[ویکی فقه] مبانی اخلاق (قرآن). اخلاق، جمع خلق به معنای خصلت های نفسانی انسان اعم از فضائل و رذائل است. به مبانی اخلاق در آیات قرآن کریم اشاره شده است.
اراده و اختیار انسان در رفتار اخلاقی تاثیر به سزائی دارد:بل یرید الانسان لیفجر امامه. « (انسان شک در معاد ندارد) بلکه او می خواهد (آزاد باشد و بدون ترس از دادگاه قیامت) در تمام عمر گناه کند!».
عقل
عقل، دارای توان لازم برای تشخیص حسن و قبح افعال اخلاقی می باشد:اتامرون الناس بالبر وتنسون انفسکم وانتم تتلون الکتـب افلا تعقلون. «آیا مردم را به نیکی (و ایمان به پیامبری که صفات او آشکارا در تورات آمده) دعوت می کنید، اما خودتان را فراموش می نمایید؛ با اینکه شما کتاب (آسمانی) را می خوانید! آیا نمی اندیشید؟». (جمله «افلاتعقلون» استفهام توبیخی است که زشتی این عمل را در دعوت دیگران به کار خیر و انجام ندادن آن از نظر عقلی می رساند، که نشان دهنده توانایی عقل در تشخیص افعال زشت از نیکو است).قل تعالوا اتل ما حرم ربکم علیکم الاتشرکوا به شیـا وبالولدین احسـنا ولاتقتلوا اولـدکم من املـق نحن نرزقکم وایاهم ولاتقربوا الفوحش ماظهر منها وما بطن ولاتقتلوا النفس التی حرم الله الا بالحق ذلکم وصـکم به لعلکم تعقلون... «بگو: «بیایید آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده است برایتان بخوانم: اینکه چیزی را شریک خدا قرار ندهید! و به پدر و مادر نیکی کنید! و فرزندانتان را از (ترس) فقر، نکشید! ما شما و آنها را روزی می دهیم؛ و نزدیک کارهای زشت نروید، چه آشکار باشد چه پنهان! و انسانی را که خداوند محترم شمرده، به قتل نرسانید! مگر بحق (و از روی استحقاق)؛ این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش کرده، شاید درک کنید!». (ختم آیه به «لعلکم تعقلون» نشان می دهد که انسان با عقل سلیم و فطری خود، به تشخیص قبح و حرمت افعال مذکور قادر است. . .. . لاتخونوا الله والرسول وتخونوا امـنـتکم وانتم تعلمون. «ای کسانی که ایمان آورده اید! به خدا و پیامبر خیانت نکنید! و (نیز) در امانات خود خیانت روا مدارید، در حالی که میدانید (این کار، گناه بزرگی است)». («و انتم تعلمون» اشاره به ادراک عقل فطری انسان است. بنابراین، انسان با عقل خود قبح خیانت در امانت را درک می کند).
فطرت
خودآگاهی فطری انسان نسبت به نیک و بد اعمال خود از مبانی اخلاق می باشد:بل الانسـن علی نفسه بصیرة. «بلکه انسان خودش از وضع خود آگاه است».
نفس
...
اراده و اختیار انسان در رفتار اخلاقی تاثیر به سزائی دارد:بل یرید الانسان لیفجر امامه. « (انسان شک در معاد ندارد) بلکه او می خواهد (آزاد باشد و بدون ترس از دادگاه قیامت) در تمام عمر گناه کند!».
عقل
عقل، دارای توان لازم برای تشخیص حسن و قبح افعال اخلاقی می باشد:اتامرون الناس بالبر وتنسون انفسکم وانتم تتلون الکتـب افلا تعقلون. «آیا مردم را به نیکی (و ایمان به پیامبری که صفات او آشکارا در تورات آمده) دعوت می کنید، اما خودتان را فراموش می نمایید؛ با اینکه شما کتاب (آسمانی) را می خوانید! آیا نمی اندیشید؟». (جمله «افلاتعقلون» استفهام توبیخی است که زشتی این عمل را در دعوت دیگران به کار خیر و انجام ندادن آن از نظر عقلی می رساند، که نشان دهنده توانایی عقل در تشخیص افعال زشت از نیکو است).قل تعالوا اتل ما حرم ربکم علیکم الاتشرکوا به شیـا وبالولدین احسـنا ولاتقتلوا اولـدکم من املـق نحن نرزقکم وایاهم ولاتقربوا الفوحش ماظهر منها وما بطن ولاتقتلوا النفس التی حرم الله الا بالحق ذلکم وصـکم به لعلکم تعقلون... «بگو: «بیایید آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده است برایتان بخوانم: اینکه چیزی را شریک خدا قرار ندهید! و به پدر و مادر نیکی کنید! و فرزندانتان را از (ترس) فقر، نکشید! ما شما و آنها را روزی می دهیم؛ و نزدیک کارهای زشت نروید، چه آشکار باشد چه پنهان! و انسانی را که خداوند محترم شمرده، به قتل نرسانید! مگر بحق (و از روی استحقاق)؛ این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش کرده، شاید درک کنید!». (ختم آیه به «لعلکم تعقلون» نشان می دهد که انسان با عقل سلیم و فطری خود، به تشخیص قبح و حرمت افعال مذکور قادر است. . .. . لاتخونوا الله والرسول وتخونوا امـنـتکم وانتم تعلمون. «ای کسانی که ایمان آورده اید! به خدا و پیامبر خیانت نکنید! و (نیز) در امانات خود خیانت روا مدارید، در حالی که میدانید (این کار، گناه بزرگی است)». («و انتم تعلمون» اشاره به ادراک عقل فطری انسان است. بنابراین، انسان با عقل خود قبح خیانت در امانت را درک می کند).
فطرت
خودآگاهی فطری انسان نسبت به نیک و بد اعمال خود از مبانی اخلاق می باشد:بل الانسـن علی نفسه بصیرة. «بلکه انسان خودش از وضع خود آگاه است».
نفس
...
wikifeqh: مبانی_اخلاق_(قرآن)