موارد مصرف زکات

[ویکی فقه] تغییر در اوضاع اقتصادی مناطق اسلامی و غیراسلامی باعث ایجاد این سوال شده است که آیا تعلق زکات به موارد نه گانه موجود در احادیث تنها به همان صدر اسلام اختصاص داده شده است یا این که در شرایط امروز نیز چنین حکمی جاری است؛ در این مقاله سعی بر این است که با استفاده از نکات موجود در روایات، به اشکالات و شبهاتی که در این زمینه وجود دارد پاسخ داده و فتوای مشهور مورد تأکید قرار گرفته است.
دین اسلام مخصوص منطقه و موقعیت جغرافیایی و فرهنگی خاصی نیست. در بیان احکام شرعی گزاره هایی کلی وجود دارد که شرایط و موقعیت خاص جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی خاصی در بیان آن تأثیر نداشته است و یا اگر گزاره ای تحت تأثیر شرایط صادر شده چنان است که می توان بیانی کلی از آن استنباط کرد یا آن که خاص بودن آن گزاره به گونه ای توجیه می پذیرد.
حکم وجوب زکات در روایات
بنابر احادیث مواردی که حکم وجوب زکات شامل آن ها می شود تنها نه چیز هستند و در غیر از این موارد زکاتی واجب نیست. چنان که پیداست اوضاع اقتصادی مدینه در زمان پیامبر (ص) و حتی بعد از ایشان با دیگر اوضاع اقتصادی در جهان اسلام یکسان نبوده است. برای مثال (تمر) و (ابل) که حکم وجوب زکات شامل آن ها می شود در بسیاری از نقاط مسلمان نشین وجود ندارند. مگر زکات تنها برای جایی مثل مدینه با اوضاع اقتصادی خاصی وضع شده است؟ این گزاره دینی نه تنها کلی نیست بلکه حتی راهی برای بسط دادن ندارد. باید به دو سؤال پاسخ داد:آیا موارد متعلق حکم زکات تنها همین نه چیز هستند؟ در صورت مثبت بودن سؤال، آیا منافاتی بین این حکم و اهداف جهان شمول دین اسلام وجود ندارد؟درباره پرسش نخست باید دانست که این سؤال به صورت جدی در زمان معصومان (ع) در میان اهل سنت و شیعیان مطرح بوده است؛ فتاوای اهل سنت و همچنین پرسش های شیعیان از معصومان (ع) بر این مطلب دلالت می کند.
فتاوای اهل سنت در مورد زکات زرع و ثمار
برای نمونه فتاوای اهل سنت در مورد زکات زرع و ثمار از کتاب (فقه علی المذاهب الخمسه) در زیر می آید:حنفیه زکات را در هر چیز روییدنی از زمین مانند میوه ها و کشت شدنی ها به جز چوب، علوفه و نی واجب می داند.مالکی و شافعی زکات را در هر چیز که برای مئونه زندگی ذخیره شود واجب دانسته اند، از آن جمله گندم ، جو، برنج ، خرما و کشمش است. حنابله نیز زکات را در هر چیز که با کیل وزن شود و سپس ذخیره گردد واجب دانسته اند، از جمله میوه ها و کشت شدنی ها.
چند روایت شیعی درباره زکات زرع و ثمار
...