تشعیر
/taS~ir/
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] تشعیر، اصطلاحی در تذهیب و نقاشی ایرانی می باشد.
تشعیر در لغت به معانی «موی بر آوردن بچه در شکم» و نیز «موی را داخل مَوزه کردن» و «آستر کردن موزه به موی» آمده است می باشد.
تشعیر در اصطلاح
در اصطلاح، نقوشی از یک یا دو رنگ است که در حاشیه و سرفصل های برخی کتب و در و دیوار و پرده ها و فضاهای موجود در مجلس سازی ها و پرده های نقاشی ایرانی کشیده می شود و در جلد سازی و قلمدان سازی و قلم زنی بر روی فلز و نیز خطاطی دیده شده است.
ریشه لغت «تشعیر»
تشعیر از شَعْر (مو) گرفته شده است و به نقوش بسیار ریز از گیاه و پرنده و درخت اطلاق می شود.
به گفته مجرد تاکستانی، از آن جا که طراحی تشعیر، که در اصل طراحی حیوانات و منظره و اقسام آن است، اغلب با طلا و به وسیله قلم موهای بسیار ظریف انجام می گرفته است، ظرافت خطوط را به مو تشبیه کرده اند.
پیشینه تاریخی تشعیر
...
تشعیر در لغت به معانی «موی بر آوردن بچه در شکم» و نیز «موی را داخل مَوزه کردن» و «آستر کردن موزه به موی» آمده است می باشد.
تشعیر در اصطلاح
در اصطلاح، نقوشی از یک یا دو رنگ است که در حاشیه و سرفصل های برخی کتب و در و دیوار و پرده ها و فضاهای موجود در مجلس سازی ها و پرده های نقاشی ایرانی کشیده می شود و در جلد سازی و قلمدان سازی و قلم زنی بر روی فلز و نیز خطاطی دیده شده است.
ریشه لغت «تشعیر»
تشعیر از شَعْر (مو) گرفته شده است و به نقوش بسیار ریز از گیاه و پرنده و درخت اطلاق می شود.
به گفته مجرد تاکستانی، از آن جا که طراحی تشعیر، که در اصل طراحی حیوانات و منظره و اقسام آن است، اغلب با طلا و به وسیله قلم موهای بسیار ظریف انجام می گرفته است، ظرافت خطوط را به مو تشبیه کرده اند.
پیشینه تاریخی تشعیر
...
wikifeqh: تشعیر
دانشنامه آزاد فارسی
تَشْعیر
اصطلاحی در کتاب آرایی به مفهوم نقش زدن در حاشیۀ صفحات با خطوط نازک طلایی. تشعیر در نسخه های خطی، قطعات، و مرقعات نفیس تنوع فراوانی داشته و معمولاً با آب طلا و گاه با رنگ های دیگر صورت می گرفته است. تشعیر از مادۀ «شعر» (موی) گرفته شده و نوعی تذهیب ساده با خطوط مویی و نقوش درهم و ریز است. تشعیر در کتب خطی قرن ۹و۱۰ق دیده می شود، اما سابقۀ آن را کهن تر دانسته اند. نقش مایه های تشعیر نقوش جانوران، گل و گیاه، کوچ قبایل و مناظر بوده است. تشعیر اساساً حد فاصل میان تذهیب و تصویر است. در اواسط قرن ۱۱ق، طلا اندازی از رونق افتاد و گاه نیز تصاویر تشعیر از حاشیه به وسط صفحه کشیده شد.
اصطلاحی در کتاب آرایی به مفهوم نقش زدن در حاشیۀ صفحات با خطوط نازک طلایی. تشعیر در نسخه های خطی، قطعات، و مرقعات نفیس تنوع فراوانی داشته و معمولاً با آب طلا و گاه با رنگ های دیگر صورت می گرفته است. تشعیر از مادۀ «شعر» (موی) گرفته شده و نوعی تذهیب ساده با خطوط مویی و نقوش درهم و ریز است. تشعیر در کتب خطی قرن ۹و۱۰ق دیده می شود، اما سابقۀ آن را کهن تر دانسته اند. نقش مایه های تشعیر نقوش جانوران، گل و گیاه، کوچ قبایل و مناظر بوده است. تشعیر اساساً حد فاصل میان تذهیب و تصویر است. در اواسط قرن ۱۱ق، طلا اندازی از رونق افتاد و گاه نیز تصاویر تشعیر از حاشیه به وسط صفحه کشیده شد.
wikijoo: تشعیر
پیشنهاد کاربران
تشعیر اصطلاح و روشی در تذهیب و نقاشی ایرانی یا نگارگری است که در آرایش کتاب یا قطعات خط و مینیاتور و مرقعات استفاده می شود. در تشعیرسازی یا تشعیراندازی، حاشیه صفحه ها را با نقش مایه هایی از حیوان، مرغ، گل و گیاه می آرایند. رنگ ها در تشعیر محدود و اغلب از رنگ طلا استفاده فراوان می شود.
... [مشاهده متن کامل]
در واقع تشعیر نوعی تزئین نسخ خطی است که در حاشیه نسخ یا مرقعات، معمولاً با یک یا دو و حتی با سه رنگ طلا انجام می گیرد. تشعیر، نقوشی از یک یا دو رنگ است که در حاشیه و سرفصل های برخی کتاب ها و در و دیوار و پرده ها و فضاهای موجود در مجلس سازی ها و پرده های نقاشی ایرانی کشیده می شود و در جلدسازی و قلمدان سازی و قلم زنی بر روی فلز و نیز خطاطی دیده شده است.
