محمد بن جمال الدین مکی عاملی

[ویکی فقه] فقیه اعظم و دانشمند گرانمایه "شمس الدین محمد بن الشیخ جمال الدین مکی بن احمد عاملی نبطی جزینی" معروف به "شهید اول" در سال ۷۳۴ هـ. ق در روستای "جزین" جبل عامل، در جنوب لبنان در میان خاندانی که به فضیلت معروف بودند، دیده به جهان گشود. مـحـمد بن مکی، شاگرد فخرالمحققین، یکی از اعاظم فقهای شیعه اسـت او در ردیـف محقق حلی و علامه حلی است اهل جبل عامل است که منطقه ای است در جنوب لبنان و از قدیمی ترین مراکز تشیع است و هم اکنون نیز یک مرکز شیعی است.
شـهـیـد اول در سال ۷۳۴ متولد شده و در ۷۸۶ به فتوای یک فقیه مالکی مذهب و تاییدیک فقیه شافعی مـذهب، شهید شده است او شاگرد شاگردان علامه حلی، از آن جمله فخرالمحققین (فـرزنـد علامه حلی) بوده است.نظر به اینکه وی در راه دین و به جرم تشیع نائل به مقام شهادت گردید، نخستین دانشمند بزرگ ماست که شهید نامیده شد و وی را شهید اول خواندند. شهید اول، کودکی و نوجوانی خویش را در قریۀ محل تولد به تحصیل مقدمات دینی و فقه، نزد پدرش، "جمال الدین مکی بن الشیخ محمد شمس الدین" و پدر همسرش "شیخ اسدالدین صانع جزینی"پرداخت. وی در سال ۷۵۰ هـ. ق، در سن ۱۶ سالگی، برای تکمیل معلومات و استفاده از علم دانشمندان بزرگی چون "فخرالمحققین" فرزند نابغۀ "علامه حلی"، "سید جمال الدین"، "سید عمید الدین حسینی" و برادرش "سید ضیاء الدین حسینی"، "تا جالدین بن معیه"، "نجم الدین جعفر بن نما حلی" وارد شهر تاریخی "حله" شد و به تعلیم و تهذیب پرداخت. شیخ پس از ۵ سال در سن ۲۱ سالگی یعنی در سال ۷۵۵ هـ. ق از عراق خارج و به موطن خویش "جزین" مراجعت نمود و پس از آن به منظور دیدار سایر علمای بزرگ اسلام اعم از شیعه و سنی به سیر در جهان اسلام (مصر، فلسطین، سوریه، مکه و مدینه) پرداخت و موفق به اخذ اجازات از ایشان گردید. "شمس الدین محمدبن مکی"، در جوانی موفق به اخذ اجازه از دانشمندانی چون "سید مهنا بن سنان مدنی" از مدینه، "قطب الدین رازی" از دمشق گردید. وی در اواسط عمر یکی از چهره های درخشنده علمی شد و همواره، شهرت و موقعیتش افزوده می شد. تا آنکه آوازه علم و فضل و تقوی و فضیلتش در بیشتر نقاط اسلامی به گوش می رسید و در فقه مورد توجه خاص فقها و مجتهدین پس از خویش قرار گرفت. دانشمندان، شهید را نخستین فقیهی می دانند که فقه شیعه را از آراء عامه پیراسته گردانید.
شهید اول در نگاه بزرگان
"فخرالمحققین" دربارۀ "شهید اول" می گوید: «من از شاگردم "محمد بن مکی" بیش از آنچه او از من استفاده نموده است استفاده کردم.» با این وصف مشخص می گردد که شاگرد دانشمند و نابغه جوان در سن ۱۷ سالگی در چه درجه ای از علوم و فنون اسلامی قرار داشته است که استاد نابغه ای همچون "فخرالمحققین" که خود از نوادر و مشاهیر روزگار خویش بود این چنین او را توصیف و این چنین او را ستوده است چیزی که از هیچ استادی نسبت به شاگردش سراغ نداریم. همچنین "شهید ثانی" در اجازۀ "شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی" از "شهید اول" چنین یاد می کند: «امام اعظم، زنده کننده آنچه که از سنن مرسلین کهنه گشته بود و محقق اولین و آخرین، امام سعید ابوعبدالله شهید.
خاندان پربرکت
شـهـید اول در خانواده علم و فضیلت رشد و نما یافته بود پدر، جد، تا چندین پشت از علما و فقها بـوده انـد، آنچنان که فرزندان و خاندان او اعم از پسر و دختر، ازدانشمندان و اهل کمال و معرفت بـوده انـد و از او سـه پـسر مجتهد و عالم و یک همسر فقیهه و یک دختر عالمه و فاضله به یادگار مانده و در جمع پربرکت آنان آمده است:.۱. شیخ رضی الدین ابوطالب محمد بن محمد بن مکی عاملی جزینی، از پدر روایت می کند که او در عصر خویش فقیه و مجتهد وارسته بوده است.۲. شیخ ضیاءالدین ابوالقاسم او نیز دارای علم و شایستگی لازم بوده است، به حدی که فردی مثل ابن مؤذن از او روایت می کند.۳. شیخ جمال الدین ابومنصور حسن بن محمد بن مکی عاملی جزینی صاحب امل الامل او را فاضل محقق و فقیه توصیف نموده است.۴. فـاطـمه ام الحسن ست المشایخ (سیده المشایخ)، یعنی سرور اساتید و مشایخ روایتی، چنانچه ست معصومه (ع) گویند، یعنی سیده معصومه (ع) سیده وسرور مشایخ روایتی.
اساتید
...