[ویکی فقه] نعم در قرآن. نعمت در لغت یعنی آن چه خدا به انسان داده است، و یادآوری نعمت های مادی و معنوی برای ترغیب به شکر و تحذیر از کفران و نسبت دادن نعمت ها به خدا و برکات یاد کردن نعمت های خداوند را در این نوشتار بررسی می کنیم.نعمت ها در قرآن
یادآوری نعمت های مادی و معنوی برای ترغیب به شکر و تحذیر از کفران ، حدوثا و بقاء، از سنت های الهی است که توسط پیامبران (صلی الله علیه و آله وسلّم) اعمال می شود؛ نظیر آنچه حضرت هود به قوم خود، یعنی عاد فرمود: «واذکروا اذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح وزادکم فی الخلق بسطة فاذکروا آلاء الله لعلکم تفلحون» و مانند آنچه حضرت صالح به قوم خود، یعنی ثمود فرمود: «واذکروا اذ جعلکم خلفاء من بعد عاد وبواکم فی الارض تتخذون من سهولها قصورا وتنحتون الجبال بیوتا فاذکروا آلاء الله ولا تعثوا فی الارض مفسدین» و شبیه آنچه حضرت موسی (علیه السّلام) به قوم خود، یعنی بنی اسرائیل فرمود: «واذ قال موسی لقومه یا قوم اذکروا نعمة الله علیکم اذ جعل فیکم انبیاء وجعلکم ملوکا وآتاکم ما لم یؤت احدا من العالمین» بنابراین، آنچه در قرآن کریم آمده است در سلسله تذکره های انبیای سلف است.
← تغییر نعمت بسبب ناسپاسی
با این که یادآوری و ادای شکر همه نعمت ها اعم از شخصی و اجتماعی لازم است، در عین حال قرآن کریم درباره برخی نعمت ها عنایت ویژه ابراز می دارد:
← نعمت ولایت
گاهی بر اثر ناسپاسی، نعمت به نقمت و عذاب تبدیل می شود: «فلا تعجبک اموالهم ولا اولادهم انما یرید الله لیعذبهم بها فی الحیاة الدنیا» و همین اندام های آدمی که از نعم الهی است به صورت سربازی از سربازان الهی علیه انسان تبه کار به کار گمارده می شود : اعضاءکم شهوده و جوارحکم جنوده و به جای آنکه از جای دیگر عذابی چون صاعقه بر انسان خاطی و ناسپاس فرود آید، دست و پا و زبان و مال و فرزندش به ابزاری برای گرفتار شدن وی به عذاب مبدل می گرد و در این حال اگر مهلتی به آنان داده شود، در جهت کیفر سخت آنان خواهد بود:«ولا یحسبن الذین کفروا انما نملی لهم خیر لانفسهم انما نملی لهم لیزدادوا اثما» از برخی آیات بر می آید که این تبدیل نعمت به نقمت، به تدریج صورت می پذیرد؛ یعنی ابتدا خدای سبحان گمراهان متمرد و پندناپذیر را در تنگنا قرار می دهد تا به سوی حق باز گردند و اگر با این امتحان، به ابتهال و تضرع رو نیاوردند و متذکر حق نشدند آنها را در فراوانی نعمت غوطه ور می سازد و چون به شادمانی کامل پرداختند ناگهان آنها را گرفته، همان نعمت فراوان، به عنوان سپاه حق، بر آنان می شورد: «فلما نسوا ما ذکروا به فتحنا علیهم ابواب کل شیء حتی اذا فرحوا بما اوتوا اخذناهم بغتة فاذا هم مبلسون»
لزوم اسناد همه نعمت ها به خدا
...
یادآوری نعمت های مادی و معنوی برای ترغیب به شکر و تحذیر از کفران ، حدوثا و بقاء، از سنت های الهی است که توسط پیامبران (صلی الله علیه و آله وسلّم) اعمال می شود؛ نظیر آنچه حضرت هود به قوم خود، یعنی عاد فرمود: «واذکروا اذ جعلکم خلفاء من بعد قوم نوح وزادکم فی الخلق بسطة فاذکروا آلاء الله لعلکم تفلحون» و مانند آنچه حضرت صالح به قوم خود، یعنی ثمود فرمود: «واذکروا اذ جعلکم خلفاء من بعد عاد وبواکم فی الارض تتخذون من سهولها قصورا وتنحتون الجبال بیوتا فاذکروا آلاء الله ولا تعثوا فی الارض مفسدین» و شبیه آنچه حضرت موسی (علیه السّلام) به قوم خود، یعنی بنی اسرائیل فرمود: «واذ قال موسی لقومه یا قوم اذکروا نعمة الله علیکم اذ جعل فیکم انبیاء وجعلکم ملوکا وآتاکم ما لم یؤت احدا من العالمین» بنابراین، آنچه در قرآن کریم آمده است در سلسله تذکره های انبیای سلف است.
← تغییر نعمت بسبب ناسپاسی
با این که یادآوری و ادای شکر همه نعمت ها اعم از شخصی و اجتماعی لازم است، در عین حال قرآن کریم درباره برخی نعمت ها عنایت ویژه ابراز می دارد:
← نعمت ولایت
گاهی بر اثر ناسپاسی، نعمت به نقمت و عذاب تبدیل می شود: «فلا تعجبک اموالهم ولا اولادهم انما یرید الله لیعذبهم بها فی الحیاة الدنیا» و همین اندام های آدمی که از نعم الهی است به صورت سربازی از سربازان الهی علیه انسان تبه کار به کار گمارده می شود : اعضاءکم شهوده و جوارحکم جنوده و به جای آنکه از جای دیگر عذابی چون صاعقه بر انسان خاطی و ناسپاس فرود آید، دست و پا و زبان و مال و فرزندش به ابزاری برای گرفتار شدن وی به عذاب مبدل می گرد و در این حال اگر مهلتی به آنان داده شود، در جهت کیفر سخت آنان خواهد بود:«ولا یحسبن الذین کفروا انما نملی لهم خیر لانفسهم انما نملی لهم لیزدادوا اثما» از برخی آیات بر می آید که این تبدیل نعمت به نقمت، به تدریج صورت می پذیرد؛ یعنی ابتدا خدای سبحان گمراهان متمرد و پندناپذیر را در تنگنا قرار می دهد تا به سوی حق باز گردند و اگر با این امتحان، به ابتهال و تضرع رو نیاوردند و متذکر حق نشدند آنها را در فراوانی نعمت غوطه ور می سازد و چون به شادمانی کامل پرداختند ناگهان آنها را گرفته، همان نعمت فراوان، به عنوان سپاه حق، بر آنان می شورد: «فلما نسوا ما ذکروا به فتحنا علیهم ابواب کل شیء حتی اذا فرحوا بما اوتوا اخذناهم بغتة فاذا هم مبلسون»
لزوم اسناد همه نعمت ها به خدا
...
wikifeqh: نعمت ها_در_قرآن