تشعیر

[ویکی فقه] تشعیر، اصطلاحی در تذهیب و نقاشی ایرانی می باشد.
تشعیر در لغت به معانی «موی بر آوردن بچه در شکم» و نیز «موی را داخل مَوزه کردن» و «آستر کردن موزه به موی» آمده است می باشد.

تشعیر در اصطلاح
در اصطلاح، نقوشی از یک یا دو رنگ است که در حاشیه و سرفصل های برخی کتب و در و دیوار و پرده ها و فضاهای موجود در مجلس سازی ها و پرده های نقاشی ایرانی کشیده می شود و در جلد سازی و قلمدان سازی و قلم زنی بر روی فلز و نیز خطاطی دیده شده است.

ریشه لغت «تشعیر»
تشعیر از شَعْر (مو) گرفته شده است و به نقوش بسیار ریز از گیاه و پرنده و درخت اطلاق می شود.
به گفته مجرد تاکستانی، از آن جا که طراحی تشعیر، که در اصل طراحی حیوانات و منظره و اقسام آن است، اغلب با طلا و به وسیله قلم موهای بسیار ظریف انجام می گرفته است، ظرافت خطوط را به مو تشبیه کرده اند.

پیشینه تاریخی تشعیر
...

تَشْعیر
اصطلاحی در کتاب آرایی به مفهوم نقش زدن در حاشیۀ صفحات با خطوط نازک طلایی. تشعیر در نسخه های خطی، قطعات، و مرقعات نفیس تنوع فراوانی داشته و معمولاً با آب طلا و گاه با رنگ های دیگر صورت می گرفته است. تشعیر از مادۀ «شعر» (موی) گرفته شده و نوعی تذهیب ساده با خطوط مویی و نقوش درهم و ریز است. تشعیر در کتب خطی قرن ۹و۱۰ق دیده می شود، اما سابقۀ آن را کهن تر دانسته اند. نقش مایه های تشعیر نقوش جانوران، گل و گیاه، کوچ قبایل و مناظر بوده است. تشعیر اساساً حد فاصل میان تذهیب و تصویر است. در اواسط قرن ۱۱ق، طلا اندازی از رونق افتاد و گاه نیز تصاویر تشعیر از حاشیه به وسط صفحه کشیده شد.