تهذیب الاحکام

فرهنگ فارسی

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] تهذیب الأحکام. کتاب تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب «المقنعة» شیخ مفید، استاد بزرگ خود نگاشته است.
ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، معروف به شیخ الطائفه (م 460 ق).
شیخ طوسی در مقدمه کتاب تهذیب انگیزه خود را از نگارش این کتاب این گونه بیان می فرماید: «یکی از دوستانم که مراعات حق ایشان بر من واجب است از من درخواست نمود تا احادیث اصحاب را جمع آوری و موارد اختلاف، تباین، منافات و تضاد میان آن روایات را بررسی نمایم زیرا خبری نیست مگر آنکه روایتی بر خلاف آن وارد شده است و حدیثی نیست مگر آنکه در برابر آن روایتی که با آن منافات دارد نیز روایت شده. کار اختلاف روایات به آنجا کشیده که مخالفان به ما طعنه می زنند و این را از بزرگترین عیب های مذهب ما به شمار آورده اند و با این وسیله می خواهند مذهب ما را باطل اعلام نمایند. آنها می گویند مشایخ و بزرگان شما همیشه بر مخالفان خود ایراد می گرفتند که شما در دینتان که با آن خدا را عبادت می کنید اختلاف دارید و دچار اختلاف کلمه در فروع دین هستید و چنین عقیده ای را خدای دانا و حکیم اجازه نخواهد داد؛ اما خودتان نسبت به مخالفانتان بیشتر با هم اختلاف دارید. پس این اختلاف با وجود آنکه اعتراف می کنید که دلالت بر فساد می کند دلالت بر فساد مذهب خودتان نیز دارد... در اینجا بود که تصمیم گرفتم درخواست آن دوست عزیز را اجابت کرده و این کتاب را به نگارش درآوردم و اخبار و روایات متعارض را جمع آوری نموده و راه جمع میان آنها را بیان کنم و احادیث صحیح و معتبر را از روایات غیر معتبر جدا سازم. من در این کتاب، رساله استادم شیخ مفید را متن قرار داده ام و در شرح هر بخش از آن به روایات و احادیث وارده و جمع میان آنها اشاره دارم. در آغاز، شیوه من اشاره به تمام روایات بود اعم از روایات اصحاب و مخالفین ولی بعد دیدم که در این صورت نگارش کتاب خیلی به طول خواهد انجامید لذا فقط به روایات اصحاب اکتفا کردم.»
این کتاب یکی از معتبرترین مجموعه های روایی شیعه و سومین کتاب از کتب اربعه است و مورد قبول تمام علماء و فقهای شیعه می باشد. تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب المقنعه از شیخ مفید، استاد بزرگ خود و به دستور ایشان نگاشته است.
کتاب تهذیب الاحکام، شامل تمام روایات فروع و احکام شرعی است و برای فقیه و مجتهدی که بخواهد اجتهاد نماید، بیشتر روایات مورد نیاز را فراهم آورده است. این کتاب شامل مباحث فقهی، اصولی، رجالی و بسیاری از مباحث سودمند دیگر است.
شیخ در این کتاب به مباحث اصول عقاید اشاره نکرده و فقط به بیان فروع و احکام شرعی، یعنی از اول تا آخر فقه و از کتاب طهارت تا کتاب دیات، پرداخته است. ترتیب عنوان های این کتاب، همانند کتاب المقنعه است.

