فرقه اشعریه

[ویکی فقه] توجیه عقاید متناقض، از خواص برخی فرق است که برای برون رفت از بن بست تناقض و تضاد بکار می رود. این دفع تناقض با جانبداری از برخی عقاید و مخالفت با مبانی عقیده دیگر امکانپذیر است. مکتب و عقیده اشعری برای توجیه تناقضات مکتب اهل حدیث است. این مکتب با جانبداری از مکاتب اهل حدیث به مخالفت گسترده با عقاید معتزله می پردازد. با بازخوانی برخی عقاید اشعری، مکتب اشعری معرفی می شود.
ابوالحسن علی بن اسماعیل بن اسحاق اشعری به سال ۲۶۰ در بصره به دنیا آمد. او از فرزندزادگان ابوموسی اشعری است. شهرستانی در ملل و نحل هماهنگی اعتقادی (مساله جبر) بین ابوموسی اشعری و ابوالحسن اشعری را اتفاق عجیب می شمرد.
حیات علمی
وی در ابتدا برای فراگیری علم فقه و کلام وارد بغداد شد و حدیث و فقه و اصول معتزلی را نزد اساتیدی چون زکریاء ساجی و ابواسحاق مروزی و ابوعلی جبایی آموخت. او در مکتب کلامی معتزله بسیار موفق بود اما پس از مدتی از مخالفین معتزله شد. وی با رجوع به مکتب عبدالله بن سعید بن کلاب بصری شروع به رد معتزله نمود. تا جائی که بکر صیرفی می گوید: افکار معتزله رفیع بود تا زمانی که ابوالحسن اشعری با شمشیر تفکراتش آنها را نابود نمود. این در حالی بود که اشعری زمان بسیاری از عمر خویش را در مکتب عبدالله بن کلاب می گذراند. همچنین وی روزگاری از عمر خویش را در اعتقاد به مکتب حسن بصری گذرانده است. اما بعد از این دوباره تحول اعتقادی به اشعری روی آورد و کاملا به مذهب اهل حدیث که مشهور به مذهب سنت و جماعت بود روی آورد و با تلاش به تبیین عقلی مکتب اهل حدیث پرداخت و همین اندیشه را به عنوان مکتب اشعری یا اشاعره رونق داد. اما این روش چیزی جز تقریر مکتب اهل حدیث و تفکرات احمد حنبل و مخالفت با مکتب معتزله و دیگر مکاتب نبود. گفته شده است که او در اواخر عمر از مکاتب کلامی دست کشیده و به مذهب اهل سنت و حدیث گرایش کاملی نشان داده است و به علم کلام بی اعتنائی نموده است. وی در هنگام مرگش نظرات اهل حدیث را تلقین می کرده چنانکه زاهر بن احمد سرخسی نقل می کند که اشعری قبل از مرگش مرا نزد خود خواند و گفت تو را شاهد می گیرم بر اینکه من احدی از اهل قبله را کافر نمی دانم؛ زیرا تمام اهل قبله به معبود واحدی اشاره می کنند و تمالم اختلافاتشان لفظی است. او به صراحت بیان می کند که با مکاتب معتزلی و قدری و مرجئه و حروری و... مخالف است و دیانت خود را تمسک به قرآن و سنت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) و روایات صحابه و تابعین و بزرگان حدیث و نظرات احمد حنبل اعلام می دارد. با این همه وی برخی نظریات حنابله را مخدوش می دانست و به همین جهت حنابله وی را تکفیر نمودند تا اینکه به دلیل ترس از تخریب قبر وی توسط حنابله، قبرش را مخفی می کنند. ابوالحسن اشعری بعد از فراز و نشیبهای اعتقادی و کلامی در سال ۳۲۴ یا ۳۲۰ در بغداد دار فانی را وداع می کند. درمورد تصنیفات وی به ۳۰۰ کتاب اشاره نموده اند که از جمله می توان مواردی را ذکر نمود :
آثار اشعری
۱. امامة الصدیق۲. الرد علی المجسمة۳. مقالات الاسلامیین۴. الابانة عن اصول الدیانة۵. رسالة فی الایمان۶. مقالات الملحدین۷. الرد علی ابن الراوندی۸. خلق الاعمال۹. الاسماء والاحکام۱۰. استحسان الخوض فی الکلام۱۱. اللمع فی الرد علی اهل الزیغ والبدع
عقاید اشاعره
...