منظومه شمسی

منظومهٔ شمسی، یا سامانهٔ خورشیدی[ ۶] منظومه ای گرانشی است که دربرگیرندهٔ یک ستاره به نام خورشید و شماری اجرام آسمانی دیگر است که در مدارهایی مستقیم یا غیرمستقیم پیرامون آن می گردند.
سامانهٔ خورشیدی از انفجار یک اَبَرنواَختر و فروریزش یک اَبرِ ملکولی چرخان پدید آمد و هویت آن در دوران رنسانس ( نوزایش ) و با مشاهدات افرادی از جمله گالیلئو گالیله دوباره مطرح و شواهد انکارناپذیر آن بر پایهٔ محاسبات او ارائه شد. این منظومه در بازوی شکارچی، کهکشان راه شیری واقع شده و ۲۶٬۰۰۰ سال نوری از مرکز کهکشانی فاصله، و در کنارهٔ کهکشان قرار دارد. خورشید بیش از ۹۹٫۸ درصد جرم سامانهٔ خورشیدی را تشکیل می دهد و سرچشمهٔ انرژی بسیار از جمله گرما و نور است. این ستاره یک ستارهٔ نوع جی رشتهٔ اصلی و عضوی از تودهٔ ستارگان نخستین است. مانایی منظومهٔ شمسی به مانایی خورشید وابسته است. [ ۷]
منظومهٔ شمسی دارای هشت سیاره ( تیر یا عطارد، ناهید یا زهره، زمین، بهرام یا مریخ، هرمز یا مشتری، کیوان یا زحل، اورانوس و نپتون ) و پنج سیارهٔ کوتولهٔ تاکنون شناخته شده ( سرس، پلوتون، هائومیا، ماکی ماکی و اریس ) است. چهار سیارهٔ نخست، سیاره های درونی یا زمین سان هستند و بیشتر از سنگ ساخته شده اند و از چهار سیارهٔ دیگر یا سیاره های بیرونی، مشتری و زحل غول های گازی هستند و بیشتر از گازهای هیدروژن و هلیوم ساخته شده اند و اورانوس و نپتون غول های یخی هستند. افزون بر این اجرام، منظومهٔ شمسی دربرگیرندهٔ اجرام دیگری از جمله قمرها، سیارک ها، شهاب واره ها، شهاب ها، شهاب سنگ ها و دنباله دارهاست. سامانهٔ خورشیدی همچنین دارای مناطق خاصی از جمله کمربند سیارک ها، کمربند کویپر و دیسک پراکنده ( سامانه خورشیدی ) است.
ماده ای رقیق و نافشرده ( با چگالی بسیار کم ) به نام محیط میان سیاره ای در فاصلهٔ میان سیارات و اجسام دیگر وجود دارد. اجزای سازندهٔ محیط میان سیاره ای را هیدروژن خنثی و غیر یونیزه شده، گاز پلاسما، پرتوهای کیهانی و ذرات گرد و غبار تشکیل می دهند. در واقع این پنداشت که فضا یک خلأ کامل است، نادرست است و مواد محیط میان سیاره ای در فضا وجود دارد. سدنا ۹۰۳۷۷ دورترین جسم کشف شده در منظومهٔ شمسی است که اوج آن ۱٬۰۰۰ واحد نجومی است و تناوب مداری آن ۱۰٬۵۰۰ سال به طول می انجامد. ابری کروی شکل و بزرگ به نام ابر اورت منظومهٔ شمسی را دربرگرفته که دامنهٔ آن از ۲٬۰۰۰ تا ۵٬۰۰۰ واحد نجومی دورتر از خورشید آغاز می شود و به گستردگی ۵۰٬۰۰۰ تا ۱۰۰٬۰۰۰ واحد نجومی دورتر از خورشید ادامه می یابد. گسترش مرزهای منظومهٔ شمسی تا جایی است که دیگر تحت تأثیر خورشید ( نفوذ نور خورشید، گرانش خورشیدی، میدان مغناطیسی خورشید و بادهای خورشیدی ) نیست. هلیوپاز مرز میان محیط میان سیاره ای و فضای میان ستاره ای است. هلیوپاز به عنوان مرز بیرونی منظومهٔ شمسی در نظر گرفته شده و برآورد می شود که میان ۱۱۰ تا ۱۷۰ واحد نجومی از خورشید دورتر است.

منظومۀ شمسی
رجوع شود به:منظومه خورشیدی