ذرت خوشه ای

ذرت خوشه ای گیاهی از خانواده غلات است. کم توجهی به شباهت ظاهری این گیاه با ذرت و ارزن براحتی میتواند باعث اشتباه در تشخیص نوع هر یک از آنها شود. اگر چنین قصوری از سوی مسئولین آمار زراعت و کشاورزی رخ دهد باعث مغلوط شدن آمار سطح کشت این گیاهان و موجب خسارات ملی میشود. برخی بجای جایگزینی ساختارهای نو با روش های قدیمی و همچنین توجه به تفاوت های ظاهری این گیاه با هم خانواده هایش و تشخیص دقیق نوع هر گیاه، مدعی شده اند که اشکال در اسم این گیاه است، بنابراین برای حل این مشکل بزعم خود به تقلید از فنگلیش از اسم سورگوم برای این گیاه استفاده می کنند.
ذرت خوشه ای از نظر اهمیت در بین غلات در دنیا بعد از گندم، برنج، ذرت و جو در مقام پنجم قرار دارد.
آمار سطح زیر کشت ذرت خوشه ای در ایران در سال ۱۳۶۵ فقط شش هکتار گزارش شده که در سال ۱۳۸۲ به حدود ۴۰ هزار هکتار افزایش یافته است.
توده های زراعی بومی ذرت خوشه ای در ایران در مناطق جنوب خراسان، سیستان و بلوچستان، کرمان، اصفهان، یزد، گیلان، مازندران و بنادر جنوبی به طور پراکنده وجود دارد.
سورگم ها بر حسب نوع مصرف به ۵ دسته تقسیم می شوند.
۱ – ذرت خوشه ای دانه ای Grain Sorghum :از دانه های ان به عنوان غذای انسان، دام و طیور استفاده می شود.
۲ – ذرت خوشه ای علوفه ای Grass Sorghum: به نام سرگو sorgo ) معروف است. دارای ساقه های بلند آبدار و شیرین است. سودان گراس از ارقام ذرت خوشه ای علوفه است که گیاه یک ساله با ساقه های باریک و قدرت پنجه زنی بالا است.
• ذرت خوشه ای شیرین یا قندی Sweet Sorghum :ساقه های بلند این گیاه حاوی مواد قندی است. از شیرآبه ساقه قند مایع تولید می شود. عملکرد آن بیشتر از ذرت خوشه ای دانه ای است لذا برای تولید علوفه سبز و سیلوی کشت می شود.
• ذرت خوشه ای جارویی broom sorghum: به دلیل انشعابات زیاد و طویل و خوشه برجسته به عنوان جارو استفاده می شود.
• ذرت خوشه ای مومی waxy sorghum: اندوسپرم این گیاه داری موم است که برای ساختن چسب به کار می رود.
ذرت خوشه ای با شرایط آب و هوایی ایران به ویژه مناطق گرم و خشک و معتدل آن سازگاری خوبی دارد. این گیاه در سنجش با ذرت دارای سیستم ریشه ای افشان خیلی وسیع است که در حجم زیادی از خاک نفوذ کرده و رطوبت بیشتری جذب می کند. این گیاه برای رشد و نمو نسبت به سایر غلات به آب کمتری نیاز دارد. چنان که آزمایش های نشان داده است که ذرت خوشه ای برای تولید یک کیلوگرم ماده خشک به ۳۳۲ لیتر آب نیاز دارد در صورتی که این نیاز آبی برای ذرت ۳۶۸ لیتر، جو ۴۳۴ لیتر و گندم ۵۱۴ لیتر است. رشد ذرت خوشه ای در دوره خشک در مواجه با کم آبی متوقف می شود و با شروع بارندگی یا آبیاری، دوباره شروع می شود. این گیاه رطوبت بیش از حد را نیز بهتر از سایر غلات منهای برنج تحمل می کند. در مقایسه با ذرت که درصورت زیادی آب در پای بوته از بین می رود، ذرت خوشه ای در چنین شرایطی، به رشد خود ادامه می دهد. ذرت خوشه ای تحمل خوبی نسبت به شوری آب و خاک، خشکی و مسمومیت آلومینیوم دارد.

ذُرّتِ خوشه ای (sorghum)
ذُرّتِ خوشه ای
گروهی از علف های غله ای بومی افریقا، از جنس Sorghum. این گیاه در هند، چین، ایالات متحده، و اروپای جنوبی کشت می شود. از دانه های آن برای تولید نان استفاده می کنند. ارزن هندی (دورا) از این جنس است. درسراسر دنیا حدود ۵۸میلیون تن ذرت خوشه ای در ۴۴میلیون هکتار زمین کشت می شود. این گیاه دربرابر قارچ ارگوت، که کل محصول را نابود می کند، آسیب پذیر است. در ۱۹۹۴، نوعی اسپری قارچ کش ساده از سیر و آب تهیه کردند که برای مقابله با ارگوت حدود ۱۰۰درصد کارایی داشت.