کربوکسیلیک اسید

کربوکسیلیک اسید یا اسید کربوکسیلیک یک ترکیب آلی است که دارای گروه عاملی کربوکسیل ( COOH ) است. فرمول عمومی کربوکسیلیک اسید R–COOH است. R به گروه آلکیل اشاره دارد. کربوکسیلیک اسید به طور گسترده رخ می دهد. آمینو اسید و استیک اسید دو مثال مهم از کربوکسیلیک اسیدها هستند. دپارتون شدن یک گروه عاملی کربوکسیل به آنیون کربوکسیلات می دهد. وقتی حاصل می شوند که یک گروه هیدروکسی به بنیان آسیل متصل گردد. گروه R می تواند آریل ( ArCOOH ) یا آلکیل ( RCOOH ) باشد. گروه های متصل شده به بنیان کربوکسیل خواص گروه کربوکسیل را تغییر نمی دهد. کربوکسیلیک اسیدها اسید های ضعیفی هستند و بر اثر حل شدن در آب تعدادی از مولکولهای آن ها پروتون اسیدی خود را به مولکول های آب می دهند و به سرعت به حالت تعادل می رسند.
اسید فرمیک ( جوهر مورچه ) یا متانوئیک اسید ( HCOOH ) ، ساده ترین عضو گروه اسیدهای کربوکسیلیک است در طبیعت در نیش حشراتی مانند مورچه و زنبور یافت می شود. همچنین ترکیب عمده، ماده گزش زا در برگ گزنه است. ریشه لغوی اسید فرمیک از نام لاتینی مورچه ( Formica ) گرفته شده است زیرا این ترکیب اولین بار از تقطیر تخریبی مورچه به دست آمد. اسید فرمیک بیشتر به عنوان نگهدارنده ( جلوگیری از فاسد شدن ) و آنتی باکتریال در غذای دام استفاده می شود. پاشیدن مقداری از آن روی علف تازه خشک شده از فساد و پوسیدگی آن جلوگیری کرده و مواد مغذی آن را تا حد بالایی حفظ می کند. برای جلوگیری از فساد غذای زمستانی دام ها در مجتمع های بزرگ دامداری از این ماده استفاده می شود.
اسید استیک یا جوهر انگور جز اسیدهای کربوکسیلیک است و در نامگذاری آیوپاک به اتانوئیک اسید معروف است و فرمول آنCH3COOH می باشد. استیک اسید به طور طبیعی از میوه ها و برخی مواد غذایی فاسد شده از فرایند تخمیر تولید می شوند و از قدیمی ترین ترکیب های شیمیایی شناخته شده توسط انسان می باشد. استیک اسید به صورت سرکه به عنوان چاشنی غذا و تهیه انواع ترشی استفاده می شود. اسید استیک رقیق به عنوان افشانه برای از بین بردن قارچ های گیاهان استفاده می شود. اسید استیک گلاسیال ( غلیظ ) در صنایع شیمیایی در تولید فیلم عکاسی، تولید پلاستیک پلی اتیلن تری فتالات ( PET ) استفاده می شود. همچنین به عنوان ماده واسطه در تولید استات وینیل که ترکیب مهمی در تولید چسب و رنگ می باشد، کاربرد دارد.
گونه دیگری از اسیدهای کربوکسیلیک، اسیدهای چرب هستند که دارای زنجیره بلند و خطی آلیفاتیک می باشند. این زنجیره می تواند اشباع یا غیراشباع باشد. اسید چرب می تواند به کوتاهی اسید بوتیریک ( با ۴ کربن ) بوده در حالی که اسیدهای چربی که از چربیها و روغن های طبیعی ساخته می شوند حداقل دارای ۸ کربن می باشند مثل اسید کاپریلیک. بوتیریک اسید باعث بوی خاص کره نیز می شود ( در لاتین butyrum به معنی کره است ) ، کاپریلیک و کاپریک اسید در چربی بز یافت می شوند ( در لاتین caper به معنای بز است ) .