پایگاه علم و فرهنگ

[ویکی فقه] شهر قم از زمانی که به عنوان مرکزی شیعی در نزد پیروان اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ شهرت یافت، پیوسته مهد دانش و فضیلت و سرچشمه فیضان حکمت و معرفت بوده و از همان روزها تربتش را به شرافت و مردمش نیز به فضیلت ستوده شده اند.
خدمات برجسته و مساعی ارزنده دانشمندان قم در راه احیای آیین تشیع و نشر معالم دین و فرهنگ اسلام به حدی بود که تاج کرامت ابدی بر تارک شریف آنان نهاده شده، تا آنجا که از ] معصوم ـ علیهم السّلام ـ نقل شده است: لولا القمیون لضاع الدین؛ اگر اهل قم نبودند دین ضایع می گشت.
دلیل نامگذاری شهر قم
اما اینکه چرا این شهر را قم نام نهاده اند، از وجود مقدس امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ رسیده که فرمودند: انّما سمّی قم لانّ اهلها یجتمعون مع قائم آل محمد(عج) و یقومون معه و یستقیمون علیه و ینصرونه؛ (این شهر) قم نامیده شد زیرا که اهلش در اطراف حضرت قائم آل محمد (عج) گرد می آیند و با آن حضرت قیام می نمایند و با او ـ علیه السّلام ـ همراه اند و در کنار او پایداری می کنند و او را یاری می نمایند. از حضرت هادی ـ علیه السّلام ـ نقل شده که حضرت فرمودند: علت نامگذاری این شهر به قم آن بود که وقتی کشتی نوح ـ علیه السّلام ـ در طوفان به این نقطه رسید از حرکت ایستاد. و اینجا قطعه ای از بیت المقدس می باشد.
جایگاه شهر و مردم قم
مژده جایگاه خاص قم در تشیع هفتاد و چند سال قبل از نزول فاطمه معصومه ـ علیها السّلام ـ به قم و در زمانی که هنوز پدر بزرگوارش امام کاظم ـ علیه السّلام ـ دیده به جهان نگشوده بود توسط (امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ) بیان شد، آن گاه که فرمود: بانویی فاطمه نام، از فرزندم موسی ـ علیه السّلام ـ در این شهر (قم) از دنیا می رود (و مقام و منزلتی دارد) که شیعیان را شفاعت می کند و همگی به بهشت می روند. در روایتی دیگر حضرت فرمودند: انّا لله حرماً و هو مکه و ان للرسول ـ صلی الله علیه و آله ـ حرماً و هو المدینه و ان لامیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ حرماً و هو الکوفه و ان لنا حرماً و هو بلده قم و ستدفن فیها امراه من اولادی تسمّی فاطمه فمن زارها وجبت له الجنه، قال الراوی و کان هذا الکلام منه قبل ان یولد الکاظم ـ علیه السّلام ـ.... و از برای ما حرمی است که آن شهر قم است، و طولی نخواهد کشید که بانویی فاطمه نام از فرزندانم در آن شهر مدفون خواهد شد و برای زیارت کنندگانش بهشت واجب می شود. حتی در مورد شاگردان مکتب اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ نیز روایاتی رسیده که با وجود آنها، بلاء از اهل قم دفع می شود. این شهر از زمان قبول اسلام تا امروز یعنی در طول سیزده قرن همواره بنام مرکز تشیع و پایتخت شیعه امامیه خوانده شده است، حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ می فرمایند: قم سرزمین ماست، سرزمینی که پاکیزه و مقدس است برای شیعیان ما، که ولایت ما را قبول کرده است. و این پایگاه تشیع، مورد عنایات خاصه ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ بوده و بیش از سی روایت درباره شهر و مردم اش از طرق معتبره رسیده است تا جائی که خواب در قم را عبادت خوانده اند و از امام موسی کاظم ـ علیه السّلام ـ رسیده که حضرت فرمودند: قم عش آل محمد و مأوی شیعتهم؛ قم آشیانه ما ( آل محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ) و پناهگاه شیعیان ماست. عصاره احادیث وارده با حذف تکرار چنین است: شهر قم قطعه ای از بیت المقدس، شهری مقدس، مطهر و بلد ما اهل بیت و شیعیان ماست، چه نیکو موضعی است قم، که خداوند متعال آن را بر سایر بلاد حجت قرار داده و ستمگران در آن گداخته گردند، چنانکه نمک در آب ذوب می گردد و زود باشد که علم و معرفت از کوفه بدان شهر منتقل گردد و از آنجا به سایر بلاد، منتشر شود به طوری که نزدیک ظهور حضرت حجت (عج) مستضعفی در دنیای آباد یافت نشود تا جایی که زنان خانه دار به علم امامت و ولایت واقف باشند. امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: عن ابی عبدالله ـ علیه السّلام ـ : قال ستدفن فیها امرأه من اولادی تسمی فاطمه فمن زارها وجبت له الجنه؛ در این شهر فاطمه بنت موسی ـ علیه السّلام ـ دفن خواهد گشت که هر کس او را زیارت کند بهشت برایش واجب گردد. در آثار پیرامون قم چنین آمده است: بهشت را هشت باب است و سه درب آن به سوی مردم قم است. و محدث قمی نقل می نماید: از برای بهشت درب است و یک درب از آنها خاص اهل قم می باشد، گوارایشان باد، گوارایشان باد. در مورد مردم قم که در این شهر مقدس مدفون می شوند، فضیلتی است که دیگران را چنین فضیلتی نیست. محل حشر و نشر جمیع مردم بیت المقدس است جز اهالی قم که در گور خویش محاسبه می شوند از آنجا به بهشت محشور می گردند و این کرامت به اهل قم اختصاص دارد. و اهل قم به تأییدات ربانی مؤید و به توفیقات سبحانی مشرف اند و فرشتگان پیوسته از آنان بلایا را دفع کنند و بندگان مؤمن خدای متعال در آن شهر گرد آمده و در انتظار شفاعت پیغمبر خود بسر می برند.سلام خداوند بر اهل قم و رحمت الهی برایشان باد که آنها اهل رکوع و سجود، قیام و قعود، و آمرزیده و مغفور می باشند، خداوند برکات خود را برایشان نازل گرداند که ایشان اند علماء، فقهاء، فهماء و اهل دیانت و حسن عبادت که سیئاتشان به حسنات تبدیل می گردد.و سخن آخر اینکه حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: اذا اصابتکم بلیّه و عنا فعلیکم بقم فانه مأوی الفاطمیین؛ زمانی که به شما گرفتاری و غمی رسید، به شهر قم پناه برید چراکه قم محل و مأوای فاطمیین است.
قم؛ پایگاه علوم اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ
...