شق القمر

[ویکی فقه] معجزه شکافته شدن ماه، توسط پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) را انشقاق قمر می نامند.
انشقاق از ماده «شقق» به معنای شکافته شدن می باشد. و قمر همان ماه کره زمین است.
تقاضای کافران از پیامبر
با اینکه خانه، خانه خدا بود و مهمانان، همه بندگان او، ولی تنها چیزی که یافت نمی شد، راه و رسم سپاس و تشکر از میزبان بود. در بین آن همه ظلمت و تاریکی و شرک و بت پرستی تنها او، محور توحید و یکتاپرستی بود که از خدا خانه پرتو گرفت و چون ماه به خانه اش روشنایی می بخشید. روز به روز بر تعداد پیروانش افزوده می شد و منطق قوی و کلام دلرباش همگان را شیفته خود کرده بود.بعد از گذشت چندین سال و بعد از ارائه بسیاری از نشانه های رسالت، یکی از بزرگترین این نشانه ها جلوه گر شد.آری: یکی از روزها که رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) با پیروان خود به طرف مسجدالحرام در حرکت بود. دشمنان او که وجودش را مانع سیطره بی چون و چرای خود بر طبقه مستضعف جامعه می دانستند، تقاضایی کردند. درخواست آنان چیزی بود که امیدوار بودند، پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) نتواند اجابت کند و در بین همه رسوا شود ولی به خواست خداوند نتیجه کار برعکس انتظار آن ها شد و با اینکه با وجود معجزه بزرگ و جاودان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) یعنی قرآن مجید، حجت بر همگان تمام شده بود، اما باز هم رسالت جهانی او نیازمند تقویت بود. لذا معجزه ای دیگر نمایان شد. آنان گفتند:«اگر راست می گویی و پیغمبر خدا هستی ماه را به دو نیم تقسیم کن. نیمی را در راستای کوه صفا و نیمی را در راستای کوه مروه قرار بده».
← عکس العمل پیامبر
بسیاری از علما نسبت به این حادث ادعای اجماع (اجماع یعنی اتفاق نظر علما در حدی که کشف از نظر معصوم (علیه السّلام) نماید) یا تواتر (تواتر در روایات یعنی روایات در حدی باشد که احتمال تبانی بر کذب یا خطا و لغزش منتفی باشد. از جمله کسانی که مدعی تواتر است: سید شریف در شرح المواقف و ابن السبکی در شرح المختصر به نقل از کتاب زیر است: الآلوسی، سید محمود، تفسیر روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی،) روایات و یا حداقل استناضه (خبر مستفیض یک قسم از خبر واحد است که تعداد آن از سه نفر به بالا باشد و کمتر از حد تواتر باشد. علامه طباطبایی مدعی استفاضه این خبر است.) نموده اند. زمان وقوع آن هم مسلما قبل از هجرت و در مکه بوده است هر چند نسبت به اینکه در ابتدای رسالت بوده یا نزدیک هجرت اختلاف است. این حدیث با اندکی اختلاف، در کتب مختلف شیعه و سنی آمده است. در کتاب های شیعه، با اسناد مختلف در امالی شیخ طوسی رحمة الله علیه ، تفسیر قمی رحمة الله علیه ، تفسیر تبیان و تفسیر کبیر منهج الصادقین و... و در کتب اهل سنت با اسناد مختلف در تفسیر در المنثور، تفسیر کشاف، تفسیر طبری، و... مطرح شده است.
نظر مفسرین
...

