساند رچرا که استثنا در زبان فارسی در معانی بکار برده می شود که در عربی وجود ندارند
جداگانگی، جداگانه
آمیخته واژه های �جداگانگی� و �جداگانه� را پیش از این به آرش �تفاوت� و �متفاوت� بکار برده ام. با این همه، می توان این آمیخته واژه ها را با اندک چشم پوشی درخور به آرش واژه های از ریشه اَربیِ ( عربی ) �استثناء� و �استثنایی� نیز بکار برد. نمونه:
... [مشاهده متن کامل]
آنجا که به یکی از جداگانگی ( استثناء ) های گمانه ی یورش نظامی امپریالیست ها به ایران می پردازد، نوشته ام . . .
برگرفته از نوشتاری در پیوند زیر:
ب. الف. بزرگمهر ۲۴ مهر ماه ۱۳۹۸
https://www. behzadbozorgmehr. com/2019/10/blog - post_68. html
آمیخته واژه های �جداگانگی� و �جداگانه� را پیش از این به آرش �تفاوت� و �متفاوت� بکار برده ام. با این همه، می توان این آمیخته واژه ها را با اندک چشم پوشی درخور به آرش واژه های از ریشه اَربیِ ( عربی ) �استثناء� و �استثنایی� نیز بکار برد. نمونه:
... [مشاهده متن کامل]
آنجا که به یکی از جداگانگی ( استثناء ) های گمانه ی یورش نظامی امپریالیست ها به ایران می پردازد، نوشته ام . . .
برگرفته از نوشتاری در پیوند زیر:
ب. الف. بزرگمهر ۲۴ مهر ماه ۱۳۹۸
https://www. behzadbozorgmehr. com/2019/10/blog - post_68. html
جدا، سوا
جداداری - سواداری
جداویژه/ سواویژه/ جدا/ سوا
این واژه اربی است و پارسی آن اینهاست:
هاویر hãvir ( کردی. )
نیسِد nised ( سنسکریت: نیسِدهَ nisedha )
ناوازه nãvãze ( کردی )
اَپَواد apavãd ( سنسکریت: اَپَوادَ apavãda )
هاویر hãvir ( کردی. )
نیسِد nised ( سنسکریت: نیسِدهَ nisedha )
ناوازه nãvãze ( کردی )
اَپَواد apavãd ( سنسکریت: اَپَوادَ apavãda )