[ویکی فقه] غارها و اماکن مسکونی کشف شده در اردن مبیّن سکونت در اردن از حدود هفت هزار سال قبل از میلاد است.
خانه های ابتدایی در عصر حجر اشکال دایره ای و مستطیلی داشتند و گاه با رنگ قرمز رنگ آمیزی می شدند. این خانه ها دارای اتاق های کوچک بودند، با سنگ و گل و چوب و گچ ساخته می شدند و سکو، ستون، پنجره و احتمالا سقف گنبدی داشتند. درباره این که هم سطح زمین بودند یا رسیدن به در ورودی با سه پله امکان پذیر بود، اختلاف است اما درِ ورودی آن ها شبیه هم بود. در جنوب اردن، در دوره نوسنگی (پنج هزار سال قبل از میلاد) خانه های دایره ای، مستطیلی و بیضی شکل یک اتاقه با پلکان و تنور ساخته می شد. خانه های دوره نوسنگی در اریحا به شیوه شرقی بود یعنی منازلی خشتی که کف آن ها از گل و گچ ساخته می شد و اتاق ها دور حیاط بنا می گردید. در شمال اردن در تلّ ابوحامد، خانه های خشتی روی پیِ سنگی از عصر مس و سنگ (هزاره چهارم قبل از میلاد) کشف شده، و در تلّ ابوالنِعاج، خانه های خشتی از دوره برنز و نیز در تلّ ابوالعقارب خانه ای مستطیل شکل با دو برج در جوانب آن از عصر آهن یافت شده است. در جنوب اردن نیز منازل سنگی متعلق به قرون سوم تا اول قبل از میلاد از نبطیان به دست آمده است، از جمله خانه ای دو طبقه با ساخت مایه اصلی از سنگ با پلکان و مخزن جمع آوری آب. در قرون بعد تا قرن چهارم میلادی، خانه های نبطی ها دارای اتاق های متعدد، حوض و بخش خدمات بود. در شهر مادبا، از عهد رومی ها خانه هایی کشف شده که با قطعات موزاییک کاری تزیین شده اند. منزلی در جانب شرقی مادبا با کف منقوش به اشکال حیوانات و مرد و زن در حال رقص با سنجی در دست، به دست آمده است. همچنین کف خانه دیگری با سنگ های مستطیل فرش شده است.
ساختار خانه در دوره اسلامی
در اوایل دوره اسلامی، نقشه خانه ها ساده تر شد و آجر بیش از سنگ و موزاییک، و نقاشی و گچ بری و کتیبه و کاشی بیش از حجاری در بنا به کار می رفت. از همین دوره خانه ای با سه اتاق متصل به هم کشف شده که از سنگ و گل ساخته شده است و اتاق کوچک دیگری در گوشه جنوب غربی آن قرار دارد. خانه هایی از دوره اموی شناسایی شده است که دو طبقه اند و در طبقه اول آن اصطبل و در طبقه دوم فضاهای مسکونی قرار دارد. در خربة هجیجة، در شمال اردن، نیز پی سنگی دیوارهای خانه هایی از عصر بیزانس و اموی به دست آمده است. در دوره های ایوبی (اواخر قرن ششم ـ اواسط قرن هفتم) و ممالیک (اواسط قرن هفتم ـ اوایل قرن دهم)، گاهی در یک خانه بیش از یک خانواده زندگی می کرد. در قریه ها گاه خانه ها به صورت قرینه و با دیوارهای بلند بود و درِ اصلی خانه به حیاط باز می شد. در شهر کَرَک، خانه ها دو طبقه و دارای ایوان هایی با طاق های متقاطع، با گنبدی از گل و سنگ تراشیده یا کاهگل و آجر بوده اند. در این خانه ها، ایوان در طبقه پایین قرار داشت. در این دوره در روستاهای شرق اردن، خانه شیخ قبیله وسیع بود و اتاقی به نام مَضافه برای پذیرایی ملاقات کنندگان وجود داشت. هنوز چنین فضایی در خانه های اردن و فلسطین وجود دارد. همه خانه ها تنور داشتند. و سقف خانه ها از چوب و شاخ و برگ درختان بود. دسترسی به طبقه بالا از طریق پلکان سنگی درون خانه امکان داشت. ورودی خانه معمولا در جهت قبله بود.
ساختار خانه در دوره عثمانی
خانه های عصر ممالیک ـ عثمانی، با سنگهای بزرگ ساخته می شد و از ملاط گل و سنگ های کوچک برای تثبیت رگه های دیوار استفاده می گردید. از جمله در ذَراع الخان، در ۳۳ کیلومتری غرب شهر اربد، خانه ای مستطیل شکل به ابعاد ۶۴ متر × ۵۴ متر از حدود قرن هشتم به دست آمده که دیوارهایش از سنگ و ملاط گچ ساخته شده است و برای تثبیت آن ها از ستون های سنگی استفاده کرده اند. در قسمت شمالی آن انبار و در قسمت شرقی آن آشپزخانه قرار داشته است. ترکان عثمانی که در قرن دوازدهم وارد شهر پِترا شدند، سنگ تراشان متبحری بودند، اما خانه ها را با سنگ های بناهای قدیمی آن شهر ساختند. در دوره عثمانی، در بعضی مناطق شمالی اردن دیوارهای خانه ها با سنگ هایی با حجم متوسط ساخته می شد. در قرن سیزدهم، در جنوب وادی الیابس در شمال اردن، کشاورزان خانه هایی با نی می ساختند. خانه هایی نیز در نیمه اول قرن سیزدهم در این منطقه ساخته شد که جناح شرقی آن یک یا دو اتاق برای زندگی و جناح جنوبی آن انبارهای جو، گندم و کاه داشت.