[ویکی فقه] تهذیب الاحکام، از منابع مهم فقهی و یکی از کتابهای چهارگانه حدیث شیعه ، اثرِ محمدبن حسن طوسی معروف به شیخ طوسی ، دانشمند امامی قرن پنجم می باشد.
این کتاب یکی از معتبرترین مجموعه های روایی شیعه و سومین کتاب از کتب اربعه است و مورد قبول تمام علما و فقهای شیعه می باشد. تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت عصمت و طهارت - علیهم السلام - روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب المقنعه از شیخ مفید، استاد بزرگ خود و به دستور ایشان نگاشته است.کتاب تهذیب الاحکام، شامل تمام روایات فروع و احکام شرعی است و برای فقیه و مجتهد ی که بخواهد اجتهاد نماید، بیشتر روایات مورد نیاز را فراهم آورده است. این کتاب شامل مباحث فقهی، اصولی، رجالی و بسیاری از مباحث سودمند دیگر است.شیخ در این کتاب به مباحث اصول عقاید اشاره نکرده و فقط به بیان فروع و احکام شرعی، یعنی از اول تا آخر فقه و از کتاب طهارت تا کتاب دیات، پرداخته است. ترتیب عنوانهای این کتاب، همانند کتاب المقنعه است. ادله ای که شیخ طوسی در این کتاب به آنها استدلال می کند، برگرفته از قرآن (ظاهر، صریح، محتوا، دلیل و یا معنای قرآن) ، احادیث قطعی (مانند خبر متواتر و اخبار دارای قرائن قطعی دال بر صحت آنها) و اجماع مسلمین و یا اجماع علمای شیعه است و در آخر به روایات مشهور میان اصحاب نیز اشاره دارد. البته شیخ به روایات مخالف و به وجه جمع یا وجه فساد آنها مانند ضعف سند یا عمل اصحاب برخلاف آن نیز اشاره کرده است. این کتاب شامل ۳۹۳ باب و ۱۳۵۹۰ حدیث است.در آخر کتاب مشیخه آمده و آن، سند شیخ طوسی به کتابهایی است که از آنها روایت نقل کرده است. بر مشیخه کتاب تهذیب نیز شرح هایی نگاشته شده است؛ مانند شرح علامه سیدهاشم توبلی به نام تنبیه الأریب و تذکره اللبیب فی ایضاح رجال التهذیب.

[ویکی اهل البیت] کتاب تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب «المقنعة» شیخ مفید، استاد بزرگ خود نگاشته است. این کتاب یکی از کتب اربعه حدیث شیعه است
ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، معروف به شیخ الطائفه (م 460 ق).
شیخ طوسی در مقدمه کتاب تهذیب انگیزه خود را از نگارش این کتاب این گونه بیان می فرماید: « یکی از دوستانم که مراعات حق ایشان بر من واجب است از من درخواست نمود تا احادیث اصحاب را جمع آوری و موارد اختلاف، تباین، منافات و تضاد میان آن روایات را بررسی نمایم زیرا خبری نیست مگر آنکه روایتی بر خلاف آن وارد شده است و حدیثی نیست مگر آنکه در برابر آن روایتی که با آن منافات دارد نیز روایت شده. کار اختلاف روایات به آنجا کشیده که مخالفان به ما طعنه می زنند و این را از بزرگترین عیب های مذهب ما به شمار آورده اند و با این وسیله می خواهند مذهب ما را باطل اعلام نمایند. آنها می گویند مشایخ و بزرگان شما همیشه بر مخالفان خود ایراد می گرفتند که شما در دینتان که با آن خدا را عبادت می کنید اختلاف دارید و دچار اختلاف کلمه در فروع دین هستید و چنین عقیده ای را خدای دانا و حکیم اجازه نخواهد داد؛ اما خودتان نسبت به مخالفانتان بیشتر با هم اختلاف دارید. پس این اختلاف با وجود آنکه اعتراف می کنید که دلالت بر فساد می کند دلالت بر فساد مذهب خودتان نیز دارد... در اینجا بود که تصمیم گرفتم درخواست آن دوست عزیز را اجابت کرده و این کتاب را به نگارش درآوردم و اخبار و روایات متعارض را جمع آوری نموده و راه جمع میان آنها را بیان کنم و احادیث صحیح و معتبر را از روایات غیر معتبر جدا سازم. من در این کتاب، رساله استادم شیخ مفید را متن قرار داده ام و در شرح هر بخش از آن به روایات و احادیث وارده و جمع میان آنها اشاره دارم. در آغاز، شیوه من اشاره به تمام روایات بود اعم از روایات اصحاب و مخالفین ولی بعد دیدم که در این صورت نگارش کتاب خیلی به طول خواهد انجامید لذا فقط به روایات اصحاب اکتفا کردم.»
این کتاب یکی از معتبرترین مجموعه های روایی شیعه و سومین کتاب از کتب اربعه است و مورد قبول تمام علماء و فقهای شیعه می باشد. تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب المقنعه از شیخ مفید، استاد بزرگ خود و به دستور ایشان نگاشته است.
کتاب تهذیب الاحکام، شامل تمام روایات فروع و احکام شرعی است و برای فقیه و مجتهدی که بخواهد اجتهاد نماید، بیشتر روایات مورد نیاز را فراهم آورده است. این کتاب شامل مباحث فقهی، اصولی، رجالی و بسیاری از مباحث سودمند دیگر است.
شیخ در این کتاب به مباحث اصول عقاید اشاره نکرده و فقط به بیان فروع و احکام شرعی، یعنی از اول تا آخر فقه و از کتاب طهارت تا کتاب دیات، پرداخته است. ترتیب عنوان های این کتاب، همانند کتاب المقنعه است.
ادله ای که شیخ طوسی در این کتاب به آن ها استدلال می کند، برگرفته از قرآن (ظاهر، صریح، محتوا، دلیل و یا معنای قرآن)، احادیث قطعی (مانند خبر متواتر و اخبار دارای قرائن قطعی دال بر صحت آن ها) و اجماع مسلمین و یا اجماع علمای شیعه است و در آخر به روایات مشهور میان اصحاب نیز اشاره دارد. البته شیخ به روایات مخالف و به وجه جمع یا وجه فساد آن ها مانند ضعف سند یا عمل اصحاب برخلاف آن نیز اشاره کرده است. این کتاب شامل 393 باب و 13590 حدیث است.
در آخر کتاب مشیخه آمده و آن، سند شیخ طوسی به کتاب هایی است که از آن ها روایت نقل کرده است. بر مشیخه کتاب تهذیب نیز شرح هایی نگاشته شده است؛ مانند شرح علامه سیدهاشم توبلی به نام تنبیه الأریب و تذکره اللبیب فی ایضاح رجال التهذیب.

