[ویکی فقه] حارث بن کَلَده بن عمرو بن عِلاج ثقفی، پزشک عرب معاصر پیامبر اسلام صلی اللّه علیه وآله وسلم بود.
گرچه تقریباً همه مآخذ کهن از او با عنوان ستایش آمیز «طبیب العرب» یاد کرده اند، اما آگاهی درباره زندگی و به ویژه چگونگی آموزش و شیوه های درمانی اش بسیار اندک و برگرفته از داستانهایی است که بی گمان پس از روزگار وی تنظیم شده اند و بسیاری از اجزای آن ها برساخته می نمایند.
شگفت آن که در بسیاری از منابع، به ویژه آثار ادبی و کتابهای انساب، از نام حارث نه در مقام درمانگر، بلکه به سبب ذکر حکایاتی درباره دو همسرش و فرزندان مشهور این دو یاد شده است.
ماجرای حضور حارث در ایران
حارث از قبیله ثقیف و از مردم طائف بود.
مؤلفانی که در سنّت «طبقات الاطباء و الحکماء» آثاری از خود برجای گذاشته اند ــ گویا به پیروی از ابن جلجل ــ هم داستان اند که حارث در ایران و یمن، که وابستگی فرهنگی آشکاری با ایران داشت، پزشکی و داروشناسی و عود نوازی آموخت و پس از کسب مهارت، چندی در ایران به پزشکی مشغول شد و کارش چندان بالا گرفت که نزد خسرو انوشیروان، پادشاه ایران، بار یافت و سپس با ثروتی که اندوخته بود، به زادگاه خود بازگشت و نه تنها محضر پیامبر که حتی روزگار معاویه را نیز درک کرد ــ قفطی، ابن ابی اصیبعه و ابن عبری به دانش آموزی وی در جندیشاپور تصریح کرده اند ــ اما باید توجه داشت که اگر حارث به عنوان پزشکی ورزیده نزد انوشیروان رفته و سالها بعد در روزگار معاویه درگذشته، دست کم ۱۲۰ سال زیسته است.
سخن ابن فضل اللّه عمری را در بند آغازین گزارش احوال حارث ــ که «. . . حکمت یونانی را بر زبان آوری عربی افزود و. . . » ــ باید مانند بند نخست اغلب تذکره ها در باب وی، ستایشی اغراق آمیز و آمیخته با ظرایف ادبی به شمار آورد.
کیفیت وصلت حارث با ایرانیان
در کتابهای سیره و مغازی و انساب و نیز آثار ادبی ـ تاریخی، به چند و چون دانش آموزی وی اشاره ای نشده است، اما گفته اند که به پاداش درمان یکی از ملوک کِنده در یمن، به وی جاریه ای عطا شد که اصالتا ایرانی و از مردم زَنْدْوَرد در نزدیکی کَسْکَر، و به قولی تحفه شاهنشاه ایران به این پادشاه بود (روایات دیگری نیز در این باب آمده است). حارث او را سمیه نامید که بعدها شهرت یافت.
زیاد بن اَبیه، والی فارس در زمان حکومت حضرت علی علیه السلام و سپس کارگزار امویان، یکی از فرزندان همین زن بود که معاویه، در روزگار خلافت خود، او را رسما برادر خود خواند و واکنشهایی را نیز برانگیخت.
سابقه حرث در صدر اسلام
...
گرچه تقریباً همه مآخذ کهن از او با عنوان ستایش آمیز «طبیب العرب» یاد کرده اند، اما آگاهی درباره زندگی و به ویژه چگونگی آموزش و شیوه های درمانی اش بسیار اندک و برگرفته از داستانهایی است که بی گمان پس از روزگار وی تنظیم شده اند و بسیاری از اجزای آن ها برساخته می نمایند.
شگفت آن که در بسیاری از منابع، به ویژه آثار ادبی و کتابهای انساب، از نام حارث نه در مقام درمانگر، بلکه به سبب ذکر حکایاتی درباره دو همسرش و فرزندان مشهور این دو یاد شده است.
ماجرای حضور حارث در ایران
حارث از قبیله ثقیف و از مردم طائف بود.
مؤلفانی که در سنّت «طبقات الاطباء و الحکماء» آثاری از خود برجای گذاشته اند ــ گویا به پیروی از ابن جلجل ــ هم داستان اند که حارث در ایران و یمن، که وابستگی فرهنگی آشکاری با ایران داشت، پزشکی و داروشناسی و عود نوازی آموخت و پس از کسب مهارت، چندی در ایران به پزشکی مشغول شد و کارش چندان بالا گرفت که نزد خسرو انوشیروان، پادشاه ایران، بار یافت و سپس با ثروتی که اندوخته بود، به زادگاه خود بازگشت و نه تنها محضر پیامبر که حتی روزگار معاویه را نیز درک کرد ــ قفطی، ابن ابی اصیبعه و ابن عبری به دانش آموزی وی در جندیشاپور تصریح کرده اند ــ اما باید توجه داشت که اگر حارث به عنوان پزشکی ورزیده نزد انوشیروان رفته و سالها بعد در روزگار معاویه درگذشته، دست کم ۱۲۰ سال زیسته است.
سخن ابن فضل اللّه عمری را در بند آغازین گزارش احوال حارث ــ که «. . . حکمت یونانی را بر زبان آوری عربی افزود و. . . » ــ باید مانند بند نخست اغلب تذکره ها در باب وی، ستایشی اغراق آمیز و آمیخته با ظرایف ادبی به شمار آورد.
کیفیت وصلت حارث با ایرانیان
در کتابهای سیره و مغازی و انساب و نیز آثار ادبی ـ تاریخی، به چند و چون دانش آموزی وی اشاره ای نشده است، اما گفته اند که به پاداش درمان یکی از ملوک کِنده در یمن، به وی جاریه ای عطا شد که اصالتا ایرانی و از مردم زَنْدْوَرد در نزدیکی کَسْکَر، و به قولی تحفه شاهنشاه ایران به این پادشاه بود (روایات دیگری نیز در این باب آمده است). حارث او را سمیه نامید که بعدها شهرت یافت.
زیاد بن اَبیه، والی فارس در زمان حکومت حضرت علی علیه السلام و سپس کارگزار امویان، یکی از فرزندان همین زن بود که معاویه، در روزگار خلافت خود، او را رسما برادر خود خواند و واکنشهایی را نیز برانگیخت.
سابقه حرث در صدر اسلام
...
wikifeqh: حارث_بن_کلده_ثقفی