تشعیر از شَعْر ( مو ) گرفته شده است و به نقوش بسیار ریز از گیاه و پرنده و درخت گفته می شود. از آنجا که طراحی تشعیر که در اصل طراحی حیوانات و منظره و اقسام آن است، اغلب با طلا و به وسیله قلم موهای بسیار ظریف انجام می گرفته است، ظرافت خطوط را به مو تشبیه کرده اند.
طرح ها و نگاره های غالب در ساختن تشعیر، بیشتر صخره سنگ ها، حرکات ابر و باد، درختان متنوع، حیوانات خیالی و افسانه ای مانند سیمرغ و اژدها، حیوانات وحشی در حال جست و خیز، پرندگان و حیوانات کوچک با قلم اندازی های استادان و استفاده بی دریغ از طلای ناب است.
تشعیر به همراه تذهیب، برای تزئین حواشی بزرگتر در کتاب های خطی، شاید تحت تأثیر نقاشی چینی، از دوران تیموریان در ایران مرسوم شده باشد.
تشعیرسازی از اواخر سده نهم ( سده پانزده میلادی ) و اوایل سده دهم ( شانزده میلادی ) در ایران رواج پیدا کرد. نگارگران ایرانی اغلب این نقش مایه ها را با رنگ طلایی بر پس زمینه لاجوردی می کشیدند. از میرک نقاش می توان به عنوان یکی از استادان و پیشگامان تشعیرسازی در ایران نام برد.
از تشعیر کاران معروف دوره های قبل می توان به «صالح مذهب»، «میرزا عبد العلی مذهب» و «میرزا شکر ا…» اشاره کرد. همچنین باید گفت برخی از تشعیر کاران بنام، در کار تذهیب نیز چیره دست بودند وهم بعضی از تذهیب کاران در کار تشعیر مهارت بسزایی داشتند. ابزار کار تشعیر نیز همان ابزار کار تذهیب است.
نامگذاری انواع تشعیر بیشتر بر اساس روش ها و فنون و جایگاه ارائه آن است.
در تشعیر گیاهی، تصاویر بر بالا و پایین برگ ها و گل ها به زر یا رنگ های سفید یا آبی یا مایه اصلی و ته رنگ لاجورد یا سیاه یا گِل ماشی و امثال آن، بر حواشی کتاب ها کشیده می شود. در آرایه های تزئینی قرآن کریم و جلد آن، علاوه بر تذهیب، فقط از این نوع تشعیر استفاده می شود.
... [مشاهده متن کامل]
در واقع تشعیر نوعی تزئین نسخ خطی است که در حاشیه نسخ یا مرقعات، معمولاً با یک یا دو و حتی با سه رنگ طلا انجام می گیرد. تشعیر، نقوشی از یک یا دو رنگ است که در حاشیه و سرفصل های برخی کتاب ها و در و دیوار و پرده ها و فضاهای موجود در مجلس سازی ها و پرده های نقاشی ایرانی کشیده می شود و در جلدسازی و قلمدان سازی و قلم زنی بر روی فلز و نیز خطاطی دیده شده است.
تشعیر از شَعْر ( مو ) گرفته شده است و به نقوش بسیار ریز از گیاه و پرنده و درخت گفته می شود. از آنجا که طراحی تشعیر که در اصل طراحی حیوانات و منظره و اقسام آن است، اغلب با طلا و به وسیله قلم موهای بسیار ظریف انجام می گرفته است، ظرافت خطوط را به مو تشبیه کرده اند.
طرح ها و نگاره های غالب در ساختن تشعیر، بیشتر صخره سنگ ها، حرکات ابر و باد، درختان متنوع، حیوانات خیالی و افسانه ای مانند سیمرغ و اژدها، حیوانات وحشی در حال جست و خیز، پرندگان و حیوانات کوچک با قلم اندازی های استادان و استفاده بی دریغ از طلای ناب است.
تشعیر به همراه تذهیب، برای تزئین حواشی بزرگتر در کتاب های خطی، شاید تحت تأثیر نقاشی چینی، از دوران تیموریان در ایران مرسوم شده باشد.
تشعیرسازی از اواخر سده نهم ( سده پانزده میلادی ) و اوایل سده دهم ( شانزده میلادی ) در ایران رواج پیدا کرد. نگارگران ایرانی اغلب این نقش مایه ها را با رنگ طلایی بر پس زمینه لاجوردی می کشیدند. از میرک نقاش می توان به عنوان یکی از استادان و پیشگامان تشعیرسازی در ایران نام برد.
از تشعیر کاران معروف دوره های قبل می توان به «صالح مذهب»، «میرزا عبد العلی مذهب» و «میرزا شکر ا…» اشاره کرد. همچنین باید گفت برخی از تشعیر کاران بنام، در کار تذهیب نیز چیره دست بودند وهم بعضی از تذهیب کاران در کار تشعیر مهارت بسزایی داشتند. ابزار کار تشعیر نیز همان ابزار کار تذهیب است.
نامگذاری انواع تشعیر بیشتر بر اساس روش ها و فنون و جایگاه ارائه آن است.
در تشعیر گیاهی، تصاویر بر بالا و پایین برگ ها و گل ها به زر یا رنگ های سفید یا آبی یا مایه اصلی و ته رنگ لاجورد یا سیاه یا گِل ماشی و امثال آن، بر حواشی کتاب ها کشیده می شود. در آرایه های تزئینی قرآن کریم و جلد آن، علاوه بر تذهیب، فقط از این نوع تشعیر استفاده می شود.