[ویکی نور] تهذیب الأحکام، اثر ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، معروف به شیخ طوسی (متوفای 460ق)، سومین کتاب از کتب اربعه روایی شیعه است که تحقیق آن توسط حسن خرسان انجام گرفته و به همت محمد آخوندی و علی آخوندی گردآوری و مورد تصحیح قرار گرفته است.
«تهذیب الأحکام»، شرحی حدیثی بر کتاب «المقنعة» شیخ مفید است. شیخ طوسی که در جوانی شاگرد شیخ مفید بوده است تصمیم می گیرد شرحی بر کتاب المقنعة استاد خود بنگارد و روایات مربوط به هر حکم و فتوا را بیان کند.
درباره زمان تألیف کتاب باید گفت که شیخ، کتاب را در سن حدود 25 یا 26 سالگی شروع کرده است و این نشانگر نبوغ و رشد فوق العاده علمی اوست که در این سن چنین کتابی در محضر شیخ مفید نگاشته است؛ زیرا شیخ مفید در آغاز نگارش کتاب زنده بود است؛ ازاین رو در پایان نام او جمله «أیده الله تعالی» را ذکر می کند؛ ولی پس از نگارش قسمتی از کتاب، شیخ مفید از دنیا می رود (413ق) و شیخ طوسی از او با عنوان «رحمه الله» یاد می کند
در ابتدای کتاب سه مقدمه از ناشر، محقق و مؤلف آمده و در انتهای کتاب مشیخه ذکر شده است.
شیخ طوسی ابتدا کلام شیخ مفید در کتاب «المقنعة» را ذکر و سپس روایات مربوط را بیان می کند، ولی این التزام به شرح مقنعة بیشتر از باب 12 کتاب الصلاة، «باب فضل الصلاة و المفروض منها و المسنون» به طول نمی انجامد و از آن قست به بعد خود مؤلف روایات را به صورت مبوب و منظم تا پایان کتب فقهی دنبال می کند و دیگر از مقنعه سخن به میان نمی آورد. این کتاب دارای 13590 حدیث است که ضمن 393 باب تنظیم و تبویب شده است