[ویکی شیعه] شَقّ القَمَر، از معجزات پیامبر اکرم(ص). به نقل منابع اسلامی، پیامبر(ص) در این معجزه، با انگشت به ماه اشاره کرد و ماه دو نیمه شد. زمان معجزه، سال های آغازین بعثت بوده است. تحقق این معجزه، با ایرادهایی رو به رو شده است و برخی عالمان اسلامی درصدد پاسخگویی آنها برآمده اند.
به گفته شیخ طوسی، مسلمانان در وقوع شق القمر اجماع داشته اند و مخالفت با این اجماع سالها بعد از اجماع روی داده و بدین سبب، این مخالفت معتبر نیست. اما اختلافاتی در جزئیات و چگونگی واقعه در روایات به چشم می خورد. بنابر روایات، پیامبر اکرم(ص) به عنوان معجزه، ماه را در آسمان به دو نیمه جدا از هم تبدیل کرد و سپس فرمان داد تا به حال نخستین بازگردد. این بخش از ماجرا محل اتفاق منابع اسلامی است.
به اعتقاد بیشتر مفسران شیعه و اهل سنت، آیات ابتدایی سوره قمر، در مورد همین حادثه نازل شده است:

[ویکی اهل البیت] معجزه شق القمر (شکافته شدن ماه) یکی از معجزات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که پیش از هجرت، در مکه و بنا به درخواست مشرکان صورت گرفت. این جریان با اندکی اختلاف، در کتب مختلف شیعه و سنی آمده است.
در این که این معجزه در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و در مکه انجام شده اختلافی در روایات و گفتار محدثین نیست و مسئله اجماعی است، ولی در مورد تاریخ آن اختلافی در روایات و کتاب ها به چشم می خورد.
از مرحوم طبرسی در اعلام الوری و راوندی در خرائج نقل شده که گفته اند این داستان در سال های اول بعثت اتفاق افتاد ولی مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر المیزان در دو جا ذکر کرده که این ماجرا در سال پنجم قبل از هجرت اتفاق افتاد و در یک جای آن از پاره ای روایات نقل کرده که:
این داستان در آغاز شب چهاردهم ذی الحجه پنج سال قبل از هجرت اتفاق افتاد. و مدت آن نیز اندکی بیش نبود.
در روایات مختلفی که در تواریخ شیعه و اهل سنت از ابن عباس و انس بن مالک و دیگران نقل شده عموما گفته اند: این معجزه بنا به درخواست جمعی از سران قریش و مشرکان مانند ابوجهل و ولید بن مغیره و عاص بن وائل و دیگران انجام شد، بدین ترتیب که آن ها در یکی از شب ها که تمامی ماه در آسمان بود به نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده و گفتند: اگر در ادعای نبوت خود راستگو و صادق هستی دستور ده این ماه دو نیم شود! رسول خدا صلی الله علیه و آله بدان ها گفت: اگر من این کار را بکنم ایمان خواهید آورد؟
گفتند: آری، و آن حضرت از خدای خود درخواست این معجزه را کرد و ناگهان همگی دیدند که ماه دو نیم شد به طوری که کوه حرا را در میان آن دیدند و سپس ماه به هم آمد و دو نیمه آن به هم چسبید و همانند اول گردید، و رسول خدا صلی الله علیه و آله دوبار فرمود: «اشهدوا، اشهدوا» یعنی گواه باشید و بنگرید!
مشرکین که این منظره را دیدند به جای آن که به آن حضرت ایمان آورند گفتند! «سحرنا محمد» محمد ما را جادو کرد، و یا آن که گفتند: «سحر القمر، سحر القمر» ماه را جادو کرد!
برخی از آن ها گفتند: اگر شما را جادو کرده مردم شهرهای دیگر را که جادو نکرده! از آن ها بپرسید، و چون از مسافران و مردم شهرهای دیگر پرسیدند آن ها نیز مشاهدات خود را در دو نیم شدن ماه بیان داشتند.-