ساختار بنا در حال حاضر در اردن
...
خانه های ابتدایی در عصر حجر اشکال دایره ای و مستطیلی داشتند و گاه با رنگ قرمز رنگ آمیزی می شدند. این خانه ها دارای اتاق های کوچک بودند، با سنگ و گل و چوب و گچ ساخته می شدند و سکو، ستون، پنجره و احتمالا سقف گنبدی داشتند. درباره این که هم سطح زمین بودند یا رسیدن به در ورودی با سه پله امکان پذیر بود، اختلاف است اما درِ ورودی آن ها شبیه هم بود. در جنوب اردن، در دوره نوسنگی (پنج هزار سال قبل از میلاد) خانه های دایره ای، مستطیلی و بیضی شکل یک اتاقه با پلکان و تنور ساخته می شد. خانه های دوره نوسنگی در اریحا به شیوه شرقی بود یعنی منازلی خشتی که کف آن ها از گل و گچ ساخته می شد و اتاق ها دور حیاط بنا می گردید. در شمال اردن در تلّ ابوحامد، خانه های خشتی روی پیِ سنگی از عصر مس و سنگ (هزاره چهارم قبل از میلاد) کشف شده، و در تلّ ابوالنِعاج، خانه های خشتی از دوره برنز و نیز در تلّ ابوالعقارب خانه ای مستطیل شکل با دو برج در جوانب آن از عصر آهن یافت شده است. در جنوب اردن نیز منازل سنگی متعلق به قرون سوم تا اول قبل از میلاد از نبطیان به دست آمده است، از جمله خانه ای دو طبقه با ساخت مایه اصلی از سنگ با پلکان و مخزن جمع آوری آب. در قرون بعد تا قرن چهارم میلادی، خانه های نبطی ها دارای اتاق های متعدد، حوض و بخش خدمات بود. در شهر مادبا، از عهد رومی ها خانه هایی کشف شده که با قطعات موزاییک کاری تزیین شده اند. منزلی در جانب شرقی مادبا با کف منقوش به اشکال حیوانات و مرد و زن در حال رقص با سنجی در دست، به دست آمده است. همچنین کف خانه دیگری با سنگ های مستطیل فرش شده است.
ساختار خانه در دوره اسلامی
در اوایل دوره اسلامی، نقشه خانه ها ساده تر شد و آجر بیش از سنگ و موزاییک، و نقاشی و گچ بری و کتیبه و کاشی بیش از حجاری در بنا به کار می رفت. از همین دوره خانه ای با سه اتاق متصل به هم کشف شده که از سنگ و گل ساخته شده است و اتاق کوچک دیگری در گوشه جنوب غربی آن قرار دارد. خانه هایی از دوره اموی شناسایی شده است که دو طبقه اند و در طبقه اول آن اصطبل و در طبقه دوم فضاهای مسکونی قرار دارد. در خربة هجیجة، در شمال اردن، نیز پی سنگی دیوارهای خانه هایی از عصر بیزانس و اموی به دست آمده است. در دوره های ایوبی (اواخر قرن ششم ـ اواسط قرن هفتم) و ممالیک (اواسط قرن هفتم ـ اوایل قرن دهم)، گاهی در یک خانه بیش از یک خانواده زندگی می کرد. در قریه ها گاه خانه ها به صورت قرینه و با دیوارهای بلند بود و درِ اصلی خانه به حیاط باز می شد. در شهر کَرَک، خانه ها دو طبقه و دارای ایوان هایی با طاق های متقاطع، با گنبدی از گل و سنگ تراشیده یا کاهگل و آجر بوده اند. در این خانه ها، ایوان در طبقه پایین قرار داشت. در این دوره در روستاهای شرق اردن، خانه شیخ قبیله وسیع بود و اتاقی به نام مَضافه برای پذیرایی ملاقات کنندگان وجود داشت. هنوز چنین فضایی در خانه های اردن و فلسطین وجود دارد. همه خانه ها تنور داشتند. و سقف خانه ها از چوب و شاخ و برگ درختان بود. دسترسی به طبقه بالا از طریق پلکان سنگی درون خانه امکان داشت. ورودی خانه معمولا در جهت قبله بود.
ساختار خانه در دوره عثمانی
خانه های عصر ممالیک ـ عثمانی، با سنگهای بزرگ ساخته می شد و از ملاط گل و سنگ های کوچک برای تثبیت رگه های دیوار استفاده می گردید. از جمله در ذَراع الخان، در ۳۳ کیلومتری غرب شهر اربد، خانه ای مستطیل شکل به ابعاد ۶۴ متر × ۵۴ متر از حدود قرن هشتم به دست آمده که دیوارهایش از سنگ و ملاط گچ ساخته شده است و برای تثبیت آن ها از ستون های سنگی استفاده کرده اند. در قسمت شمالی آن انبار و در قسمت شرقی آن آشپزخانه قرار داشته است. ترکان عثمانی که در قرن دوازدهم وارد شهر پِترا شدند، سنگ تراشان متبحری بودند، اما خانه ها را با سنگ های بناهای قدیمی آن شهر ساختند. در دوره عثمانی، در بعضی مناطق شمالی اردن دیوارهای خانه ها با سنگ هایی با حجم متوسط ساخته می شد. در قرن سیزدهم، در جنوب وادی الیابس در شمال اردن، کشاورزان خانه هایی با نی می ساختند. خانه هایی نیز در نیمه اول قرن سیزدهم در این منطقه ساخته شد که جناح شرقی آن یک یا دو اتاق برای زندگی و جناح جنوبی آن انبارهای جو، گندم و کاه داشت.
ساختار بنا در حال حاضر در اردن
...
wikifeqh: خانه_در_اردن