فیروزه

[ویکی فقه] فیروزه، نوعی جواهر و سنگ قیمتی می باشد.
از آن به مناسبت در بابهای صلات ، خمس و تجارت نام برده اند.
احکام فقهی فیروزه
۱. ↑ جامع عباسی، ص۳۴۷؛ ۲. ↑ وسائل الشیعة، ج۷، ص۱۴۳
...

فیروزه یک کانی کمیاب و ارزشمند به رنگ های طیف فیروزه ای ( آبی روشن تا سبز ) و از ردهٔ فسفات است. این کانی به دست فیروزه تراشان شکل داده می شود و به عنوان نگین برای انگشتر، گردنبند، گوشواره و دیگر جواهرات به کار می رود. فیروزه مانند بسیاری از جواهرات کدر دیگر، با معرفی جایگزین های نوین و مواد مصنوعی به بازار، از لحاظ اقتصادی نسبت به گذشته کم ارزش تر شده.
ترکیب آن فسفات آبدار طبیعی آلومینیم با فرمول شیمیایی Cu ( II ) Al6 ( PO4 ) 4 ( OH ) 8·4H2O است و در دستگاه کج وجهی متبلور می شود، با مس آبی رنگ ( فیروزه ای ) است و به عنوان جواهر به کار می رود. [ ۱]
معیار سنجش جهانی کیفیت سنگ فیروزه بر اساس رنگ، سنگ فیروزه معدن نیشابور می باشد. [ ۲]
بهترین فیروزه به حداکثر سختی موس کمی کمتر از ۶ یا کمی بیشتر از شیشه پنجره می رسد. [ ۳] آزمایش بلورنگاری پرتوی ایکس نشان می دهد که دستگاه بلوری آن سه شیب است[ ۴] [ ۵] و با سختی کمتر پوکی آن بیشتر می شود. [ ۶] جلای فیروزه معمولاً مومی تا زیر شیشه ای است و شفافیت آن معمولاً کدر است، اما ممکن است در مقاطع نازک، نیمه شفاف باشد. رنگ فیروزه به اندازه سایر خواص این کانی متغیر است، از سفید تا آبی پودری تا آبی آسمانی و از سبز آبی تا سبز مایل به زرد متغیر است. رنگ آبی به مس ایدیوکروماتیک[ ۷] نسبت داده می شود در حالی که رنگ سبز ممکن است نتیجه ناخالصی های آهن باشد. ( جایگزین شده به جای مس ) [ ۸] :   29  با سختی کمتر، وزن مخصوص کمتری ( ۲٫۶۰–۲٫۹۰ ) و تخلخل بیشتر به وجود می آید. این خصوصیات به اندازه دانه بستگی دارد. رنگ به اندازه سایر خواص مواد معدنی متغیر است، از سفید تا آبی پودری تا آبی آسمانی و از سبز آبی تا سبز مایل به زرد متغیر است. رنگ آبی را به مس ایدیوکروماتیک نسبت می دهند در حالی که ممکن است رنگ سبز ناشی از ناخالصی آهن ( جایگزین آلومینیوم ) یا کم آبی باشد.
ضریب شکست فیروزه ( که توسط نور سدیم، ۳/۵۸۹ نانومتر اندازه گیری می شود ) تقریباً ۱٫۶۱ یا ۱٫۶۲ است. [ ۹] این یک مقدار متوسط است که به عنوان یک خواندن واحد در یک انکسار سنج هندسی دیده می شود، به دلیل طبیعت تقریباً بی نظیر پلی کریستالی فیروزه. قرائت ۱٫۶۱–۱٫۶۵ ( تجزیه مجدد دوتایی ۰٫۰۴۰، مثبت دو محوره ) از کریستال های نادر منفرد گرفته شده است. یک طیف جذبی نیز ممکن است با یک طیف سنج دستی بدست آید، که یک خط در ۴۳۲ نانومتر و یک باند ضعیف در ۴۶۰ نانومتر را نشان می دهد ( این امر با نور منعکس شده قوی دیده می شود ) . در زیر اشعه ماورا بنفش موج بلند، فیروزه ای ممکن است گاهی اوقات سبز، زرد یا آبی روشن را فلورس کند. تحت اشعه ماورا بنفش و اشعه ایکس موج کوتاه بی اثر است.

