صفویان

صفویه یا صفویان (حک ۹۰۷ -۱۱۳۵ ق) سلسله ای از حاکمان شیعه ایران که با رسمی کردن مذهب شیعه در ایران کوشیدند هویتی یگانه به مردم ایران ببخشند و در نتیجه نخستین حکومت شیعه در سراسر ایران را شکل دادند.
صفویان اعضای یک طریقت صوفیانه بودند که در قرن هفتم قمری توسط شیخ صفی الدین اردبیلی بنیان گذاری شد. در نیمه دوم قرن نهم تحت رهبری شیخ جنید و شیخ حیدر جد و پدر شاه اسماعیل، نهضتی مذهبی، سیاسی و نظامی صورت یافت که سرانجام در آغاز قرن دهم توانست با فتح تبریز به دست سپاه قزلباش و رهبری اسماعیل قدرت سیاسی را در دست گیرد. حکومت صفویه تا سال ۱۱۳۵ق که اصفهان توسط شورشیان افغان سقوط کرد ادامه یافت.
ایران عصر صفوی در زمینه های نظامی، فقهی و هنری پیشرفت های چشمگیری به دست آورد. دعوت از فقهای بنام تشیع خصوصا از جبل عامل لبنان باعث شد تا پشتوانه فکری و عقیدتی این حکومت شیعه بنیادین شود و این امر توانست زمینه پرورش فقهای معروفی چون میرداماد، فیض کاشانی، ملاصدرا و محمدباقر مجلسی شود. ادبیات نیز در این دوره، رنگی شیعی و مذهبی به خود گرفت و مرثیه سرایانی مانند محتشم کاشانی وارد این عرصه شدند.

صفویان دودمانی ایرانی و شیعه بودند که در سال های ۸۸۰ تا ۱۱۰۱ خورشیدی (برابر ۱۱۳۵–۹۰۷ قمری و ۱۷۲۲–۱۵۰۱ میلادی) حدوداً به مدت ۲۲۱ سال بر ایران فرمانروایی کردند. شاهنشاهی صفوی توسط شاه اسماعیل یکم که در سال ۸۸۰ خورشیدی در تبریز تاجگذاری کرد بنیان گذاشته شد و آخرین شاه صفوی، سلطان حسین">شاه سلطان حسین بود که در سال ۱۱۰۱ خورشیدی از افغان ها شکست خورد و سلسلهٔ صفویان برافتاد.
دوره صفوی از مهم ترین دوران تاریخی ایران به شمار می آید، چرا که با گذشت نهصد سال پس از نابودی شاهنشاهی ساسانی یک دولت متمرکز ایرانی توانست بر سراسر ایران آن روزگار فرمانروایی نماید. بعد از اسلام، چندین پادشاهی ایرانی مانند صفاریان، سامانیان، طاهریان، زیاریان، آل بویه و سربداران روی کار آمدند، لیکن هیچ کدام نتوانستند تمام ایران را زیر پوشش خود قرار دهند و میان تمام نواحی و مناطق جغرافیایی ایران در آن دوران یکپارچگی پدیدآورند. این دوره یکی از سه مرحله دوران طلایی اسلام و دوره اوج تمدن اسلامی است.
صفویان، آیین شیعه را مذهب رسمی ایران قرار دادند. روش فرمانروایی صفوی تمرکزگرا و نیروی مطلقه (در دست شاه) بود. پس از ظهور دولت صفوی، ایران اهمیتی بیشتر پیدا کرده و از ثبات و یکپارچگی برخوردار گردیده و در زمینهٔ جهانی نام آور شد. در این دوره روابط ایران و کشورهای اروپایی به دلیل دشمنی امپراتوری عثمانی با صفویان و نیز جریان های بازرگانی، (به ویژه داد و ستد ابریشم از ایران) گسترش فراوانی یافت. در دوره صفوی (به ویژه نیمه نخست آن)، جنگ های بسیاری میان ایران با امپراتوری عثمانی در غرب و با ازبک ها در شرق کشور رخ داد که علت این جنگ ها جریان های زمینی و دینی بود.

سلسلهٔ صفویان در سال های ۸۸۰ تا ۱۱۰۱ هجری خورشیدی (برابر ۱۱۳۵–۹۰۷ قمری و ۱۷۲۲–۱۵۰۱ میلادی) بر ایران فرمانروایی کردند.
• «ذات ما را نرسد نقص ز انکار حسود/که نسب نامهٔ ما مُهر نبوّت دارد» -> عباس یکم
• «ملک ایران چو شد میسّر ما/ملک توران شود مسخّر ما//آفتاب سریر اقبالم/می رسد بر سپهر، افسر ما.» -> عباس یکم
• «هیچ مجموعه و گنجینه ای از هنر ایران نیست که آثار قابل توجهی از دوران صفوی در میانش دیده نشود. آثاری که عمدتاً بدون فاصله زمانی و نه از سر اجبار واضطرار بلکه به عنوان هدایای ویژه دستگاه حکومتی و یا به واسطه بازرگانان ایرانی و غیر آن به عنوان تحفه و پیشکش از ایران خارج می شدند و خود به عنوان سفیران فعال فرهنگی مبدل شدند، سفیرانی که هنوز پس از چهار قرن همچنان فعالند.» -> علی جنتی
• «شاه صفوی ایران حقوقی کاملاً نامحدود و مستقل در اعمال قانون برخوردار است. در بقیهٔ جهان، قدرت دولت یا با توافقی رسمی و شناخته شده یعنی قانون اساسی محدود می شود یا موانعی غیرمعترف و در عین حال غلبه ناپذیر در راه آن ها وجود دارد… اما پادشاه صفوی به هرکاری مجاز است و هیچ رادع و مانعی در سلطنت خود نمی شناسد. عقد قراردادها، اعلان جنگ و صلح، تغییردادن در قوانین مملکت، وضع مالیات های جدید و حتی اختیار جان و مال هر فرد و زنان و فرزندان او همه در دست شاه است و هیچ قاعده و قانونی زیردستا را چه فرادست و چه فرودست در برابر هوی و هوس های یک فرمانروای احتمالاً منحط حفظ و حراست نمی کند.» -> انگلبرت کمپفر

قلعه حاجی اباد