شَق ّالقَمَر ( به عربی: انشقاق القمر ) معجزه ای است که در روایات اسلامی، به پیامبر اسلام محمد نسبت داده شده است، و گفته شده که ماه به اشارهٔ وی از هم شکافته و دونیم شده است و پس از مدت زمان کوتاهی دو نیمه ماه دوباره به هم متصل شده اند. [ ۱] این یکی از معجزات منسوب به محمد است که از آیات ۱–۲ سوره قمر مأخوذ شده و در روایات مسلمانان از جمله در شأن نزول آن ذکر شده. برخی مفسران مسلمان، مخصوصاً پس از قرون وسطی، این رویداد را این گونه در نظر می گیرند که ماه به معنی واقعی کلمه به طور فیزیکی توسط محمد شکافته شد، در حالی که برخی دیگر آن را به عنوان رویدادی که در روز قیامت رخ خواهد داد تشخیص می دهند و مابقی این رویداد را توهمی بصری به حساب می آورند.
روایات اولیه ای که تفسیری تحت اللفظی را حمایت می کنند بر حسب اعتبار صحابه محمد همچون ابن عباس، انس بن مالک، عبدالله ابن مسعود و دیگران منتقل شده اند. به گفته عالم مسلمان هندی عبدالله یوسف علی، وقتی که روز قیامت نزدیک شود ماه دوباره از هم شکافته می شود. وی می گوید که همچنین آیات می توانند معنای تمثیلی داشته باشند، یعنی مسئله مانند ماه روشن شود. آیات قرآنی ۱–۲ سوره قمر بخشی از مباحثات میان عالمان مسلمان الهیات و فیلسوفان مسلمان قرون وسطی بر سر گزندناپذیری[ پانویس ۱] اجسام سماوی بوده اند. در سال ۲۰۱۰ میلادی یکی از کارکنان دانشمندِ مؤسسه علوم قمری ناسا[ پانویس ۲] به نام بِرَد بِیلی[ پانویس ۳] گفت: «هیچ مدرک علمی فعلی ای گزارش نمی کند که در نقطه ای زمانی در گذشته، ماه به دو بخش ( یا بیش تر ) تقسیم شده است و دوباره گرد هم آمده است. »[ ۲] این روایت توسط برخی از مسلمانان استفاده می شد تا دیگران را به نبوت محمد متقاعد کنند. [ ۳] این واقعه همچنین الهام بخش بسیاری از شاعران مسلمان، مخصوصاً در هند بوده است. [ ۴]
با توجه به حجم زیاد هشدارهای نزدیکی آخرالزمان در قرآن و احادیث قدیمی مثل حدیث دو انگشت، بسیاری از دانشوران عقیده دارند محمد تصور می کرده پایان جهان نزدیک است و محتملا در زمان زندگی خودش قیامت روی خواهد داد. نظر به این مسئله، به عقیده این دانشوران آیات ۱–۲ سوره قمر، ربطی به انجام معجزه توسط محمد ندارد؛ بلکه یکی از نشانه های آخرالزمان که مشرکان خود می توانستند در آسمان ببینند و از آن آگاه بودند را توصیف می کند. به تعبیر دیوید کوک، این نشانه در واقع دنباله دار هالی که در سال ۶۰۷ میلادی—اندکی قبل از اعلام پیامبری محمد—پدیدار شده، بوده است. [ ۵] [ ۶]

شَقُّ القَمَر
(به معنی شکافتن ماه) از معجزه های پیامبر اسلام (ص). در قرآن ذکر آن با بیان نزدیک شدن روز قیامت آمده است و به اعتقاد برخی مفسران نشانۀ وقوع قیامت است (قمر، ۱). ولی آیۀ بعد از آن (که روگردانی کفار را بعد از دیدن آیات الهی بیان می دارد) با آن سازگار نیست. بنابه روایات متعدد، مشرکان از پیغمبر خواستند برای اثبات پیامبری خود، ماه شب چهاردهم را دونیم کند؛ پیغمبر از خداوند درخواست کرد و ماه دوپاره شد و در دو جانب کوه حرا قرارگرفت و به روایتی هم در یک شب دوبار به اشارۀ انگشت سبّابۀ پیغمبر ماه دونیم شد و دوباره به هم پیوست. گویند مشرکان با آن که این معجزه را دیدند بازهم منکر این امر شده و پیامبر را ساحر خواندند. برخی شق القمر را در شب سیزدهم ماه شوّال سال نهم بعثت دانسته اند. برخی نیز این واقعه را مصادف با دوره ای که پیغمبر به همراه صحابۀ خود در شِعب ابی طالب در محاصره بودند، می دانند.