فیروزه (بجنورد). فیروزه ( بجنورد ) روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بجنورد در استان خراسان شمالی ایران است. در این روستا مردم تات ساکنند که به زبان تاتی گویش خراسانی تکلم می کنند. همچنین بزرگترین مجتمع تفریحی توریستی بوم گردی خراسان شمالی به نامدالان فیروزه و اولین پل معلق خصوصی شرق کشور توسط جوان برتر استان میثم فیروزه در این روستا واقع می باشد راه دسترسی آسفالت با فاصله ۱۱ کیلومتر از مرکز شهر بجنورد از مسیر جاده اسفراین دو راهی بش قارداش و روستا های خوش منظر و مطرانلو و ارک و کچرانلو می گذرد دارای محصولات باغی گردو گیلاس و گلابی بسیار مرغوب و محصولات دیم از قبیل گندم عدس و جو و نخود میباشد که اکثر زمین های دیم در محدوده گازه که توسط زمین های دیم گریوان و قره باشلو و مهنان محصور است زمین ها و باغات آبی دارای حق ابه از رودخانه گریوان می باشند در این روستا پرورش ماهی قزل الا سردابی هم انجام می شود بخشی از امنیت تصویری روستا توسط دوربین مداربسته شرکت ژیلوان فیروزه تامین می شود مسجد روستا محل برگزاری مراسمات مذهبی میباشد در شب تاسوعا گردهم ایی بزرگ برای مراسم مذهبی انجام می شود نطر به این که بخش اعظم فیروزه ای ها در بجنورد و شهر های اطراف سکونت دارند در این شب خودشان را به روستا می رسانند که در این مراسم شرکت کنند [ ۱] [ ۲] [ ۳] [ ۴]
این روستا در دهستان آلاداغ قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۹۳ نفر ( ۹۹خانوار ) بوده است. اما جمعیت واقعی این روستا بیش از ۱۰هزار نفر می باشد که به دلیل نزدیکی با شهر بجنورد به صورت فصلی و در تابستان ساکن روستا و دیگر فصول سال جمعیت ۳۹۳ نفر می باشد
این منطقه با مساحت حدود ۴۳۷۴٫۹ هکتار ( ۴۳٫۷۵ کیلومتر مربع ) ، در فاصله حدود ۱۶ کیلومتری جنوب شهر بجنورد، با ارتفاع حدود ۱۳۵۰ متر از سطح دریا قرار گرفته و دارای عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۲۳ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۷ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۵۷ درجه و ۱۷ دقیقه شرقی است.
از نظر توپوگرافی دارای موقعیت دره ای و به طور کلی در دامنه های شمالی مجموعه رشته کوه آلاداغ واقع شده است که در این بین قله هایی که دارای ارتفاع بیشتری نسبت به بقیه هستند، بیشتر جلب توجه می کنند. این منطقه در دامنه های شمالی کوه خرمن دره ( با ارتفاع حدود ۱۹۳۰ متر ) ، دامنه های شرقی کوه گنگونه ( با ارتفاع حدود ۱۸۵۱ متر ) و دامنه های غربی کوه قاری ( با ارتفاع حدود ۱۷۲۹ متر ) واقع شده است.

