شاه جهان

بر اساس چاپ جدید کتاب نقش پارسی بر احجار هند، شهاب الدین محمد فرزند جهانگیر شاه که به نام شاهزاده خرم شهرت داشت در پانزده سالگی با ارجمند بانو فرزند آصف خان و برادرزادهٔ نورجهان، ازدواج کرد. شاهزاده خرم که مورد بی مهری نامادری پرنفوذش نورجهان واقع شده بود، پس از مرگ جهانگیر تنها با کمک آصف خان، پدرزن خود، توانست بر رقبایش پیروز شود و قدرت را به دست آورد. وی پس از نشستن بر تخت سلطنت با نام «شاه جهان» شهرت یافت، همسر او نیز به «ممتاز محل» ملقب شد. او به مدت ۳۱ سال ۱۶۲۷ – ۱۶۵۸ فرمانروای هندوستان بود.
شاه جهان مانند پدربزرگش اکبرشاه عاشق هنر و معماری و شعر و ادب فارسی بود و در طول سلطنت خود همانند پدربزرگش علاقهٔ زیادی به تسامح و تساهل مذهبی داشت و عدالت را برای مردم خود برقرار کرد و در دورهٔ او بزرگ ترین اقتصاد جهان را هند داشت که از سلسلهٔ چینگ چین پیشه گرفت. هیچ پادشاهی در طول تاریخ هند به اندازهٔ شاه جهان از خود کارهای عظیم معماری و هنری برجای نگذاشته است. در این خصوص تنها کافی است به شاهکار تاج محل و آرامگاه آصف الدوله - قلعهٔ آگره و قلعهٔ سرخ دهلی و باغ شالیمار لاهور اشاره کرد که شهرت جهانی دارند. از او فرمان هایی زیادی باقی مانده است که همگی به زبان فارسی است اما فرمان او در مورد کشمیر که بر روی سنگی در مسجد سرینگر نیز حک شده است قابل توجه خاصی است زیرا از معدود فرمان های اوست که دارای لوح سنگی است.
ام‍پراتور عاشق
داستان عشق «شاه جهان» و «ممتاز محل» بسیار معروف است. شاه جهان و ممتاز محل در سال ۱۶۱۲ ازدواج کردند و ۱۸ سال با یکدیگر زندگی کردند و ثمرهٔ این ازدواج ۱۴ فرزند بود که هفت تن از آنان زنده ماندند و بزرگ شدند.
گفته اند شاه جهان همسرش، ممتاز محل را بسیار دوست می داشت و در همهٔ سفرها حتی سفرهای جنگی نیز او را به همراه خود می برد. تقریباً یک سال پس از به سلطنت رسیدن شاه جهان در یکی از این سفرهای جنگی ارجمند بانو که باردار بود سخت دچار درد و کسالت شد. شاه جهان فوراً خود را به او رساند. ممتاز محل پیش از مرگ از شوهرش خواست که پس از وی زنی نگیرد و برای او آرامگاهی بسازد که با آن جاوید بماند. شاه جهان هر دو وصیت را با جان و دل اجرا کرد. نوشته اند که شدت علاقهٔ شاه جهان به همسرش چنان بود که تمامی موی سرش پس از دو سال سفید شد.