[ویکی فقه] تهذیب الاحکام (کتاب). تهذیب الاحکام، از منابع مهم فقهی و یکی از کتابهای چهارگانه حدیث شیعه ، اثرِ محمدبن حسن طوسی معروف به شیخ طوسی ، دانشمند امامی قرن پنجم می باشد.
این کتاب یکی از معتبرترین مجموعه های روایی شیعه و سومین کتاب از کتب اربعه است و مورد قبول تمام علما و فقهای شیعه می باشد. تهذیب الاحکام شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت عصمت و طهارت - علیهم السلام - روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب المقنعه از شیخ مفید، استاد بزرگ خود و به دستور ایشان نگاشته است.کتاب تهذیب الاحکام، شامل تمام روایات فروع و احکام شرعی است و برای فقیه و مجتهد ی که بخواهد اجتهاد نماید، بیشتر روایات مورد نیاز را فراهم آورده است. این کتاب شامل مباحث فقهی، اصولی، رجالی و بسیاری از مباحث سودمند دیگر است.شیخ در این کتاب به مباحث اصول عقاید اشاره نکرده و فقط به بیان فروع و احکام شرعی، یعنی از اول تا آخر فقه و از کتاب طهارت تا کتاب دیات، پرداخته است. ترتیب عنوانهای این کتاب، همانند کتاب المقنعه است. ادله ای که شیخ طوسی در این کتاب به آنها استدلال می کند، برگرفته از قرآن (ظاهر، صریح، محتوا، دلیل و یا معنای قرآن) ، احادیث قطعی (مانند خبر متواتر و اخبار دارای قرائن قطعی دال بر صحت آنها) و اجماع مسلمین و یا اجماع علمای شیعه است و در آخر به روایات مشهور میان اصحاب نیز اشاره دارد. البته شیخ به روایات مخالف و به وجه جمع یا وجه فساد آنها مانند ضعف سند یا عمل اصحاب برخلاف آن نیز اشاره کرده است. این کتاب شامل ۳۹۳ باب و ۱۳۵۹۰ حدیث است.در آخر کتاب مشیخه آمده و آن، سند شیخ طوسی به کتابهایی است که از آنها روایت نقل کرده است. بر مشیخه کتاب تهذیب نیز شرح هایی نگاشته شده است؛ مانند شرح علامه سیدهاشم توبلی به نام تنبیه الأریب و تذکره اللبیب فی ایضاح رجال التهذیب.
شروح و تعلیقات
شرح سید محمد (صاحب مدارک) ؛ شرح قاضی نورالله شهید به نام تهذیب الاکمال؛ شرح مولا عبدالله شوشتری؛ شرح شیخ محمد بن حسن بن شهید ثانی؛ شرح موسی محمد استرآبادی؛ شرح عبداللطیف جامعی (شاگرد شیخ بهایی) ؛ شرح مولا محمدتقی مجلسی اول؛ شرح مولا محمد طاهر؛ شرح محقق شیروانی (داماد علامه مجلسی) ؛ شرح علامه مجلسی به نام ملاذ الأخیار که در ۱۶ جلد به چاپ رسیده است و شرح سید نعمت الله جزایری (بنام تذهیب الاکمام).بر این کتاب حاشیه های گوناگون نگاشته شده است.
وضعیت نشر
این کتاب در ۱۰ جلد به زبان عربی به همت انتشارات دارالکتب الاسلامیه تهران چاپ و منتشر شده است و هم به تصحیح و تحقیق استاد علی اکبر غفاری در ۱۰ جلد به چاپ رسیده است.
غرض از تالیف کتاب
...

[ویکی شیعه] تهذیب الاحکام (کتاب). تهذیب الاَحکام، مجموعه ای حدیثی از ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (د ۴۶۰ق/۱۰۶۸م) که تنها روایات حاوی احکام شرعی را جمع آوری کرده است. این کتاب از معتبرترین مجموعه های روایی و جزء کتب اربعه امامیه است و شیخ طوسی آن را قبل از کتاب الاستبصار نگاشته است.
تهذیب الاحکام، از معتبرترین مجموعه های روایی شیعه، سومین کتاب از کتب اربعه، و مورد قبول تمام علما و فقهای شیعه است. این مجموعه حدیثی، حاوی روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت(ع) روایت شده است. شیخ طوسی این کتاب را در شرح و توضیح کتاب المقنعه از شیخ مفید نگاشته است.
کتاب تهذیب الاحکام، بیشتر روایات مورد نیاز برای اجتهاد فقها و مجتهدان فراهم کرده است. این کتاب همچنین شامل مباحث فقهی، اصولی، رجالی و بسیاری مباحث دیگر است.