فیروزه (ترکمنستان). فیروزه ( ترکمنی: Firjuza، روسی: Фирюза ) نام روستایی در استان آخال در ترکمنستان است. این روستا تا قبل از پیمان آخال بخشی از خاک ایران بود. این روستا تا اواخر سده ۱۹ ( میلادی ) در اختیار ایران بود و ساکنان آن کردهای کرمانج بودند. [ ۱] [ ۲] [ ۳] کردهای فیرزه از ایل جلالی بودند. [ ۴] دولت ترکمنستان جدیداً جهت تغییر دموگرافی دست به تغییر ترکیب جمعیتی این منطقه و تخلیه روستا از ساکنانش زده است.
در قرارداد ۲۸ مه ۱۸۹۳ این روستا با دو قطعه زمین به نام های حصار و قلعه عباس آباد که در تصرف روسیه بود تعویض گردید. هر چند بعدها و در ضمن عهدنامه ۱۹۲۱ شوروی تعهد داد این روستا به ایران باز پس داده شود ولی این اتفاق هیچ وقت انجام نگرفت.
فیروزه از پایتخت ترکمنستان، عشق آباد، نزدیک به ۴۰ کیلومتر فاصله دارد. این روستا که در ۱۲ کیلومتری مرز ایران واقع است، از شهرستان شیروان به خوبی دیده می شود. این روستا از جنوب با منطقه حفاظت شده گلول و سرانی و روستای نامانلو، از شمال و شرق با شهر عشق آباد و از غرب با روستای خیرآباد و روستای رباط ارتباط دارد.
فیروزه منطقه ای ییلاقی در شمال کوه کپه داغ در کشور ترکمنستان است. در مقایسه با مناطق اطراف آب و هوای معتدلی دارد و از دیرباز پذیرای بزرگان منطقه بوده است. در زمان شوروی ویلاهای ییلاقی بسیاری برای سران حزب کمونیست در این منطقه ساخته شد. امروز هم فیروزه محلی برای گذران تعطیلات آخر هفته و تابستانی شهرنشینان منطقه است.
از سدهٔ ۱۶ به بعد به علت کمبود آب، قبایل پراکندهٔ ترکمن بیشتر به مناطق جنوب نظیر تجن و مرو در نزدیکی رودخانهٔ اترک آمدند. با این حال این قبایل تحت نفوذ حاکم خراسان یا حاکم بخارا و خیوه قرار داشتند. تا اوایل سدهٔ ۱۹ فرمانبرداری ترکمن ها از والی خراسان و خان خیوه نوسان داشت اما با تضعیف حکومت قاجار هر از گاهی به خراسان حمله می کردند و به غارت و چپاول می پرداختند. در زمان ناصرالدین شاه قاجار حاکم خراسان به جنگ ترکمن ها رفت ولی در جنگ ( در سال ۱۸۶۱ میلادی ) شکست خورد و حاکمیت ایران بر این منطقه از میان رفت. دولت قاجار ایران که استیلای خود را بر منطقه از دست رفته دید با امضای قرارداد آخال در سال ۱۸۸۱میلادی فرارود و ترکمنستان امروزی را رسماً به روس ها واگذار کرد و متاسفانه مرزهای امروز شمال شرقی را پذیرفت.
یکی از مهم ترین و زیباترین مناطقی که در قرارداد آخال به روسیه واگذار شد روستای زیبا و خوش آب و هوای فیروزه بود. پس از انقلاب کمونیستی اکتبر ۱۹۱۷ دولتمردان نو روسیه چون در جستجوی هویت و آبروی بین المللی بودند و حال و هوای آرمان خواهانه داشتند قراردادهای ستمگرانه روسیه تزاری با ایران را لغو کردند و در سال ۱۲۹۹ هجری خورشیدی برابر با ۱۹۲۱ میلادی عهدنامه ای میان ایران و شوروی به نام عهدنامهٔ مودت و دوستی ایران و شوروی به امضاء رسید. در این عهدنامه آمده بود که چون روسیه تمایل دارد که حق حاکمیت ایران حفظ شود تمام قراردادها و معاهداتی که دولت تزاری روسیه با ایران منعقد کرده و حق ملت ایران را ضایع کرده لغو می کند.

فیروزه (جماعت). فیروزه جماعت و شهرکی در جنوب غربی کشور تاجیکستان است که در ناحیهٔ ناصرخسرو ولایت ختلان قرار دارد. [ ۱] [ ۲] [ ۳]

فیروزه (سیرجان). فیروزه روستایی در دهستان شریف آباد بخش مرکزی شهرستان سیرجان استان کرمان ایران است.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این مکان ۶۴۹ نفر ( ۲۰۱خانوار ) بوده است. [ ۱]

فیروزه (turquoise)
کانیِ فسفات بازی مس آلومینیم آ ب دار، با فرمولCuAl۱۶ (PO۴)۴ (OH)۸۵ H۲O به رنگ سبز مایل به آبی، آبی، یا سبز یافت می شود و از گوهرسنگ های قیمتی است. فیروزه در استرالیا، مصر، اتیوپی، فرانسه، آلمان، ایران، ترکستان، مکزیک، و جنوب غربی ایالات متحده امریکا استخراج می شود.