شاه نعمت الله ولی

[ویکی فقه] سیدنورالدین نعمت الله معروف به شاه نعمتالله ولی شاعر صوفی ایرانی در قرن هشتم و مؤسس سلسله نعمت اللهیه می باشد. وی از سادات حسینی بود و نسبش با نوزده واسطه به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) می رسید.
سید نور الدین نعمت الله معروف به شاه نعمت الله ولی شاعر صوفی ایرانی در قرن هشتم است. «سید نور الدین نعمت الله بن محمد بن کمال الدین یحیی کوه بنانی کرمانی»، در سنه ۷۳۱/ ۷۳۰ در قصبه کهستان از اعمال هرات متولد شد. برخی محل تولد او را کوه بنان کرمان یا حلب گفته اند وی در ۸۳۲ یا ۸۳۴ در ماهان کرمان وفات یافت . او فرزند «میر عبدالله ولی»، از بزرگان عرب بوده است. نسبت او با نوزده نسل به رسول اکرم می رسد. امیر خلیل الله، نوه او تولد جد خود را روز چهارشنبه چهاردهم ربیع الاول دانسته است و اسد الدین نصر الله، تولد او را پنج شنبه بیست و دوم رجب در قصبه کوه بنان کرمان ذکر کرده است.
نسب شناسی
سیدنورالدین نعمت الله بن عبدالله بن محمد معروف به شاه (از سده هشتم هجری به بعد اولیای الهی را «شاه» می خواندند.) نعمت الله ولی مؤسس فرقه نعمت اللهی از سادات حسینی بود و نسبش با نوزده واسطه به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) می رسید. پدرش، میرعبدالله، از علما و دانشمندان شهر حلب به شمار می رفت. سید نعمت الله ولی در سال ۷۳۰ هـ.ق در شهر حلب متولد شد. ایشان در سال ۸۳۴ هـ.ق در سن ۱۰۴ سالگی درگذشت.
هجرت به مکران
پدر شاه نعمت الله ولی در اوانِ کودکی او، از شهر حلب به ناحیه «مَکران» (سرزمینی ساحلی در جنوب شرقی ایران) مهاجرت می کند و سید نعمت الله، کودکی و جوانی خود را در ایران می گذراند. وی در دوران جوانی به فراگیری علوم متداول زمان پرداخت. شاه نعمت الله قسمتی از عمر خود را با امیر تیمور و پسرش سلطان شاهرخ تیموری معاصر بود.با این که امیر تیمور با عرفا و بزرگان تصوف اظهار ارادت می نمود، بعد از مدتی، از توقف شاه نعمت الله ولی در سمرقند نگران گردید؛ زیرا مریدان زیادی به آستان سید جمع شدند. افرادی به او حسادت ورزیدند و این خبر را به امیر تیمور رساندند. امیر تیمور به توهم آن که شاید فتنه ای ایجاد شود، کسی نزد سید فرستاد و او را از توقف در سمرقند منع کرد.
سیر و سلوک
...

[ویکی شیعه] شاه نعمت الله ولی یا شاه ولی شاعر و عارف قرن هشتم و بنیانگذار سلسله نعمت اللهی. وی عرفان و تصوف را نزد شیخ عبدالله یافعی فراگرفت. او در درجه اول عارفی غزل سرا بود که از شعر برای بیان مفاهیم عرفانی استفاده می کرد.
او علاوه بر تحصیل علوم مرسوم، به عبادت، ریاضت و هدایت مردم مشغول بود و طریقتی جدید در تصوف ایجاد نمود. سلسله نعمت اللهی پس از او به هند منتقل شد؛ اما با روی کار آمدن حکومت قاجار، سلسله نعمت اللهی به ایران بازگشت.
درباره مذهب شاه نعمت الله اختلاف است. عده ای تشیع او را قطعی می دانند و عده ای دیگر برای سنی بودن وی به شواهدی استناد کرده اند. مهم ترین اثر وی دیوان اشعاری است که مشتمل بر دوازده هزار بیت است. از او رساله و اشعاری درباره مهدی موعود به جای مانده است.

شاه نعمت الله ولی (کرمان ۷۳۱ ـ ماهان ۸۳۴ ق)
عارف و صوفی ایرانی و مؤسس سلسلۀ نعمت اللهیه. به بیست واسطه، نسب خود را به پیامبر اکرم (ص) می رسانید. اجدادش اهل حلب بودند و پدرش به کوه بنانِ کرمان منتقل شد. نعمت الله نیز در همین شهر به دنیا آمد. علوم رسمی را نزد شمس الدین مکی و سید جلال الدین خوارزمی و قاضی عضدالدین ایجی و دیگران فراگرفت. آن گاه به سفر پرداخت و بسیاری از مناطق عربی را سیاحت کرد و با نامورانی، همچون سید حسین اخلاطی، در مصر و قطب الدین رازی در مکه ملاقات کرد و سرانجام در همین شهر، دست ارادت به شیخ عبدالله یافعی داد. آن گاه زیرنظر او، هفت سالی را به ریاضت گذرانید و از آن پس در حوالی سمرقند، مدتی ساکن شد. گویا نخستین اختلافات او با نقشبندیان در همین مدت پدیدار آمد. به هرروی، نعمت الله، پس از آن، به مشهد مقدس و از آن جا به هرات روانه شد و در همین شهر ازدواج کرد. آن گاه به کوه بنان بازگشت و فرزندش، شاه خلیل الله، در همین شهر به دنیا آمد. پس از هفت سال، از آن جا نیز به تفت یزد منتقل شد و سرانجام در ماهان خانقاهی عظیم دایر کرد و همان جا سکنا گزید. نعمت الله سرانجام در همان خانقاه ، که اکنون نیز آباد و پابرجاست ،درگذشت و به خاک سپرده شد. از او کرامات بسیاری نقل کرده اند. پس از او، فرزندش، سید برهان الدین خلیل الله، به خلافت رسید. سلسلۀ نعمت اللهیه، که امروزه از بزرگ ترین و فعال ترین سلسله های طریقت موجود در ایران است، به همت او آغاز شد و سلسلۀ خلفایش در ثبات آن کوشیدند. نعمت الله ولی، بی تردید، از فاضل ترین مشایخِ متأخر ایران و نیز اثرگذارترینِ آنان است. معارف ذوقیِ ابن عربی و نحلۀ او، به واسطۀ شروح چندگانه ای که او از زوایای مختلف بر فصوص نگاشت، و نیز شماری قواعد سلوکی، که میراث سلسلۀ سهروردیه بود، به واسطۀ او درشمار اصولِ ثابتِ تصوّف قرار گرفت. اصطلاحات نامه های او نیز در این امر سخت مؤثّر بود. از او اشعار بسیاری نیز به جا مانده است. و بیش از ۳۰۰ رساله گزارش شده است. از آثارش: رسالۀ اصطلاحات صوفیه؛ رسالۀ مکاشفات؛ رسالۀ حروف مقطعات قرآنی؛ رسالۀ مجمع الاسرار؛ رسالۀ مراتب وجود؛ رسالۀ بیان نفس.