دعای کمیل

[ویکی فقه] دعای کمیل از دعاهای معروف و از بهترین دعاها و دعای حضرت خضر است که امیر مؤمنان علیه السّلام آن را به کمیل بن زیاد نخعی، از یاران خویش آموخت. از دعای کمیل، به مناسبت در باب طهارت و حج نام برده اند.
۱) خواندن دعای کمیل در شب نیمه ی شعبان و نیز شب جمعه ،مستحب است. ۲) خواندن دعاهای طولانی، مانند دعای کمیل در قنوت نماز، جایز است. ۳) جمله ی «أَ فَمَنْ کٰانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کٰانَ فٰاسِقاً لٰا یَسْتَوُونَ» در دعای کمیل، از آیات سوره ی سجده است که دارای سجده ی واجب می باشد. ۴) بنابر قول به حرمت خواندن سوره های عزائم بر جنب و حائض، خواندن این فراز از دعا بر ایشان حرام است.

[ویکی شیعه] دعای کُمَیل دعایی است از حضرت علی(ع) که کمیل بن زیاد نخعی روایت کرده است. این دعا دارای مضامین بلند و متعالی در شناخت خداوند و درخواست بخشش گناهان است. علامه مجلسی دعای کمیل را بهترینِ دعاها دانسته است. این دعا از دعاهای رایجی است که شیعیان در شب نیمه شعبان و شب های جمعه می خوانند.
کمیل بن زیاد بن نهیک نخعی از قبیله نخع، از تابعین اصحاب رسول خدا(ص) و از یاران خاص امام علی(ع) و امام حسن(ع) است. وی ۱۸ سال از عمر خود را در دوران رسول خدا(ص) سپری کرد. او از جمله شیعیانی است که در روزهای اول خلافت حضرت علی(ع) با او بیعت کرد و در جنگ های امام علی(ع)، از جمله صفین حضور داشت. او را صاحب سرّ امیرالمومنین(ع) نیز می دانند. کمیل از جمله ده نفری است که در زمان عثمان از کوفه به شام تبعید شدند. کمیل در سال ۸۲ق به دستور حجاج بن یوسف ثقفی کشته شد.
از آنجا که این دعا را کمیل از امام علی(ع) روایت کرده، به دعای کمیل مشهور شده است.

[ویکی اهل البیت] این دعا یکی از ادعیه معروف است. علامه مجلسی آن را از بهترین دعاها می داند و آن دعای حضرت خضر علیه السلام است. حضرت امیرالمومنین علیه السلام آن را به کمیل که از خواصّ اصحاب آن حضرت است، تعلیم داد. در شبهای نیمه شعبان و در هر شب جمعه خوانده می شود و برای کفایت از شرّ اعداء و فتح باب رزق و آمرزش ‍ گناهان نافع است.
مفاتیح الجنان این دعا را از مصباح المتهجّد نقل نموده است.
کمیل بن زیاد می گوید: با مولایم علی علیه السلام در مسجد بصره نشسته بودیم و جمعی از اصحاب آن حضرت نیز حضور داشتند. یکی از آن ها خطاب به علی علیه السلام راجع به این آیه مبارکه «فیها یفرق کلّ امر حکیم» سؤال کرد. حضرت فرمود: مقصود، شب نیمه شعبان است.
آن گاه فرمود: قسم به کسی که جان علی به دست اوست، هیچ بنده ای نیست مگر این که جمیع مقدراتی که تا سال آینده بر او جاری می شود از خیر و شر، در شب نیمه شعبان برای او تقدیر می گردد. و هیچ بنده ای نیست که این شب را احیا بدارد و دعای خضر علیه السلام را بخواند مگر آن که دعایش مستجاب شود. مجلس پایان یافت و حضرت به منزل تشریف برد. من شبانه درِ خانه علی علیه السلام را زدم. حضرت فرمود: چه چیز (در این وقت شب) تو را به این جا آورده؟ عرض کردم: ای امیرمؤمنان! دعای خضر!
فرمود: بنشین ای کمیل! اگر این دعا را حفظ کنی و هر شب جمعه، یا در ماه، یا در سال، یا در عمرت یک مرتبه بخوانی، کفایت و یاری می شوی و مشمول رزق قرار می گیری و مغفرت الهی شامل حالت خواهد شد! ای کمیل! مصاحبت طولانی تو با ما، سبب گردید تا پاسخ تو را بگویم. حضرت سپس فرمود: بنویس: اللهم انّی اسألک برحمتک التی وسعت کل شی ء...
شیخ طوسی از کمیل بن زیاد نقل می کند که وی مشاهده کرد امام علی علیه السلام در سجده این دعا را می خواند.
دانشمندان کلامی، مراتبی برای توحید بیان نموده اند؛ مانند: توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی و... می توان اذعان نمود که دعای کمیل، بیان و اقرار همه این مراتب است.
محورهای کلی مطرح شده در این دعا، به ترتیب عبارت است از: