[ویکی فقه] نسخ یک حکم در شرایط خاص، با امکان اعاده در صورت تغییر شرایط را نسخ مشروط گویند.
نسخ مشروط یا نسخ موقت، درباره حکمی است که به جهت تغییر شرایط و احوال ، نسخ شده و حکم جدید به جای آن آمده است؛ ولی حکم منسوخ به خاطر حکمتی، در مکان دیگر یا زمان آینده، قابل برگشت است. بنابراین، هر یک از حکم ناسخ و منسوخ در گرو احوال و مصالح مخصوص خودشان هستند و مادامی که مصلحت، وجود داشته باشد، حکم هم دوام دارد و وقتی که آن حالت و مصلحت از میان رفت، حکم هم از بین می رود؛ مانند:۱. صدقات واجب که به نام «انفاق فی سبیل الله» در قرآن آمده است. وقتی که زکات و خمس غنیمت ها و خراج و مانند آن واجب شد و نیاز دولت اسلامی با دریافت آن ها از مردم، برطرف شد، وجوب انفاق فی سبیل الله نسخ شده است؛ زیرا دولت اسلامی به اموال دیگری غیر از آن ها احتیاج ندارد؛ ولی مادامی که احتیاجات دولت با زکات و خمس و خراج برآورده نشود، حکم وجوب انفاق فی سبیل الله دوباره جاری می شود.۲. وجوب مدارا و گذشت در برخورد با کفار در حالت ضعف مسلمانان ، که این حکم با وجوب قتال در حال قدرت مسلمانان، نسخ شد و این حکم منسوخ بسته به موقعیت، در صورت ضعف مسلمانان، دوباره برمی گردد.
نسخ مشروط یا نسخ موقت، درباره حکمی است که به جهت تغییر شرایط و احوال ، نسخ شده و حکم جدید به جای آن آمده است؛ ولی حکم منسوخ به خاطر حکمتی، در مکان دیگر یا زمان آینده، قابل برگشت است. بنابراین، هر یک از حکم ناسخ و منسوخ در گرو احوال و مصالح مخصوص خودشان هستند و مادامی که مصلحت، وجود داشته باشد، حکم هم دوام دارد و وقتی که آن حالت و مصلحت از میان رفت، حکم هم از بین می رود؛ مانند:۱. صدقات واجب که به نام «انفاق فی سبیل الله» در قرآن آمده است. وقتی که زکات و خمس غنیمت ها و خراج و مانند آن واجب شد و نیاز دولت اسلامی با دریافت آن ها از مردم، برطرف شد، وجوب انفاق فی سبیل الله نسخ شده است؛ زیرا دولت اسلامی به اموال دیگری غیر از آن ها احتیاج ندارد؛ ولی مادامی که احتیاجات دولت با زکات و خمس و خراج برآورده نشود، حکم وجوب انفاق فی سبیل الله دوباره جاری می شود.۲. وجوب مدارا و گذشت در برخورد با کفار در حالت ضعف مسلمانان ، که این حکم با وجوب قتال در حال قدرت مسلمانان، نسخ شد و این حکم منسوخ بسته به موقعیت، در صورت ضعف مسلمانان، دوباره برمی گردد.
wikifeqh: نسخ_مشروط