شاندیز

شاندیز شهری در استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران است. از ویژگی های شاندیز، دره های سرسبز و پرآبی است، که به همراه درختان کهنسال، گل های وحشی، آب و هوای معتدل شاندیز و رودخانه های روانی که از دامنه های شمالی کوه های بینالود سرچشمه می گیرند مناظر زیبایی را آفریده اند، رودهای مغان، مج، مایان، دِهبار، جاغرق، کَنگ و زُشک از جمله این رودها می باشند. [ ۱] شاندیز در ۱۵ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد و غذای مشهور آن شیشلیک است. [ ۲] [ ۳] [ ۴]
شهر سردسیر و ییلاقی شاندیز از سطح دریا ۱۴۰۰ متر ارتفاع دارد و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۱۷دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۲۳ دقیقه جای گرفته است. این شهر از شمال به میان ولایت و از جنوب به شهرستان نیشابور و از مشرق با طرقبه و از غرب با گلمکان و گلبهار مجاور می باشد و دارای وسعتی حدود ۳۷٬۸۲۵ کیلومتر مربع است. شاندیز در دامنه های شمالی سلسله ارتفاعات کوه بینالود قرار گرفته است. این شهر دارای پوشش گیاهی انبوه و متراکمی از درختان و فضای سبز می باشد. طبق مصوبه دولت در مهر سال ۸۶ شهر شاندیز و شهر طرقبه از بخش به طور مشترک به شهرستان طرقبه شاندیز ارتقاء یافتند. [ ۵] [ ۶]
آب وهوای شهر شاندیز معتدل می باشد و با توجه به طبیعت سرسبز، پوشش گیاهی، درختان انبوه و متراکم، رودخانه، ارتفاعات جنوبی و غربی شهر، در تابستان ها آب و هوایی خنک و زمستانهایی بسیار سرد دارد. میانگین دمای سالانه آن نیز ۲۵ درجه سانتی گراد می باشد. [ ۷]
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳٬۹۸۷ نفر ( در ۴٬۳۴۲ خانوار ) بوده است. [ ۸]
شاندیز یک منطقهٔ کهن تاریخی است و یافته های باستانشناسی سکونت انسان در آن را به بیش از چهار هزار سال پیش می رساند. [ ۹] با توجه به شواهد این منطقه قبل از ورود دین اسلام نیز مسکونی بوده و چون راه تابستانیِ قدیمِ مشهد به نیشابور از این منطقه می گذشته، رونق فراوانی داشته است. در دوره های تاریخی مختلف شاندیز در مسیر جاده های تجاری مهم قرار داشت، در زمان آل بویه و سلجوقیان، شاندیز از مراکز مهم فرهنگی و اقتصادی محسوب می شد و کاخ ها، باغ ها و مناظر طبیعی زیبایی پدید آمد. در دوره غزنویان و سلجوقیان خراسان، شاندیز عملاً ویران و تمدنش فروپاشید. بسیاری از بناها و معابد، نابود شدند. در زمان تیموریان و حکومت صفویان کاروانسرای رباط ویرانی در این منطقه بنا شد. [ ۱۰] در این دوره، شاندیز به کشاورزی پیشرفته و باغداری هم مشهور بود. به توپ بستن قلعه تاریخی شاهاندژ ( شاندیز ) توسط حسام السلطنه حاکم خراسان در عهد قاجاریه یکی از مهم ترین حوادث تاریخی این شهرستان است که در کتاب روضه الصفای ناصری بدان اشاره شده است. سردار یوزباشی حسن خان شاهاندژی در جریان حملهٔ قاجار به شاندیز خطاب به مهاجمان گفته است:[ ۱۱]

شانْدیز
شهری در استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش طرقبه، با ارتفاع ۱,۴۰۰ متر. در منطقه ای کوهستانی در ۳۱ کیلومتری غرب شمالی مشهد، سر راه مشهد به زُشک، در کوهپایۀ شمالی کوه های بینالود قرار دارد. رودخانۀ زُشک از کنار آن می گذرد. اقلیم آن معتدل و خشک و جمعیت آن۶,۵۷۰ نفر است (۱۳۸۵).