دانشنامه عمومی

تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه که به اختصار به تَهذیبُ الأحکام مشهور است، از مهم ترین و مفصل ترین منابع فقهی شیعه امامیه و یکی از چهار کتاب اصلی روایی شیعه، مشهور به کتب اربعه است. این اثر نوشته ابوجعفر محمد طوسی، مشهور به شیخ طوسی است که اولین و جامعترین اثر اوست.
وی این کتاب را با هدف حل معضل تعارض میان حدیث های شیعه نوشته است و در آن سعی کرده است تا با مبنا قرار دادن کتاب المقنعه شیخ مفید، کتابی جامع در زمینه حدیث و فقه بنویسد. طوسی در مقدمه تهذیب الاحکام نوشته است که یکی از دوستانش، به او اطلاع داده است که تعارض هایی در حدیث های شیعه وجود دارد که باعث انتقاد مذاهب دیگر و در نتیجه جدایی گروه هایی از تشیع شده است. این دوست از شیخ طوسی می خواهد تا برای رفع این تعارض ها، شرحی بر کتاب المقنعه اثر شیخ مفید بنویسد و در ضمن گزارش مستندهای هر مسئله فقهی، به ذکر حدیث های متناقض آن موضوع نیز بپردازد. بنابراین شیخ به نوشتن کتاب تهذیب الاحکام اقدام کرد. گروهی همچون محمدباقر خوانساری بر این باورند که تهذیب الاحکام به سفارش شیخ مفید تألیف شده است؛ اما این باور به عقیده شبیری در دانشنامه جهان اسلام، صحیح به نظر نمی رسد.
شیخ طوسی این کتاب را در ۱۰ جلد تدوین کرده است. این اثر بر اساس چاپ نجف، ۴۰۹ باب است که ۲۸ تا از آنها تکراری است. تعداد حدیث های این کتاب ۱۳٫۹۸۸ حدیث شمارش شده است. از این اثر چندین نسخه خطی و نفیس در کتابخانه های جوامع اسلامی باقی مانده است و متن آن با تصحیح های گوناگون، بارها به چاپ رسیده است. اولین نسخه چاپی از این اثر که به تحقیق حسن موسوی خرسان در نجف تدوین شده است، به سال ۱۳۷۹ ه‍. ق به چاپ رسیده است. اهمیت این اثر سبب شده است تا مورد توجه دانشمندان شیعه باشد و شرح های مختلفی برای آن نوشته شود. به گزارش آقابزرگ تهرانی، شانزده شرح و بیست حاشیه بر این کتاب نگارش یافته است.
تهذیب الاحکام، نسبت به سایر کتب اربعه جامع تر است و روایت های فقهی را در سرفصل های متنوع تری گنجانده است؛ تا جایی که به عقیده برخی از دانشمندان شیعه، این کتاب به تنهایی برای استناد فقیهان به روایات، کافی است. روایت های تهذیب در سه دسته تقسیم شده اند؛ «احادیث ادله» که شیخ به عنوان دلیل حکم شرعی بیان می کند، «حدیث های متعارض» که با حدیث های ادله متعارضند و «احادیث شواهد» که در تأیید یا رد یکی از حدیث های متعارض گزارش شده اند. شیخ طوسی روایت های ابتدایی هر باب را بر روایت های پایانی باب، ترجیح داده است. همچنین وی به جهت رعایت اختصار در کتاب، حدیث ها را با سندی معلق می آورد و در انتهای کتاب، طریقه خود به هر روایت را به طور کامل گزارش می کند. طوسی در این اثر کوشیده است تا راه جمع عرفی و نه ایراد از اسناد حدیث ها را برای حل مشکل تعارض روایات، ارائه کند. با این وجود ایراداتی چون وجود حدیث های ضعیف، ضعف در بیان وجوه حل تعارض بین روایت های متعارض، بیان دلایل غیر محکم برای برخی ادعاها و وقوع خطا و تحریف در نقل سند و متن برخی روایات، سبب شده است تا کتاب مورد انتقاد برخی از فقیهان و علمای علم حدیث قرار گیرد.
عکس تهذیب الاحکامعکس تهذیب الاحکامعکس تهذیب الاحکامعکس تهذیب الاحکام
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

دانشنامه آزاد فارسی

تَهْذیبُ الاَحْکام
تألیف شیخ طوسی، کتابی به عربی، در حدیث. از مهم ترین و جامع ترین کتاب های حدیث و اخبار و فقه شیعی به شمار می رود و یکی از کتب اربعۀ شیعه است. در ۳۹۳ باب تدوین شده و دربردارندۀ ۱۳۵۹۰ حدیث است. علما بر این کتاب، که خود شرحی مبسوط بر المُقنعۀ شیخ مفید است، شرح ها و حاشیه های بسیار نوشته اند. تهذیب الاحکام بارها در ایران، عراق و لبنان چاپ شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس